Logo DBNL
Die historie van Christoffel Wagenaer (1913)

Die historie van Christoffel Wagenaer

(1913)–Anoniem Christoffel Wagenaer–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Bijlagen.

I. Uit den Antwerpschen druk bij de weduwe van Hendrick Thieullier.
Blz. 5-8.

§ I. De geboorte van Christoffel Wagenaer en zijne opvoedinge.

IN't jaer 1500 den 19 Februarii is geboren Christoffel Wagenaer binnen de stad Wittenbergh. Als wanneer den Soudaen van Ormus hadde elf Sonen, den jonghsten van dese wierdt voor Sot gehouden, en den oudtsten was eenen grooten Tyran. Den voornoemden Soudaen hadde twee Christene knechten, die hy seer beminde. Den oudtsten Soon uyt begeerte om te regeren, stack op eenen nacht, Vader, Moeder, en alle sijne Broeders de oogen uyt, uytgenomen den dwasen Broeder, en slootse daer naer in een kamer, en verbrandese alle levendigh. s'Morgens als men dit vernam, wilden de Borgers [6] dese onmenschelijcke daedt vreken, maer hy dwongh hun soodanigh, dat zy hem moesten erkennen als haeren Soudaen. Den simpelen Broeder liep in een van hun Kercken, en riep: O Godt mijn Broeder is eenen duyvel. Achthien dagen daer na, ontboot den Soudaen een van sijn twee Christene knechten, en hiet hem sijnen kameraet dooden, maer hy en wilde sulckx niet volbrengen, al wast schoon dat hy hem groote ryckdommen beloofde: Daer na dede hem den Soudaen vertrecken, en ontboot vier dagen daer na den anderen Christenen knecht, en versocht hem van gelijcken, dat hy sijnen kameraet dooden soude, hem belovende groote ryckdommen te geven, soo haest als hy 't soude volbrocht hebben. Desen begeirigh sijnde om ryckdommen te besitten, beloofde het te volbrengen, maer als hy thuys vast loerde hoe hy sijnen slagh best wilde waernemen, soo wiert het sijnen kameraet gewaer, en sprack: O gy verrader/ ick sien wel wat gy van sin zijt/ wacht ick sal u eerst dooden. Aenstonts viel

den verrader op sijn kniên, en badt om vergiffenisse, bekennende sijn boos voornemen, en na dat hy sijn sweert af geleyt hadde, sprack den kameraet: Alhoewel gy een verrader geworden zijt van my staet evenwel op/ [7] ick wil 't u om Godts wille vergeven: Siet gy niet dat onsen Soudaen eenen Tyran is? Ick soude u over vier dagen vermoort hebben hadde ick Godt niet gevreest: Want den Soudaen het my bevolen hadde. Gaet nu tot den Soudaen/ en seght dat de sake volbrocht is. Soo haest als hy den Soudaen dese tydinge bracht kreegh hy eenen degen in sijn borst voor sijnen loon. Als sijnen medegesel dit vernam, ginck hy heymelijck gewapent tot den Soudaen, als den Soudaen hem sagh vraeghde hy: Honts soon leefde gy noch? Den Christen antwoorde: Ia Hont ick leve noch verdeffendeert nu u lijf. Aenstonts trocken zy hun sweert en begosten te schermutseren, maer den Christen trefte den Soudaen soo wel dat hy doodt ter aerde viel. Alsoo eyndighde desen goddeloosen Tyran sijn rampsaligh leven. Daer na wilden zy desen Christen Soudaen maken, maer hy excuseerde hem, en badt hun, dat zy den jonghsten Sone die voor Sot gehouden wiert, Soudaen souden maken, het welck zy deden, en voor sijnen getrouwen dienst maeckten zy hem Gouverneur van de Stadt, en de omliggende plaetsen.

De Moeder van Wagenaer was een ontuchtigh, en onsuyver vrouwpersoon, de [8] welcke niet alleenelijck en leefde by haeren onkuyschen handel, maer daer-en-boven en liet zy niet liggen, dan dat te heet, of te swaer was. Maer wie sijn Vader was en weet men niet wel; dogh men houdt voor zeker, dat het eenen Wever geweest is, by de wèlcke sijne Moeder van haer 18 tot haer 30 jaeren voor Meydt gedient heeft, aengesien hy den naem van desen Wever is voerende. Naer dat sijne Moeder in haeren onkuyschen handel 15 jaeren volhert hadde, is zy seer miserabel (van een igelijck verlaten sijnde) op eenen mesthoop liggende gestorven van de Spaensche Pocken; als wanneer Wagenaer 14 jaeren oudt was. Wagenaer nu alleen sijnde, en wist niet wat beginnen, om by te leven, besloot by sigh selven liever bedelen te gaen als hem tot het werck te begeven, 't welck hy oock gedaen heeft.

Blz. 37-44
§. 12. Wat Wagenaer in Antwerpen gedaen en gesien heeft.

ALs Wagenaer binnen de wyt-vermaerde Coopstadt van Antwerpen quam wiert hem voor eerst getoont het schoon groot en prachtigh marbere Stadt-huys, alwaer was op rustende het gebeente van eenen grooten Monstreusen Reyse1, met den Stegel-reep ende Spore, 't welck daer veel honderde jaeren gerust heeft, dog is op den 4 November 1576 door den brand geconsumeert. Dit voornoemt Stadthuys is opgebouwt in 't jaer 1560, den eersten steen is geleyt den 16 Februarii van 't selve jaer; dog al is 't gebeente Stegel-reep en Spore van den voornoemden Reuse geconsumeert door den brandt, den gevel en de mueren van 't Stadt-huys sijn evenwel blyven staen, maer den marber is door de hitte gesprongen, gelijck men tot op desen dagh noch sien kan. Daer naer brachten zy hem op de Borse van de Cooplieden, welcke [38] den inganck heeft van 4 zyden, geheel in 't vier-kant met gaelderyen daer men van den regen bevrydt is, boven met veel kramen versien van alderleye kostelijcke goederen. Maer zy is afgebrandt met alle de kramen ende Coopmanschappen (daer seer groote schade gebeurde) in't jaer 1583 den 25 Februarii. Sy is op een bequame plaets gelegen, voor alle quartieren van de Stadt, alwaer de Cooplieden ontrent den noen en s'avonts vergaderen, om te negotieren. Sy heeft twee Thorens, ende een schoon Horologie. Dit pronck-stuck van de werelt is opgebouwt in 't jaer 1531, en heeft sijnen naem gekregen van een groot ende oudt Huys binnen de Stadt Brugge, gebauwt door een Edel Familie, met toe-name van de Borse, met hun wapen boven de deure van 't voorseyden Huys. De Cooplieden namaels verkiesende een ander plaetse tot haerder negotie, soo tot Antwerpen als te Brugge, hebben aldaer die plaetse haerder vergaderinge insgelijckx de Borse genoemt. Noch wesen zy hem de Engelsche Borse, een plaisante plaetse alzoo genoemt, overmits de Stadt dese met een schoon Huys ende Logist heest doen bauwen in 't jaer 1550 tot gerief van de Engelsche Natie. Als Wage-

naer het Oosters en Hessen-huys oock gesien hadde brachten zy hem in de [39] Hooft-kercke, de welcke toe-ge-eygent is aen die Patronersse der Stadt, de Heylige Maget ende Moeder Godts MARIA; daer toonden zy hem al de konstige Belden en Schilderyen, met 38 schoon vercierde soo marbere als andere Autaeren, met 3 generael Chooren van marber, en dry schoon Oogh-salen1, en 3 Orgels alles seer konstig gemaeckt. Daer naer toonden zy hem den schoonen en hoogen Thoren, verciert met twee Beyaerden2, en in de sestigh klocken3, en twee Wysers ider van 70 voeten in 't ronde, en bevondt den Thoren 420 voeten hoogh te wesen. Als hy dese, en al de ander schoon Kercken en Cloosters gesien had, leyden zy hem naer 't Casteel, daer de Schelde is rondtom loopende, welck Casteel onvinbaer is, om haer sterckte. In 't midden stont den Hertogh van Alba in metael uyt-gebeeldt geheel in 't Harnas, uytgenomen sijn Hooft, 't welck bloot stont, ende sijnen rechten arm, daer hy mede na de Stadt wees. Onder sijne voeten lagen 2 metale Belden, bediedende de 3 Staten des Landts, de twee, te weten, den Adel, en de gemeynte, ofte de Steden die hy onder sijn voeten gebracht hadde, latende alleen de Geestelijckheyt in haer geheel. Defe 2 Belden hadden veel armen, en in de handen zy versoeck-brieven, Borsen, [40] gebroken Hamers, ende brandende Fackels; zy waeren bedeckt met mom-aensichten, aen hunne ooren ende Halsen hongen Geuse Schoteltjens, Bedelsacken ende ander diergelijck getuyg. Voor in den steenen voet was dit opschrift gekapt: Ferdinando Alvarez à Toledo Albae Duci; Philippi secundi Hispaniarum Regis apud Belgas Praefecto, quòd extinctâ seditione, rebellibus pulsis, Religione procuratâ, justitiâ cultâ, Provinciis pacem firmavit Regis optimi Ministro fidelissimo positum. Dat is: Ter eeren van Ferdinandus Alvarez de Toledo den Hertoge van Alba des Coninghs van Spagnien Philippi den tweeden Opper-Gouverneur der Nederlanden: om dat hy den oproer gedemt, de wederspannige verdreven, den Godts dienst besorght, de gerechtigheyt geoeffent hebbende, eyndelijck den peys ende den vrede in de Landen bevestight heest; soo is dit gedenck-teecken voor hem als voor den alderbesten Coninghs alder-getrouwsten Dienaer gestelt geweest. En

d'ander zyden van den selven steenen voet, waeren met verscheyde bedietselen ende Sinne-belden verciert. Onder 't metalen Beldt stont oock gegraveert: Jongelingi opus ex aere captivo. Dat is: Jongelinghs werck van 't afgewonnen metael. Dit trots Beldt is door ordre van den Hertogh van Alba opgerecht in 't jaer 1569, en naer dat 't vier [41] jaeren gestaen had, is 't door ordre van den Coninck van Spagnien wegh-genomen en ergens in 't Magazyn gestelt, 't welck hy dede, om de gemeynte ende den Edeldom te vreden te stellen, die daer mede den spot hielen. In 't jaer 1577 op 't eynde van Augustus hebben de Geusen (na dat zy van de Stadt, en 't Casteel hun Meester gemaeckt hadden) dit voorseyde Beldt uyt den hoeck gehaelt, en over de pleyn gerolt zynde, ist soo van de Borgers als Soldaten, met stocken, Bylen ende Kap-messen om verre geslagen; als hun willende wreken, namen vermaeck in dit Beldt soo te mishandelen, te vervloecken en te vermaledyden. Nog waeren zy niet voldaen, veel droegen stucken en broeken, soo1 van den voet als van 't Beldt mede droegen, die zy als een gedenck-teecken van haere wrake thuys ophongen voor haere nakomelingen. En dit selve Beldt is als dan wederom gesmolten en Canon af gegoten, gelijck 't eertyts geweest hadde.

Voorts vertelden zy Wagenaer de opkomst van 't Casteel, aldus: Dit Casteel is eerst beworpen van Margareta van Parma onse Gouvernante, in 't jaer 1567, welcke gelegentheyt zy self besien, ende den Hertogh van Alba goedt gevonden heeft, om de Borgers te dwingen, en daerom heeft [42] hy 't in 't volgende jaer doen opbauwen, daer stellende voor Ingenieur den Grave Paciotti, met twee duysent mannen, die dit Casteel in korten tydt opbauden. Dit Casteel is vyf hoeckigh, seer wel gelegen tusschen vyf groote en schoone Bolwercken, waer van 't eerste naer den water-kant wordt genoemt Bulvardo del Duco, het tweede naer S. Joris, Bulvardo del Ferdinando, het derde oock na S. Joris, Bulvardo de Toledo, het vierde na den water-kant, Bulvardo de Alva, en 't vyfde naer 't Kiel, Bulvardo de Paciato, welcke vier eerste Bolwercken in 't vlaems te seggen sijn, Ferdinandus, Toledo, Hertogh, ende Alba, en 't vysde is den naem van den Ingenieur Paciotti, die 't Casteel opgebaut heeft,

en die binnen Vlissingen verraderlijck van den Hopman de Rycke willekom geheeten, en korts daer naer opgehangen is, met twee Spaensche Jonckers, tot spyt van Duc de Alba, om dat zy wisten dat hy niet alleenelijck sijnen oppersten Kryghs-Bouw-meester, maer daeren-boven naer maeghschap was. Dese vreede daedt is geschiet in 't jaer 1572.

Daer naer toonden zy Wagenaer de oude Borght, en de Schelde, die Brabant van Vlaenderen is scheydende, welck over de 500 ellen breedt is, en 22 diep, als 't hoogh water is: waer op hy wel 400 soo Fregat[43]ten, Coopvaerdy als Oorlogh-schepen sag. Daer naer toonden zy hem de schoon Vesten, beplant met vier ryen Lindt-boomen, waer van de mueren sijn van witten arduyn opgebaut. De 10 stercke Bolwercken, en de stercke Forten gesien hebbende, is naer sijn Logement gegaen.

Op eenen tydt als Wagenaer aen Tafel was geseten, waeren daer 2 Vrienden komen eten, en eenige andere Persoonen, die daer met de maeltydt aten; onder andere was daer eenen ouden Sot, die niet en sprack dan van schoon Vrouwen, desen na dat hy Wagenaer wel bekeken hadde, vraeghde welcke Vrouwen de beste, en de schoonste waeren? Wagenaer seyde:

 
Wilt ghy een hups, een rustigh Wyf?
 
Nemt eerst uyt Nederlandt het Lijf;
 
Nemt dan noch tot soo weerden pant,
 
Het aengesicht uyt Engelant.
 
En voorder noch, gelooft my vry,
 
Een Tongh uyt Brabant dient' er by,
 
En doet' er by een Hollants hert,
 
Dat niet te light verslingert wert;
 
Maer soo ghy wilt den hooghsten prys,
 
Soo haelt de Billen van Parys;
 
Voeght dit by een, beminden Vriendt,
 
Soo hebd een Wijf gelijck u dient.

Na dat Wagenaer dese en meer andere woorden tot den ouden Susannen-boef ge[44]seyt hadde, hoorde hy verhalen watter in de Lepel

straet al om ginck, met alle die Venus-dieren, de welcke menigen Mans-persoon s'avonts met gewelt in Huys sleurden, en na dat zy veel dertelheden met hun bedreven hadden, noch waeren wegh jagende sonder kleederen; zoo dat in 't vallen van den avont daer niemant derft doorgaen, als Soldaten, Schippers of Matroosen, en kanalie die niet te verliesen hebben; By dagh sitten zy voor haer deuren, seer schoon gekleet, op de nieuwste Mode, de aensichten geblancket, en 't hair gefriseert, metten uytgestreckten Hals, gelijck kroppers, of Pagadetten. By dagh heeft dese straet meer besoeck, en kykers, als eenige strate van de Stadt, want igelijck nieuwsgierigh is, om dit volckxken te sien; waer van de geheel werelt door zoo veel gesproken wordt. Imant lust hebbende, om met een van dese Venusdieren sigh te vermaken, diên haddese maer wat te bekyken, aenstonts wierden zy geroepen, en in huys geleyt, daer zy dan met u vrolijck waeren, soo lanck als u gelt duerde, en uwen onkuyschen lust voldaen hebbende, quaemt daer niet alleen uyt met een ydel Borse, maer dat 't erghste van al is, somtyts met eenen quaden Generael.

Blz. 89-99
§. 23. Hoe Wagenaer wilde naer de Helle gevoert wesen, en wat voor volck hy daer in gesien heeft.

WAgenaer by sijn selven beginnende te overpeysen, hoe sijn jaeren allenghskens door gingen, en hoe hy haest te verwachten hadde, het selve lot gelijck Doctor Faustus sijnen Heer en Meester, begost daerom seer treurigh te worden. Zynen geest Averhaen dat merckende; vraegde hem, Wagenaer waerom zijt gy treurigh? Wilt gy eenige schoone Vrouwen hebben om u te vermaken? Neen (seyde Wagenaer) Maer ick wil dat gy my voert by de helle/ en laet sien al de tormenten en pijnen die de verdoemde lijden; Het gene Averhaen weygerde te doen. Wagenaer seyde hem: Heb ick in mijn Contract niet uytdruckelijk beschreven/ dat gy my in alles moet gehoorsaem zijn/ ofte by aldien gy in een poinct komt

te manqueren / ick mijn gelofte niet houden moet; oversulcks / en wil dan mijn gelofte oock niet houden; Averhaen socht het hem uyt sijn hooft te steken, begost wat anders te kouten, en veel aerdige boetseryen uyt te rechten, maer Wagenaer blyvende op sijn opinie, woude sijn Con[90]tract absoluet niet houden, ende sijn handschrift wederom hebben, en dat aenstonts. Averhaen fiende datter niet aen te doen was seyde: Gy onnooselen en slecht bedachten Philosooph/ wat wilt gy alreede aen de helle doen? Gy sult daer eerder/en langer in wesen/ als 't u lief sal wesen; want uwen tijdt haest om is/ nochtans wilt gy'er zijn/ ick salder u brengen / maer gy sult daer na noyt blyde ure meer hebben/ als gy sult gesien hebben al de grouwelijcke tormenten die de verdoemde lijden in de helle/ maer moet noch tot morgen wachten; Waer mede Wagenaer te vreden was.

Den heelen nacht en dede Wagenaer niet dan geduerigh peysen op de helle, en als den dagh gekomen was, dede hy hem aenstonts door sijnen geest Averhaen by de Helle voeren. Daer hy Lucifer den Prince der duyvelen sagh/ sitten in eenen hoogh verheven Stoel, omringelt, met millioenen duyvelen in 't midden der vlammen. Averhaen wees hem veel Joden, Turcken, Afgodisten en Toovenaers, onder de welcke hy hem wees Lucianus/ Virgilius en Simon den Toovenaer: Onder de welcke hy Doctor Faustus/ en sijn Voester1 en Concubine, te weten, de schoone Cyrene2 sagh, de welcke seer [91]jammerlijck was lammenterende, en suchtende, vervloeckende en vermaledydende Godt, en haere Moeder, om dat zy haer de Tooverkonste geleert hadde, soo deden oock al de andere-Aengaende de Toovenaers die wierden met de Joden, Turcken en Afgodisten, geduerigh met ysere krauwels en Riecken door hun vleesch gesteken, en alsoo in de vlammen gestooten, want zy boven in de Helle swermen3 met de Heydenen. Daer na wees hy hem

waer de quade en verloochende Christenen lagen, te weten veel leeger daer hy aenstonts Marten Luther / en Jan Calvin met hun Concubinen wierdt kennende, ende veel van sijn Mackers, die veel vreede steken, en slagen met ysere Handt-boomen op hun leden kregen, hy begost te schudden en te beven, principalijck als hy hun sagh ider een lange ysere pin door de tonge steken, en veel schrickelijcke Draken, hun aengrypende, en schier als verscheurende, met veel Serpenten, en Schorpioenen, de welcke hun het ingewant uyt haelden; voorts sagh hy de Nonnen, die de Kap op den Thuyn gehangen, en de Concubinen van veel Ketters geweest hadden, van gelijcken tracteren; en rondtom hun lichaem niet dan Slangen en Serpenten, 't vleesch van haer lichamen als op eten, soodanigh dat [92] men de darmen met het ingewant uyt den buyck sagh hangen. En daer na sagh hy de wonden vol gesmolten Loot, gemengelt met Sòlfer, en Peck gieten; daer na sagh hy 'er veel na eenen donckeren kelder sleypen (waer onder was Marten Luther en Ian Calvin / met hunne Concubinen) in welcken kelder niet anders en was dan Ys, en daerom genoemt den Yskelder, daer zy wederom veel nieuwe tormenten moesten onderstaen, want zy daer met een groot gewelt wierden van boven neder gesmeten, van vreesselijcke duyvelen; seggende: Light daer nu gy verloochende Christenen/ de welcke u hebt van de H. Kercke afgescheyden / om u sinnelijckheden/ en ongeregelde lusten in te volgen/ voldoet hier nu uwen lust/ dit sal u een verkoelinge zijn/ om uwen onkuyschen brandt te blusschen. Aenstonts sagh hy hun Lichamen doorsteken en doorsnyden, op scherpsnydende Ysschollen; daer na weder in 't vier geworpen sijnde, sagh hun vreedelijck braden, en de duyvels met nieuwe tormenten hun pynigen. Noch sagh hy in 't diepste van de Helle, den rycken Vreck, ende alle de Christenen, die in doodt-sonde gestorven sijn, de welcke schromelijcke pynen waeren lydende, ider navenant de sonden die [93] hy in de werelt gedaen heeft; want sommige wierden geroost in de vlammen ende Solfer. De duyvels om hun meer te pynigen liepen op hun, ende onder hun, met dicke Flambeeuwen van Peck, ende Solfer, met de welcke zy hun vreedelijck verbranden, soodanigh dat

men de stucken vleesch van hun lichaem sagh vallen. Andere wierden op Roosters gesmeten, vol scherpe staele pinnen, die hunne lichamen waeren doorstekende, ende dese ongeluckige beten hun selven, door die groote pynen ende tormenten, ende als rasende, wierpen hun selven op dese punten, proevende (soo het scheen) noch eens te sterven, om een eynde te geven aen hunne vreede tormenten: Maer de sententie van hun lyden was soodanigh, dat hoe zy hun meer pooghden, om hun selven te vernielen, hoe zy heelder bleven, om altyt meer te verdragen de geduerige continuatie van hunne tormenten. Andere lagen gestreckt op groote Raderen vol van Schaersen1, die alle hunne littmaeten in stucken sneden, ende zy quamen terstont weder by een, op dat hunne pynen eeuwigh souden wesen. Andere waeren omringelt met Draken, die met Ysere Haken hun de Senuwen waeren afruckende, met al de Arterien; en om hun wonden te meesteren, [94] gotender gesmolten Loot in. Sommige lagen in seer groote en diepe Sneeuw-grachten, ende op de kanten van de selve, menighte Helsche Beulen, die anders niet en deden als in hun lyf te steken, met scherpe Helssens2 't welck hun veroorsaeckte een afgrysselijck tieren, schreuwen ende huylen. Sommige wierden op een Radt gedraeyt vol scherpe punten en ketenen, soo gloeyende als vierige Kolen, aen ider punct was eenen verdoemden hangende met de voeten; soo dat hun hoofden sleypten langhs de aerde, die besaeyt was met gloeyende kolen, heel vervult met Solfer, de duyvels draeyden dit Radt so snellijck van d'een zyde tot d'ander, dat den eenen den anderen seer vreedelijck was quetsende. Noch wees Averhaen hem als een huys daer schroomelijcke vlammen waeren uyt kommende, en seyde: Dit is de Badtstove daer hun zijn boeyende / alle de gene die geduerende hun leven curieus hebben geweest van hun Lichaem te parfumeren / en te vercieren met onkuysche drachten, als zijn Fardegodijns3, Blanketsel ende wel rieckende reucken. De poorte open doende sagh hy eenen grooten diepen Poel van Sneeuw ende Ys, in den welcken (tot den hals toe) was een oneyndelijck getal van Vrouwlieden. Sy riepen met

een be[95]vende stemme: Vervloeckte hooverdye / vermaledyde Ydelheyt / die ons hier toe gebracht heeft! Noch wees hem Averhaen in eenen vierigen Poel veel valsche Munters, Dieven en Gierigaerts, de welcke hy hoorde roepen: Vervloeckt moeten de Rijckdommen zijn / die ons hebben veroorsaeckt dese oneyndelijcke ellenden. Op een ander plaetse hoorde hy veel onkuysche al huylende roepen! Ick brandt / ick Kisse1! O vervloeckte genuchten! Vermaledijde Wellusten / die tot ons eeuwigh ongeluck dit al vernielende vier hebben ontsteken. Noch sagh hy veel Dronckaers, ende Gulsigaers, de welcke waeren lydende eenen rasenden honger, en eenen onuytblusschelijcken dorst, niet anders voor geset wordende, dan 't vleesch van Slangen en Serpenten voor Spyse, en 't schuym van Draken, voor dranck. Hy sagh daer noch veel Grammoedige, Nydigaers, Luye, Trage en Vaddige, de welcke seer vreesselijck van veel duyvels wierden aengestout2, met brandt-stocken en Handtboomen, en dusdanighlijck wierden of gesmeirt, dat men hunne Ribben ende alle haere Beenderen hoorde kracken. Daer na thoonde hem sijnen geest Averhaen, een groote en breede diepe vierige plaetse, daer sagh hy veel onkuysche Jouffrouwen, omringelt met Slan[96]gen en Serpenten, om haere hoofden, in plaetse van hair, en 2 vreesschelijcke Adders hangende aen haere oogen, de welcke de Hersenen sogen uyt hunne hoofden, noch had ider 2 andere vergiftige Slangen, de welcke langhs de Neus gaten in kropen, aen hunne oogen hingen 2 fenynige Egdissen, hunne tonge in duysent stucken morselende, met een onuytsprekelijcke rasernye; op hunne Borsten saten 2 dicke leelijcke Padden, die haer de Borsten allenghskens waeren af knagende. Eenen schroomelijcken Draeck dede hun sijn schuym doorswelgen; een ander schroomelijck Serpent 4 à 5 mael rondtom hun lyf gevloghten, stack'er sijn Hooft binnen in, ende trock'er uyt alle hun ingewant; twee grouwelijcke duyvels met gloeyende Tangen, nepen sonder ophouden alle de litmaten van hun lichaem, met de welcke zy Godt 't meest vergramt hadden, ende goten daer geduerigh gesmolten Loot ende fiedende Olie in.

't Is onmogelijck te beschryven, de seldtsame grimmagien die zy maeckten, haer oogen glinsterden van rasernye, ende draeyden haer vreesselijck in den kop: Sy wierpen door haer oogen, ende neusgaten een vier uyt, vol Solfer ende Peck: Sy trocken haeren mont erger als een Helsche Furie: Eenen brandenden [97] vierigen Roock bekleede haere Lichamen. Maer 't schroomelijckste van al was te hooren het onmenschelijck gehuyl en gejammer. Vervloeckte creatueren / als wy zijn / riepense, die om soo kleyne genuchten hebben verdient sulck een groote straffe. Vermaledydt Hooft, 't welck om dat gy den Setel geweest zijt van alle ydelheyt / nu moet zijn het aes van alle dit fenynigh gewormte ende Serpenten der helle. Vermaledyde Oogen, de welcke om ons al te groote vryheyt / ende oneerlijcke gesichten nu worden gepijnight met te moeten sien dat wy niet en konnen verdragen. Vervloeckte Ooren, die om soo geerne gehoort te hebben onkuysche Liedekens / nu gedwongen worden te hooren een hels musieck. Vervloeckte Neus-gaten, die om soo veel gesochte wellustige Keucken nu worden vervult met den stanck van vuyl pryen / ende rotte lichamen der verdoemde. Vervloeckte en duysent mael vervloeckte Lichamen, de welcke om te seer zijn wellusten in gevolght te hebben / in al te overvloedigh cieraet / ende verboden sinnelijckheden / altijt sullen moeten bedeckt zijn / met eenen roock van vier ende vlammen / en gepijnight met hondert duysent verscheide tormenten. Vervloeckte Schepselen, die oorsake hebt gegeven tot ons [98] ongeluck / ende mede plichtigh zijt geweest in onse misdaden. Vervloeckt moet zyn onsen Vader ende Moeder / die ons gegeven hebben het tijdelijck leven / 't welck wy gebruyckt hebben tot d'eeuwige dood. Vervloeckt boven al vermaledyde Eeuwigheyt, die noch eynde / noch verlichtinge en sult geven aen ons ellenden. O Eeuwigheyt! Vervloeckte en vermaledijde Eeuwigheyt! Onder den grooten hoop onkuysche Jouffrouwen sagh'er Wagenaer veel met

gloeyende ysere banden om de Leden, en dit waeren de gene die op dese werelt den Fardegodyn gedragen hadden. Daer naer wees hem Averhaen onder de verdoemde veel Keysers, Coningen en ander groote Personagien, zoo van Mans, als Vrouw-lieden, de welcke seer schroomelijcke pynen waeren lydende, want ider hadde een gloeyende ysere Croon op het Hooft, die doorbranden de Schotel1, en de Hersenen, met het Voor-hoofdt, eenen gloeyenden Schepter in de hand houdende, wierden alzoo geduerigh aengedaen gloeyende Harnassen vol scherpe Pinnen, die hunne lichamen waeren doorbrandende, en doorstekende, noch wierdense met vierige Sweerden gesteken in de heetste, ende vreesselijckste vlammen, doende niet anders dan vervloecken ende vermaledyden [99]Godt, en hunne Ouders, en hun selven. Noch wees hy hem verscheyde Pausen, Cardinalen, Patriarchen, Bisschoppen, Abten, &c. En een onuytsprekelijck getal van wereltlijcke Priesters, ende Religieusen, soo Mans als Vrouw-perfoonen, de welcke in 't diepste van de helle lagen, lydende de schrickelijkste tormenten van al, want zy wierden de huyt af gevilt, en 't geheel lyf doorwont langhs alle zyden, en daer na de wonden vol scherpbytende materie gegoten, op gloeyende Roosters gesmeten, en geduerigh met het schuym van Draecken, en het bloed van Slangen en Serpenten gelaeft. Daer (seyden de duyvels) drinckt en versaet u gy Mest-verckens (de welcke uwen Godt van uwen buyck gemaeckt hebt / en oorsaecke zijt van het verlies van millioenen zielen / de welcke door u quaet exempel / en om uwen 't wil nu in de helle liggen. Alle oogenblicken leden zy nieuwe tormenten, die my onmogelijck sijn te beschryven, want zy alle de tormenten moesten uytstaen, die de duyvels konden versinnen, ofte bedencken. Na dat Wagenaer dese, en diergelijcke persoonen, en de tormenten der Helle gesien hadde, dede hy hem na Wittenbergh voeren.

Blz. 100-103.
§. 24. Hoe Wagenaer wilde penitentie doen, en hoe hy afgetrocken is van zijn goedt voornemen; met zijn schromelijcke doodt.

WAgenaer in sijn kamer alleen sijnde, begost te overpeysen, hoedanigh hy sijn leven had over gebrocht, en wat hem in 't kort soude over komen, dede niet dan suchten, weenen en klagen: Ach (riep hy) noch 18 maenden dan moet ick oock by D Faustus mijnen Heer en Meester gaen lyden / die schroomelijcke tormenten! Noch 18 maenden / dan ben ick oock eenen brant stock1 der Helle! Ach wat heb ick gedaen? Noch 18 maenden heb ick tijdt! Wat nu gedaen? Wil ick blijven in mijnen verdoemelijcken staet / of wil ick my beteren / en gaen weerdige vruchten van penitentie doen / want ick heb noch tijdt / om my te versoenen met mijnen goeden en saghtmoedigen Godt / den welcken ick onsaligen mensch soo menighvuldighlijck vergramt hebbe? Als Wagenaer besigh was met diergelijcke lammentatien, ende versuchtingen al weenende na den Hemel te senden, quam Averhaen by hem, ende vraeghde: Waerom treurt gy Wagenaer? Gy hebt immers noch 18 maenden tijdt / om u te vermaken: Wilt gy [101] jet hebben spreckt? Waerom maeckt gy swaerigheyt? Gy zijt immers gesont en fris / nemt u vermaeck terwijlen gy noch tijdt hebt. Ick en begeer niet anders van u (seyde Wagenaer) dan twee jaer verlenginge van mijnen tijdt? Dat is in mijn macht niet (seyde Averhaen) vraeght jet anders / 't zy gelt / goet / eten / of drincken / ofte schoone Vrouwen / dat kan ick u geven. Kont gy my niet anders geven (seyde Wagenaer) gaet dan van hier / en dat aenstonts. Adieu Heer Wagenaer! Riep Averhaen, en hy vertrock. Wagenaer wederom alleen sijnde, wierp, zy selven voor de voeten van sijnen gekruysten Salighmaker, en al weenende begost hy sijn sonden 't overpeysen, en te versoeyen sijnen ellendigen en

verdoemelijcken staet. Terwylen hy aldus besigh was met een berouw over sijn sonden te verwecken, quam Doctor Faustus sijnen Heer en Meester, met de schoone Cyrene, en den geest Abutaha, (seer schoon en aenlockende gekleedt) by Wagenaer, de welcke hem uyt loegen1, en berispten over sijne droefheyt, hem voor oogen stellende de genuchten, en de playsieren van de werelt, met de schoonheyt der creatueren; aengesien hy noch 18 maenden tydt hadde, hy diên soude besteden in vreught en vrolijckheyt, en op 't eynde van [102] de 18 maenden, hem Averhaen dan soude twee jaer verlenginge van sijn contract besorgen, om sijn vermaeck te nemen, ofte om penitentie te doen. Wagenaer D. Faustus sijnen Heer en Meester dese en diergelijcke woorden hebbende hooren spreken, dede aenstonts Averhaen by hem verschynen, en vraeghde, of hy hem van 2 jaer verlenginge soude besorgen van sijnen Prince Lucifer, 't welck Averhaen hem beloofde, by aldien hy die sottigheyt (soo noemden hy de penitentie) wilde 2 jaer uyt stellen, en sijn vermaeck nemen met de creatueren. 't Welck Wagenaer hem beloofde. Na dat D. Faustus hem de schoone Cyrene hadde ten hooghsten aengepresen, is hy vertrocken: en Wagenaer sijn oogen slaende op de schoone Cyrene vergat sijn penitentie, en begost op haer te verlieven, hiel haer voor sijn Concubine. Dog ider reyse als hy hem ergens alleen bevondt, docht hem altyt dat hy aen de Helle was, en daer wederom sagh al de tormenten en pynen, die hy de verdoemde hadde sien aen doen, en dan begost hy te schudden en te beven, uyt vreese van die pynen verweckte hy dan een berouw over sijn sonden. Ider reyse als hy hem tot Godt wilde keeren wiert hy door de arglistigheyt van den duyvel, (in de gedaente van de schoone Cyrene) [103] afgetrocken van sijn goedt voornemen. En naer dat hy 18 maenden met haer Geboeleert hadde, is hy eyndelijck van haer, en van den duyvel bedrogen, want hy meynende noch twee jaer te leven, is in sijn rust liggende neven de schoone Cyrene, en nergens op peysende, van haer genomen, en met den kop tegen den muer geslagen, en naer dat sijn Hooft gemorselt was, is hy met sijn eygen Sweert in Huts-pot gekapt, op den 8 May 1570, als wanneer sijnen tydt precies om was.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


landen


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen