zen voorbeelden: een ander vertelperspectief levert een heel ander verhaal op (het point of view kun je dus niet zomaar even omgooien), spanning en rust en humor zijn in een goede roman niet zo goed van elkaar te onderscheiden maar vormen juist een geheel, en een dialoog las je nooit in ter afwisseling of verlevendiging - dialogen zitten juist, als het goed is, op een synthetische wijze ingebed in een verhaal of een roman.
Om u wat geld te laten besparen doe ik u nu een heel eenvoudige romantheorie aan de hand, waarmee ik u geen succes kan garanderen maar waar u wel echt wat aan heeft. Waaraan moet je denken bij het schrijven van een roman? Allereerst: schrijf dat op wat interessant is voor de lezer. Wat is interessant? Een goede hoofdpersoon die een concreet plan heeft, die dus iets nastreeft (namelijk: verandering aanbrengen in zijn huidige moeilijke situatie) en daarbij actief te werk gaat. Deze hoofdpersoon heeft een vrije wil en hij of zij kan dus keuzes maken. Ook moeten zijn beweegredenen om iets te doen duidelijk worden gemaakt. Deze hoofdpersoon moet bij het uitvoeren van zijn plan tegenstand ondervinden, er moeten voor hem (of haar) te overwinnen obstakels zijn. Een ander personage wil bijvoorbeeld iets heel anders en begint de hoofdpersoon tegen te werken. Flashbacks gebruik je om de motieven van de hoofdpersoon duidelijk te maken. Daarnaast laat je in flashbacks zien hoe de hoofdpersoon in vergelijkbare situaties heeft gereageerd. Zal hij of zij die fout nogmaals maken? Laat je flashback echter nooit je verhaal overwoekeren. Schrijf je verhalen in één toon (zo komt de stem van de verteller tot leven) én breng het element tijd in stelling: de hoofdpersoon moet iets binnen een bepaald tijdsbestek voor elkaar zien te krijgen. Dit element voegt drama en spanning toe aan je verhaal of roman. Onthoud voorts dat jij als schrijver een eigen universum creëert dat er voordat jij dit allemaal opschreef of bedacht nog niet was. Houd je verhaal strak en laat het niet alle kanten op waaien (zoals ik een tijdje terug ergens las: alles wat in een roman aanwezig is, is noodzakelijk en alles wat noodzakelijk is, is aanwezig). Denk progressief, ik bedoel: elke nieuwe zin moet iets toevoegen aan alle zinnen die aan deze nieuwe zin voorafgingen.
Dit is heel veel en erg snel, maar dat is wel goed want voor je het weet, begraaf je jezelf in allerlei roman- en verhaaltheorieën, en kom je aan het daadwerkelijk gaan zitten en schrijven niet meer toe. En als schrijver heb je het al druk genoeg, want veel belangrijker nog dan al deze theorieën is het lezen van romans en verhalen van goede schrijvers en het vervolgens stellen van de juiste vragen bij deze boeken.
Een verdienste van het boek van Amos Oz, Zo beginnen verhalen, is dat hij deze laatste methode volgt. Hij citeert openingspassages van verhalen en romans van belangrijke auteurs en stelt daarbij de juiste vragen. Ik denk dat de beginnende schrijver werkelijk iets heeft aan zijn opmerkingen bij het verhaal ‘Een plattelandsdokter’ van Franz Kafka. Maar veel meer nog dan aan het boek van Amos Oz heeft de aspirant-auteur aan een boek dat ik hier nog niet genoemd heb en dat ook al wat ouder is, ik bedoel Lectures on Literature van Vladimir Nabokov. Lees wat Nabokov opmerkt over onder andere De gedaanteverwisseling van (alweer) Kafka en The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde van Stevenson, en voel je wijs als nooit tevoren.
Je wilt als het goed is schrijver worden niet om je te uiten (geef je dan maar op voor de praatshow Catherine) en ook niet uit ijdelheid. Je wilt schrijver worden omdat je er talent voor hebt (hier wacht voor velen een teleurstelling) en omdat je vanaf achtjarige leeftijd je hart hebt verpand aan de literatuur. De leerschool voor een schrijver duurt gemiddeld twintig jaar. Begin je op je dertigste met pianospelen, dan word je ook nooit meer een virtuoos. Eerst lezen en dan schrijven, dat is nog steeds de juiste volgorde. Wees wel selectief in wat je leest. Over smaak valt natuurlijk te twisten, maar een goed schrijver heeft een goede smaak.
ARIE STORM
Auteursrechtelijk beschermd