Bzzlletin. Jaargang 27

[p. 37]

Het examen
van Oek de Jong
door Vlerk

[p. 38]

Vliegensvlug
Over Het examen van Oek de Jong

Het examen is een allegorie van het onvervulbare verlangen en de grenzeloze ambitie. Ergens in een steppestad is een moord gepleegd. De dader is gepakt en veroordeeld tot de dood. Voor een talentvolle jonge tekenaar is dat de gelegenheid om zich onsterfelijk beroemd te maken. Hij verzoekt om ‘het examen’. Boodschappers worden uitgestuurd naar de districls-hoofdstad om zijn verzoek voor te leggen en maanden van wachten verstrijken. Voor de tekenaar zijn het maanden vol ongeduld; voor de veroordeelde, die toestemming heeft gekregen om te werken, zijn het maanden van langzaam groeiend berusten - van het wegvloeien van verlangens. ‘Hij aanvaardde zijn lot, het naderend afscheid deerde hem niet meer: hij was volkomen tevreden, het was genoeg enkele maanden zó geleefd te hebben.’

Dan naderen ruiters over de lege steppe. Het zijn ambtenaren uit de hoofdstad, belast met het afnemen van het examen. De veroordeelde wordt uit zijn cel gehaald en boven op de toren van de kazerne neergezet. Twee soldaten achter hem houden zich klaar. Ver beneden, aan de voet van de toren, neemt de kandidaat zijn plaats in; het tekenvel op z'n knieïn, naast hem een soldaat met een getrokken zwaard. Een van de examinatoren geeft een teken. ‘Op de toren ging een arm omhoog [...]. De kandidaat bracht zijn rechterhand naar het papier. De arm viel en de twee soldaten stootten met kracht de lange stokken in de rug van de veroordeelde.’ Terwijl de veroordeelde naar beneden suist, schetst de kandidaat, trefzeker en bliksemsnel, een moment van de val.

De kandidaat slaagt en het volk juicht. Maar van de langverwachte voldoening over zijn triomf bespeurt de kandidaat niets. ‘Het doel was bereikt, maar hij vond slechts leegte, een ontstellende leegte.’

Het verhaal eindigt zoals het is begonnen - met een aantal ruiters op de verlaten steppe. Onder hen de kandidaat. ‘Hij staarde in de lege verte en opeens doorgrondde hij zijn lot; altijd te zullen veroveren en nooit iets te zullen winnen, omdat zijn verlangen alweer verder reikte.’

Pieter de Nijs

[p. 39]

[p. 40]

[p. 41]

[p. 42]

[p. 43]

[p. 44]

[p. 45]

[p. 46]

[p. 47]

Het examen van Oek de Jong (1952) verscheen in De hemelvaart van Massimo, de verhalenbundel waarmee de auteur in 1976 debuteerde. Oek de Jong publiceerde in 1979 de roman Opwaaiende zomerjurken, in 1985 de roman Cirkel in het gras en in 1993 de novellenbundel De inktvis, alle bij uitgeverij Meulenhoff. Onlangs verscheen bij diezelfde uitgeverij de essaybundel Een man die in de toekomst springt.

Vlerk. Geboren in 1955. Opleiding aan de Academie Minerva in Groningen. Publiceerde in verschillende striptijdschriften als Word Vervolgd, Titanic, Zone 5300, GR'NN, Stripburger, The Earwax Museum en in de ‘verzamel’-(strip)boeken Signed by War (1994), Sperminator (1996), Formaline ( 1995) en Sperminator (1996).