Bzzlletin. Jaargang 27

[p. 19]

Rein Bloem
Beurskens als filmer

Op de eerste bladzijde van Charme valt tweemaal de naam Carpaccio - de schilder, wel te verstaan. Genoeg om de dichter/schilder uit te nodigen mee te werken aan mijn film-in-wording Ik hou zo van Carpaccio, in 1990 uitgebracht op Film International in Rotterdam onder de titel De zee in een fles.

Een zelfde uitnodiging was ook bestemd voor Anne Duden, die in een van haar romans indringende, essayistische passages aan Carpaccio had gewijd, en aan Stefan Hertmans, die ook al lang voor de Venetiaanse leeuw gevallen was.

de plaats van handeling: het Carpacciomuseum, Scuola degli Schiavoni, Venetië (zie kader)

Ik had een film in een film voor ogen: het raamwerk was een poëtische benadering van de schilder via een meisje dat sprekend lijkt op de luitspelende muze die op een schilderij in de Accademia hangt. Ze loopt door Venetië heen, maakt kennis met een twijfelachtige kenner en gaat dan haar eigen weg. Haar analyse van De Courtisanes in museum Correr (zijn het nu hoeren of anderszins wachtende dames?) heeft ze zelf uit boekjes opgedaan en ze houdt vlak voor het raadselachtige doek een spreekbeurt, met haar tekst op een lessenaar. Je ziet haar eerst op een prachtig, onbekend pleintje (het Campo di Chiese) waar zij zich met knipsels en fotokopieën voorbereidt op het werk. Dat hedendaagse meisje duikt in een kleurig Carpaccio-kostuum overal op, een soort fee die verschijnt en

[p. 20]

verdwijnt waar je bijstaat. Zo zit zij op een stoepje aan een stille gracht, Fondamento Furlani, uitkomend op hét Carpaccio-museum Scuola di San Giorgio degli Schiavoni, waar eeuwenlang Sint Joris, Sint Hieronymus, Sint Augustinus et alii aan de wand zijn blijven hangen, je weet niet wat je ziet.

De een na de ander ziet het meisje aan de overkant drie liefhebbers de deur ingaan, Duden, Beurskens, Hertmans. In één shot maak je dat met de bewegende camera mee - tenslotte blijkt de muze op de stoep verdwenen of ze er nooit had gezeten. Zij laat het werk over aan de drie gasten.

In de uitnodiging hadden de makers carte blanche gekregen: ze moesten zelf één van de doeken kiezen, ze konden hun eigen gang gaan, proza, essay, gedicht - alles mocht; de enige begrenzing lag in de tijd: twintig minuten tezamen. Ook de cameravoering lag in hun handen, bij wijze van spreken.

De moeilijkste klus was die van Anne Duden, die in het Duits, life, het doek van Joris en de Draak en het slagveld van hun speelterrein aftastte, in langzame bewegingen, waarbij zij af en toe in beeld kwam, kijken en lezend doordrong in diepe geheimen... dat heeft uren filmen en monteren gekost en in de Engelse versie moest het geheel ook nog nagesynchroniseerd worden. Hertmans zat voor het schilderij waar Augustinus door het raam de boodschap van de dood van Hieronymus ontvangt en helder beseft dat hij niet van alles het naadje van de kous kon weten, veel behoort tot het onmogelijke, zoals in de paradox de zee in de fles is verwoord. Hertmans leest, langzaam en innig, een lang gedicht, dat inzoomt op het schilderij en uitmondt in de rechtsonder zichtbare partituur, waarvan we de noten hebben opgezocht en later verklankt - een wereldpremière.

En Beurskens? Beurskens stond voor De dood van Hieronymus en had er een tragikomedie van gemaakt. Met droge stem las hij ter plekke een monoloog van de leeuw voor, springerig verwijzend naar allerlei details, ook van andere niet aanwezige schilderijen.

Zijn draaiboek zorgt voor een uniek document, dat ook in stilstaande beelden verrassend overeind blijft.