Bzzlletin. Jaargang 18

[p. 78]

Nico Scheepmaker
Droit de Reponse (2)

Ja Tim, dat heb ik ook. Ik herinner mij nog goed dat ik, toen ik een jaar of dertig was, met een zekere minachting kennis nam van de mededelingen van politici, waartoe geloof ik ook Jozef Luns behoorde, dat zij eigenlijk alleen nog maar biografieën en dergelijke lazen. Alleen dingen die echt gebeurd waren. Ik vond dat gemakzucht. De weigering je te verdiepen in de psychologische verwikkelingen van een roman. Maar ik ben nu net zo. Ik kan mij het leven niet goed meer voorstellen zonder de serie Privé-domein van de Arbeiderspers. Ik haak steeds minder naar romans, naar verzonnen verhalen, en steeds meer naar het waargebeurde. Ik denk dat het inderdaad iets met de leeftijd te maken heeft. Je laat je niet meer zo makkelijk meeslepen in Misdaad en straf of Een kus voor je sterft, - en dan noem ik nog fictie van een grote meeslependheid. Fictie staat, als je wat ouder bent, te ver van je af, je hebt dan al te veel non-fictie achter de rug.

Om je te bewijzen dat ik dit nu niet zeg om bij je in een goed blaadje te komen, zal ik je vertellen welke boeken het laatste jaar de meeste indruk op mij hebben gemaakt, - naast een fictieboek: De Elementen van Harry Mulisch. Ik ben nu bezig aan ‘Murder at the farm’ - Who killed Carl Bridgewater?, een Penguin-pocket waarin Paul Foot van de Daily Mirror in 280 kleinbedrukte bladzijden de moordzaak op een 12-jarige krantenjongen stap voor stap ontrafelt, daarbij tot andere conclusies over de daders komend dan de Britse justitie, die vier man ervoor tot zeer langdurige gevangenisstraffen veroordeelde. Als je het geloof wilt behouden in de onberispelijke Britse rechtspraak en de even onberispelijke Scotland Yard, dan kan ik je sterk afraden dit boek te lezen. Als je alleen al ziet hoeveel feiten ten gunste van de verdachten niet naar voren werden gebracht tijdens de rechtzaak, zodat de lekenjury moest oordelen zonder een totaal overzicht van de zaak te hebben, rijzen de haren je te berge!

Ik heb ook gefascineerd The hardest day van Alfred Price gelezen, uitgegeven door Arms and Armour Press, waarin 1 dag van de Batde of Britain, de 18de augustus 1940, aan de hand van documenten en vele interviews met zowel Engelsen als Duitsers in 223 bladzijden wordt uiteengerafeld. God, wat zou ik graag iets dergelijks doen, als ik eenmaal in de VUT ben! En dan een willekeurige datum tussen 1930 en 1990 laten prikken door een willekeurige voorbijganger, en die dag dan helemaal in kaart brengen, zodat de mensheid over 100 of 300 jaar exact weet hoe een dag er uitzag in de 20ste eeuw!

Nummer 3 is Het rijk van de walvis van Heathcote Williams, uitgegeven door uitgeverij De Harmonie in Amsterdam. Een hybridisch boek, verlucht met vele foto's. De eerste honderd bladzijden bestaan uit een lang verhalend gedicht van Heathcote Williams, ‘Het rijk van de walvis’, heel mooi vertaald door H.H. ter Balkt, die trouwens toch tot de Top Vijf van onze hedendaagse dichters behoort. Ik hoef je de andere vier niet te melden (ik kan het niet laten nu toch even voor alle zekerheid een lijstje te maken en ik verander als je het niet erg vindt Top Vijf in Top Tien). Het tweede deel heet ‘Over de aard van

[p. 79]

de walvis’, beslaat ruim 70 bladzijden groot formaat, en bevat een grote hoeveelheid feiten, krantenberichten, citaten uit wetenschappelijke tijdschriften en boeken over de walvis en zijn soortgenoten. Ik heb de goede gewoonte om passages in boeken die mij treffen en die ik voor mijn columns denk te kunnen gebruiken met potloodstrepen of -kruisen aan te geven (en rücksichtslos met ballpoint als ik toch zeker weet dat ik zo'n boek nooit weg zal doen; een boek is net als een auto en een deurmat een gebruiksvoorwerp), en het valt me bij het doorbladeren nu op dat ik bijna overàl een kruis bij heb gezet! Ik heb Het rijk van de walvis met stijgende bewondering voor de walvis, en met stijgende verontwaardiging over de mens gelezen. Toen ik het uit had was ik zowel beschaamd als verontwaardigd. Als je je adrenaline een beetje op drift wilt houden moet je Het rijk van de walvis lezen!

Weer iets heel anders, maar ook heel interessant was ‘The Ghost Disease’ (And Twelve Other Stories of Detective Work in the Medical Field) van Michael Howell en Peter Ford. Een Penguin Book. Dertien case-histories over medische raadsels of ontdekkingen. Bijvoorbeeld over het giftige renaissance-plafond van de Amerikaanse ambassade in Rome, of het speurwerk naar een geheimzinnige pestepidemie in de 20ste eeuw op het Engelse platteland. Wetenschap contra ongeloof en onwetendheid, bijvoorbeeld in de zaak van de geelzucht in het plaatsje Epping in 1965. Prachtig boek, je leest het achter elkaar uit!

En dan tenslotte Forgotten News, ondertitel The Crime of the Century, a Fireside Book van Simon & Schuster, New York, waarin Jack Finney in 180 bladzijden een moord in Bondstreet 31, New York in januari 1857 op een dokter uitrafelt als ware hij diens tijdgenoot en in staat alle verdachten, buren, familieleden, rechercheurs etcetera uit te horen over alle gebeurtenissen rondom die moord. Nochtans geen fictie, want hij baseert zich op de ongelooflijke hoeveelheid materiaal die er in die tijd al over zulke sensationele moordzaken door pers en politie bijeen werd gebracht. Het is zo'n boek dat je 's avonds voor het slapen gaan leest, als je ogen dreigen dicht te vallen dwing je jezelf toch nog drie bladzijden door te lezen tot het eind van het hoofdstuk, en als je daar dan bent aangekomen lees je toch ook nog even gauw de eerste bladzij van het volgende hoofdstuk door, om vast een voorschot te nemen op morgen...

Maar ik geef toe, aan Ted Bundy ben ik nooit toegekomen, en hij lijkt mij eigenlijk ook lang niet zo aardig, slim, dapper, aandoenlijk en veelzijdig als mijn walvis. En zeker niet zo menselijk!