Bzzlletin. Jaargang 4

[p. 2]

[Nummer 37]

Dolf Verroen over:
Voorlichtingsboeken

Ik heb vroeger een arts gekend die zijn kinderen naar de slaapkamer haalde als hij (en uiteraard zijn vrouw) datgene bedreef wat zonodig voorlichting behoeft: namelijk de sexuele daad. Ofschoon ik meer uit ben op het behoud van mijn individuele vrijheid dan hij en dus niet graag van iets persoonlijks aanschouwelijke voorstellingen geef, begrijp ik wel waaruit deze houding voortkwam: de ontoereikendheid (en zoals hij zei misplaatstheid) van theoretische voorlichting. Ik geloof dat hier best iets van waarheid in kan schuilen, want ook ik heb in mijn omgevingen nooit een geslaagde voorlichting gezien en de meeste kinderen lopen als het er op aankomt even onwetend en onbegrijpend rond als ik destijds, zijnde totaal niet voorgelicht.

Voorlichting komt volgens mij bijna nooit op het juiste moment, is meestal verkeerd gedoseerd en komt bijna altijd vertekend over uit welke hoek je het ook doet, vanuit de bloemetjes-en-bijtjes-hoek, de koetjes-en-kalfjes-hoek, de houden-van-en-heerlijk-hoek of het gewone klets-boem-er-op-en-er-af-patroon. Voorlichting schiet vrijwel altijd zijn doel voorbij, omdat deze gegeven wordt op een moment dat het kind of niet of in een ander aspect geinteresseerd is en zijn voorstellingsvermogen bovendien niet toereikend is om te zien waar het allemaal om gaat. Ook de aanschouwelijkheid lijkt mij dit euvel niet op te lossen - je zal behoefte aan bloemetjes hebben en parende ouders op je netvlies krijgen. Maar dat er voorgelicht moet worden is zeker en niet alleen over sexualiteit, want alle dingen hangen ten slotte met elkaar samen (als we het nu toch over het bed hebben).

ill. uit: zo werkt je lichaam. Ill. Colin King

Ook hier lijkt het boek de oplossing en gelukkig zijn er al enkele zeer aardige en nuttige boeken over sexuele voorlichting verschenen. Het lijkt mij bijzonder goed om te zorgen dat een kind zo'n boek in zijn omgeving heeft, zodat hij het kan oppakken en bekijken wanneer hij (of zij) het wil om zodoende zèlf het moment van vraagstelling en dosering te bepalen. Het lijkt me dat een dergelijk boek vooral niet met een kind ‘behandeld’ moet worden. Ouders moeten er alleen zijn om nuchter, exact en duidelijk de vragen te beantwoorden die het kind naar aanleiding van zo'n boekje stelt.

Het door CentriPress uitgegeven en door Per Holm Knudsen getekende en geschreven boekje Hoe papa en mama een kindje krijgen is bestemd voor kleine kinderen. Met aardige tekeningen en duidelijke tekst wordt er precies in vertelt hoe een kind verwekt en geboren wordt. Ik kan me voorstellen dat kinderen erg vertrouwd met dit boekje raken, het dikwijls zullen lezen en bekijken en het niet graag kwijt willen. Erg goed.

Ook uitstekend is het Zweedse Flipje stelt vragen van Karin Levander (tekst) en Gunilla Kvarnström (tekeningen) dat door Rita Törnqvist heel goed werd vertaald en door Bruna uitgegeven. Een boekje voor iets grotere kinderen dat in zijn opzet veel verder gaat. Er worden namelijk ook voorbehoedmiddelen in behandeld en ongebruikelijke gezinssamenstellingen, terwijl het hele bevruchtingsprocédé aan de hand van duidelijke tekeningen uit de doeken wordt gedaan. Zeer juist vind ik ook dat de ouders worden afgebeeld als gewone, zelfs een beetje lelijke mensen en niet van die enge coca-colareclamefiguren zijn.

Voor grotere kinderen van 8 tot 13 jaar - en dat is een vermoedelijk gemiddelde, door mij persoonlijk vermoed - is het door de NVSH uitgegeven, door Frances Vestin en Horst Tuuloskorpi vervaardigde Mummel (uitstekend vertaald door Elly Leyenaar) waarin fotoos werden gebruikt. Een erg duidelijke en ook sympathieke vorm van voorlichting, waarin vooral de menselijke relatie benadrukt is. Het boek is bedoeld voor kleuters èn oudere kinderen, maar voor kleuters lijkt mij het boekje van Knudsen aardiger, handzamer en doeltreffender. Maar de ene kleuter is ten slotte de andere niet en voor erg exacte mensjes die meer voelen voor fotoos is Mummel ook erg mooi. De tekst lijkt mij voor kleine kinderen nog een beetje te moeilijk.

Het vrije blije vrijboek door Bent H. Claësson en in samenwerking met de NVSH door Bert Bakker uitgegeven, is ondanks de wat modieuze titel een uitstekend voorlichtingsboek (8-13 jaar) waarin ook een grote plaats is ingeruimd voor ongebruikelijke gezinssamenstellingen. Op de fotoos zijn luikjes

[p. 3]

aangebracht, waardoor je de duidelijk getekende foetusgroei kunt volgen. Een bijzonder goed (ook door Jan de Zanger vertaald) boekje waar kinderen echt wat aan hebben.

Het bij Ploegsma verschenen Waar was ik toen ik er nog niet was? (medische redactie - wat dat in dit verband ook betekenen mag - dr. A.M. Cohen, fotoos van Lennart Nilsson, prima vertaling van H. Kernkamp-Biegel) is een voortreffelijk boek, dat mij door de aard van de geweldig goede fotoos een beetje aan een wereldatlas doet denken en daardoor waarschijnlijk minder aantrekkelijk is voor romantische dan voor technisch geaarde kindertjes. Technisch zijn deze fotoos zeker, want het hele groeiproces, van eicel tot kind, wordt er op uiterst rationele wijze in vastgelegd. Goede voorlichting, waar oudere kinderen erg veel plezier aan zullen hebben. Inderdaad wel een uniek boek.

Niet over sexualiteit maar over je lichaam gaat het door Spectrum uitgegeven boek Zo werkt je lichaam. Een boek dat alle kinderen zouden moeten hebben, want het wordt een wonderlijke wereld als je wel wordt voorgelicht over je piemel of je vagina en niet over je hart, je nieren, je longen, je bloedsomloop, je stembanden en (last but not least) je hersenen.

Het boek roept bij mij wel (verfoeilijke) reminiscenties op aan mecanodozen, want alle lichaamsfunkties zijn als machines afgebeeld, maar wel zeer overzichtelijk en duidelijk en kinderen, die dat minder aantrekkelijk vinden, moeten dat onlustgevoel maar even zien te overwinnen, want de beloning zal groot zijn: een uiterst boeiend, verrassend en veelzijdig overzicht van hetgeen er zich binnen je lieve lijfje afspeelt. Een boek dat door zijn overzichtelijkheid, zijn exactheid en gebrek aan uitwijdingen, zeker onze weet- en leergierigheid zal stimuleren. Een boek dat trouwens op voorbeeldige wijze bewijst hoe noodzakelijk voorlichting is en dat deze verder gaat (en moet gaan) dan sexualiteit alleen.

DEZE LIJNTJES OP DE SPIEREN GEVEN AAN WELKE KANT ZE UITREKKEN