Wel Broch Maar Niet de vrouwen
Misschien dat er binnen niet al te lange tijd aanleiding is hier iets te schrijven over de Oostenrijkse auteur Hermann Broch. Hij is een van de werkelijk heel grote Europese schrijvers uit de eerste helft van deze eeuw. Ongelukkigerwijs is hij niet alleen minder gelezen dan Kafka, Joyce of Proust, hij is, zoals Musil, nog minder bekend dan het genoemde trio ook; althans in Nederland.
Zo niet in Duitsland, waar hij weliswaar ook minder gelezen werd, maar waar men hem tenminste kende. En het feit dat hij bij onze oosterburen niet werd gelezen, was kortweg te wijten aan de afwezigheid van uitgaven van zijn werk.
Sinds enige tijd komt daar verandering in. Nadat in 1973 door de Suhrkamp Verlag (Frankfurt/Main), in de reeks suhrkamp taschenbuch (nr. 151) een keuze uit het novellistisch werk verscheen (Barbara und andere Novellen), een keuze die werd samengesteld door Paul Michael Lützeler, die de uitgave voorzag van een uitstekend nawoord, tekstkritische notities, een bibliografie en een chronologisch overzicht van leven en werk van Hermann Broch), verscheen het vorig jaar het eerste deel van de uitgave van de verzamelde werken van Hermann Broch (in dezelfde reeks): de roman Die Schuldlosen (st 209), eveneens verzorgd door Lützeler, welke uitgave deel 5 is van de op circa 15 delen gedachte gehele uitgave; in 1980 moet de reeks compleet zijn.
Terzijde zij opgemerkt dat suhrkamp al eerder met het werk van Broch bezig was. Zo verscheen in 1972 in de reeks edition suhrkamp (nr. 571) een door Gisela Brude-Firnau verzorgde Materialien zu Hermann Brochs ‘Die Schlafwandler’.
Genoeg hierover. Wij Nederlanders pakken zoiets veel slimmer aan. Kijk bijvoorbeeld naar uitgeverij De Arbeiderspers (Amsterdam), die zich verzekerde van de rechten van genoemde novellenbundel, en vervolgens Het Jaar van de Vrouw aangreep om een uitstekend boek te lanceren: dit jaar verscheen in Nederlandse vertaling van M. Coutinho - in een fraai paars omslag met op voor- en achterzijde maar liefst achttien vrouwenfiguurtjes; heel uitgekookt negen in getal, maar op de ene zijde in andere volgorde dan op de andere! - de bundel Vrouwen.
Laten we de bundel openslaan: de eerste novelle is getiteld Luitenant Jaretzki.
De militaire rang is hier werkelijk niet onzijdig bedoeld: Luitenant Jaretzki is een man. Zoals ook de hoofdpersoon van de novelle De thuiskomst een man is. Terwijl in Esperance méér, symbolisch bedoelde, wezens dan mensen voorkomen....
Waarmee we de helft van het aantal novellen hebben genoemd; vrouwen??
En dan heb ik het nog niet eens over het feit dat de Duitse uitgave 14 novellen telt, dat in de Nederlandse uitgave nawoord, notities, bibliografie en chronologisch overzicht ontbreken. Vrouwen is een bundel met uitstekende verhalen. Maar voor 8 Mark haal je toch meer Broch in huis. En nog billiger ook!
Auteursrechtelijk beschermd