Gunter Wallraff
BRD
De Duitse publicist Günter Wallraff (geb. 1942) kreeg in de jaren zestig grote bekendheid door zijn industriële en sociale reportages. Het opmerkelijke aan deze reportages is- in tegenstelling tot de meeste publicaties in dit genre-, dat ze het resultaat zijn van Wallraffs eigen ervaringen. Gunter Wallraff zal, om een voorbeeld te geven, geen illegaal in Duitsland werkende buitenlandse werknemers interviewen om dan een verslag te maken, nee, hij zal (met valse papieren; om vooral niet de Duitser Wallraff te zijn) Duitsland illegaal binnenkomen, als illegale buitenlandse werknemer wonen en werken- onderwijl notities makend, die hij dan tenslotte publiceert.
Deze werkwijze is uitermate effectief gebleken. Wallraff wordt- door de grote Duitse concerns-gevreesd als de pest. Het is de verdonkeremaande werkelijkheid die Wallraff aan het licht brengt. En dat leidt, voor sommigen, tot pijnlijke confrontaties. Zoals voor het verzekeringsconcern Gerling (waar Wallraff twee maanden als portier en bode werkte), dat niet alleen opgeschrikt werd toen Wallraff over zijn ervaringen en indrukken verslag uitbracht, maar bovendien in opspraak kwam toen even later bleek dat het concern iemand had gehuurd om (tegen een beloning van 150.000 DM!) Wallraffs manuscript te bemachtigen; wat echter ook weer in de openbaarheid kwam. En dan zijn er nog Ford, Thyssen, Melitta, Siemens; de lijst van plaatsen waar Wallraff heeft gewerkt is lang en gevarieerd.
Om van die gevarieerdheid nog een voorbeeld te geven. Günter Wallraff beperkt zich niet tot industriële situaties, ook op sociaal gebied is hij actief. Een van zijn beroemdste reportages is ‘Napalm ja en amen’. Daarin geeft Wallraff zich uit voor een napalm-fabrikant die van de USA een grote orde kan krijgen, maar in conflict komt met zijn geweten. Met dit verhaal vraagt hij raad aan tientallen bekende en minder bekende moraaltheologen, die hem- op enkele uitzonderingen na- aanraden het spul toch maar te leveren....(In het Nederlands is het een en ander na te lezen in de, bij Van Gennep verschenen, bundel 't gewone kapitalisme.)
Onvermijdelijk is de, overigens puur academische, vraag gerezen of Wallraffs reportages nu wel of niet tot De Literatuur moeten of mogen worden gerekend. Het zal duidelijk zijn, dat deze vraag Wallraff een zorg zal zijn, dat hij er echter weinig voor voelt om tot een categorie schrijvers te worden gerekend, waarvoor literatuur een voornamelijk esthetische aangelegenheid is. Maar voor wie literatuur (óók) een hulpmiddel is, het woord en de pen zoals dat heet wapens, zal het moeilijk te ontkennen zijn dat Günter Wallraff tot de sterken behoort.
Günter Wallraff als portier bij het Keulse verzekeringsconcern Gerling
Auteursrechtelijk beschermd