Bzzlletin. Jaargang 3

[p. 3]

Dolf Verroen bij Paul Biegel

Op een boekenbal zag hij er uit als een gespannen Arabier, een gekweld soort magiër, een oosterse verhaalt jesverkoper, die verdwaald zou kunnen zijn. Maar thuis lijkt hij op een acteur, niet zo'n gewone acteur van de planken, maar een echte, vol warmte, levendigheid en levenslust, gedreven en onbevangen, een beetje satanisch ook, iemand voor wie dit acteren een complex middel is om zichzelf te bereiken. Misschien is dit helemaal niet waar, hoor, maar zo onderging ik het. Ik had het gevoel dat Paul Biegel door de magie van het woord heen acteert naar dat punt waar hij, denk ik, zichzelf pas wezenlijk kan vorm geven. Daarom denk ik ook dat hij op zijn boeken en verhalen, hoe natuurlijk en gemakkelijk ze ook geschreven lijken, erg lang en moeizaam zit te zwoegen.

PB: ‘Ja, werkelijk ontzettend hard. Ik werk langzaam en heel precies en met overlezen vind ik het telkens weer, zelfs in de drukproeven, nog niet helemaal goed. Ik voel ook in zekere zin wel een druk van die prijzen, al ben ik er natuurlijk heel blij mee, maar je moet er in je gevoel toch aan blijven beantwoorden en dan krijg je een soort geknspenheid die natuurlijk helemaal verkeerd is’.

DV: ‘heb je nu, op dit moment, een zeker doel bereikt, niet maatschappelijk, maar in je werk? Is hetgeen je tot nu toe hebt geschreven zo ongeveer wat je wilde of wou je verder?’

PB: ‘Ik wil heel zeker verder, ik weet alleen niet wat verder is .... ik heb het gevoel dat ik met “De tuinen van Dorr” voor mezelf in een bepaalde sector een hoogtepunt heb bereikt, maar ik wil nog wel duizend dingen, maar dan altijd weer anders en met anders bedoel ik dan: nog pregnanter en dieper, nog dichter bij de bron eigenlijk, nog zuiverder van stijl, met nog minder eigen inmenging zou ik haast zeggen.’

D.V.: ‘Bedoel je met bron jezelf, je eigen inhoud?’

P.B.: ‘Dat moet het haast wel zijn, denk ik, misschien bedoel ik wel de wortel waarmee we allemaal in het levenswater staan... een onzin term wellicht, maar iets dergelijks. Ik weet het niet, het is voor mij een raadsel. Wat is het onzegbare, ongrijpbare element van wat inspiratie heet? Ik weet bij god niet waar dat vandaan komt.’

D.V.: ‘Werk je elke dag?’

P.B.: ‘Dat probeer ik wel. Maar ik er ook dingen naast, een lezing, een gesprek, afspraken, telefoons... Dat is wel afleidend, maar ik zou ook niet elke dag uren kunnen schrijven. Als ik een opdracht heb, dwing ik me om achter het papier te gaan zitten en dan moet er op een goed moment iets gebeuren... ik weet niet precies hoe het in zijn werk gaat... terwijl je leeft en doet en loopt en leest en weet ik wat allemaal, krijg je indrukken en sommige daarvan blijven zitten, bepaalde plotselinge ideeën. Het ene gebruik je betrekkelijk gauw daarna en het andere ligt er voor jaren en komt dan pas aan bod. Het ontwikkelt zich toch altijd vanuit een paar ideeën, die op de één of andere manier vrucht hebben

[p. 4]

gezet, ik weet er geen ander woord voor. Maar dàn... als het ver genoeg is ontkiemd, moet ik gaan schrijven en wordt het pas de plant of de boom of wat dan ook en ik weet van tevoren niet precies hoe die er uit ziet. Het idee groeit al schrijvend. Soms weet ik niet eens waar het heen gaat en uit ervaring weet ik: doe nou maar de volgende zin, dan komt het wel weer, en dat is dan ook meestal wel zo. De verhalen uit ‘Het olifantenfeest’ waren bijvoorbeeld een opdracht van Margriet. Op een dag belden ze me op of ik er weer tien wilde maken en ik zei ‘ja graag, dat wil ik wel’ en dat is dan gewoon een opdracht. Ik had er wel zin in en ik heb tien titels opgeschreven, gewoon wat in me opkwam. ‘De toverschoenen’. Ik zag in een waas iets van een jongetje dat die schoenen aan heeft en niet meer op kan houden met lopen. Ik dacht, dat is genoeg, daar komt wel wat uit. Zo ook met ‘Het papieren huis’ en noem maar op. Toen ben ik die verhalen gaan schrijven in omgekeerde volgorde, de laatste titel het eerst, gewoon schematisch. Ik ga op zo'n titel zitten broeden en dan ineens zie ik zo'n papieren huisje in een hevige storm door de lucht zweven en dan weet ik, dit is het hoogtepunt van het verhaal, daar gaat het heen. En hoe begint het? Ja, dan zie ik een oud mannetje en een oud vrouwtje die van hun huisje naar een hutje moeten en als laatste redmiddel een huisje gaan knippen van papier. Dan zie ik de mogelijkheden: als je een papieren huis hebt en het regent weg, koop je een nieuw papier en je knipt weer een ander. Ik zie hoe heerlijk dat is en daar krijg ik lol in. Ik weet er geen ander woord voor. Daarna ga ik dat schrijven, heel precies, woord voor woord, alsof de film heel langzaam draait. Ik probeer me er heel goed van bewust te zijn of de woordopeenvolging, zoals je die leest, ook inderdaad de beelden op de lezer overbrengt. Ik vries als het ware als het ware de filmbeelden in woorden in en als ik ze overlees kijk ik erg naar het ritme van de zin en of die door een verkeerd woordaccent soms een andere betekenis kan krijgen. Want dat is mijn vak. Ik heb het gevoel dat ik niet kan oordelen over de inspiratiekant, over de inhoud van het verhaal, maar het is mijn taak om die inhoud voor de lezer zo goed mogelijk over te brengen.’

Omslagtekening voor ‘De twaalf rovers’ - Peter Vos

D.V. ‘En als het schrijven niet lukt?’

P.B. ‘Dat is verschrikkelijk, verschrikkelijk. Ik had daar vreselijk veel last van toen ik die televisieserie maakte. Ik schreef terwijl de produktie liep. Eens in de twee maanden was er een opname van een volgende aflevering en die moest ik op tijd klaar hebben voor de repetities. Dat heeft ontzaglijk veel energie gekost, want ik dacht wel eens, mijn god, ik heb geen idee wat er nu weer moet gebeuren. Dat is echt vreselijk. Een keer heb ik er van 's morgens negen tot 's nachts één op zitten zwoegen, het moest de volgende dag klaar zijn.’

D.V.: ‘Maar je vindt schrijven toch fijn?’

P.B.: ‘O ja, maar het kost me ontzettend veel moeite om te beginnen. Altijd weer, gek genoeg. Ik sléép me naar m'n tafel. Wat dat is weet ik niet. Ik weet dat anderen het ook wel hebben. Ik zie er als een berg tegen op, maar er is een net iets sterkere drang in me om het toch te doen en als het dan eenmaal gaat, is er ook veel plezier bij. Als ik een tijd niet kan schrijven, wat ook wel voorkomt, voel ik me ontworteld. Schrijven is voor mij wel een erg essentiële levensbehoefte. Ik vergelijk het wel eens een beetje met een levenskamaraad die afwezig is als je niet schrijft en die je mist, waar je niet buiten kunt.

Ik heb ook altijd het gevoel dat schrijven voor kinderen tamelijk irrelevant is. Ik schrijf en kinderen lezen het. Nou, dat vind ik best, maar ik ben zeker niet iemand die zegt nu ga ik eens iets maken wat kinderen leuk vinden en dan naar ze toebuigt. Integendeel. Ik denk niet aan kinderen terwijl ik schrijf. Mijn enige criterium is of ik het onderwerp waarover ik ga schrijven zelf leuk vind, of ik er plezier in heb. Misschien moet ik zeggen: mijn enige criterium is de spanning die het onderwerp in me oproept waardoor ik het op het papier mòet zetten.’

D.V.: ‘Hoe vind je situatie van het kinderboek?’

P.B.: ‘Ik vind die in Nederland vreselijk goed. Wij hebben een brede laag -hoe moet ik het zeggen- van kinderliteratuur: van het meest gemakkelijke leesvoer tot de hoogste literatuur en alles wat daar tussen zit. Als je in een jeugdleeszaal komt of in een winkel met een behoorlijke collectie, zie je het eerst recht hoeveel keus er is. Dan is het misschien wel waar dat er van dat grote aanbod te weinig gebruik wordt gemaakt, maar dat heeft zo ontzaglijk veel te maken met de manier waarop mensen opvoeden en kinderen benaderen. Ik heb het idee dat hoe meer je kinderen zou benaderen als mensen die aan het groeien zijn, des te minder specifieke kinderboeken er eigenlijk nodig zouden zijn.’