Bzzlletin. Jaargang 3
(1974-1975)– [tijdschrift] Bzzlletin–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 24]
| |||||||||||
cinemanifestatiedit verslag wordt opgemaakt op het moment dat de CINEMANIFESTATIE nog in volle gang is. er zijn toch al een aantal belangwekkende zaken te vermelden. voortdurend kun je je afvragen wat het verschil is tussen de CINEMANIFESTATIE in utrecht en FILM INTERNATIONAL in rotterdam. beider doelstelling zeggen in andere woorden het zelfde. de CINEMANIFESTATIE geeft voor films te vertonen die door de nederlandse distributeur eventueel met risiko aangekocht zouden kunnen worden. FILM INTERNATIONAL stelt zich ten doel die films te vertonen die door de nederlandse kommerciële filmdistributeurs worden genegeerd. beide organisaties nodigen nederlandse distributeurs uit te komen kijken en beide ondervinden dat er van de kant van de kommerciële distributeurs geen belangstelling is. wel zijn er in rotterdam de alternatieve distributeurs en dat heeft dan tot gevolg dat meer dan de helft van de vertoonde films in nederland in roulatie blijft. dat alternatieve (dwz. onafhankelijke) films bij alternatieve (onafhankelijke) distributeurs terecht komen is in feite niet meer dan normaal. het is jammer dat de CINEMANIFESTATIE er niet in slaagt om van de 26 festival films er meer dan 6 in nederland te houden. het is bijna onuitstaanbaar dat een film als ‘LA FEMME AUX BOTTES ROUGE’ van juan bunuel (de zoon van louis bunuel) niet voor verdere vertoning in nederland blijft. de CINEMANIFESTATIE geeft eigenlijk alle argumenten aan om ook de vertoning van films te subsidiëren, het is zeer voor de hand liggend dat een film als ‘OUT ONE: SPECTRE’ niet voor de vertoning in bioskopen geschikt is. in de tijd van de vier-en-een-half uur die de film duurt kan de kommerciële bioskoop twee voorstellingen geven van films van ‘normale’ lengte. het belang van de subsidiëring van filmvoorstellingen is al lang onderkend door de filmhuizen, onafhankelijke stichtingen die voor de vertoning zorgen van de zgn. ‘marge-film’, het plan van de kommerciële bioskopen, verenigd in de nederlandse bioskoop bond (nbb.) om bepaalde voorstellingen met subsidie mogelijk te maken moet gezien worden als een afleidings manouvre. voor zichzelf namelijk kan de kommercie het niet verantwoorden genoegen te nemen met een bepaalde, door subsidies gegarandeerde minimum recette. de alternatieve aktiviteiten van de n.b.b. zijn het tijdelijk antwoord op een vermeende konkurentie van de flimhuizen. ten behoeve van de film is het van belang dat subsidie voor filmvertoningen gegeven wordt aan onafhankelijke (en niet kommerciële) stichtingen.
bij het ‘ter perse gaan’ van dit nummer van BZZLLETIN was nog niet bekend in welke haagse bioskoop de zeven films zullen worden vertoond die een tijdelijk roulement in enkele plaatsen in nederland zullen krijgen. in de week van 24 t/m 30 oktober gaan de volgende films in de uitkijk of kriterion draaien. | |||||||||||
[pagina 25]
| |||||||||||
24 okt. DE WOESTE een sowjetrussische film vanstolomoesj okejev. 25 okt. EL ESPIRITU DE LA COLMENA een onglamoureuze blik op nachtleven en showbusiness, door de ogen van regisseur jean-louis jorge. 26 okt. THE CANDIDATE een blik achter de schermen van de verkiezing van een amerikaanse senator (robert redford) 27 okt. THX 1138 een science-fiction film van george lucas 28 okt. POLITIE-AGENT AZOELAI een israëlische komedie rondom agent azoelai gespeeld door sjai k. Ophir. 29 okt. EXPLODING DREAMS een film van de zelfde man die ‘the tragic diary of zero the fool’ maakte. 30 okt. JE T'AIME, het speelfilm debuut van pierre duceppe, met jeanne moreau.
een van de hoogtepunten van de CINEMANIFESTATIE '74 was de uitreiking van de PIM EN WIMPRIJS VOOR FILMKUNST aan joris ivens. verderop vindt u een afdruk van het juryrapport, dat voor verdere motivering echter weer verwijst naar een oud nummer van skoop, waarin pim de la parra over de kwaliteiten van ivens schrijft.
ten aanzien van de films tijdens de CINEMANIFESTATIE kan de eerder genoemde OUT ONE: SPECTRE tot een van de hoogtepunten worden gerekend. OUT ONE: SPECTRE is de korte versie (4½ uur) van de film OUT ONE: NOLI ME TANGERE (12 uur en 40 min.). voor JACQUES RIVETTE, de maker van de film, zijn films van 252 (SUZANNE SIMONIN, LA RELIGIEUSE DE DENIS DIDEROT) en 192 minuten (CELINE ET JULIE EN BATEAU) geen uitzondering. de sensatie om 4½ uur naar één film te kijken is ongekend. het aantal afvallers gedurende deze monstervoorstelling was zeer gering, ondanks het feit dat de film geheel frans gesproken was zonder ondertitels, na verloop van tijd steeg zelfs de stemming onder de toeschouwers het geen duidelijk bleek toen in de korte pauze, nodig voor het verwisselen van de spoelen, iemand een engelse dropje aanbood zonder ondertitels. LE TRAIN ROUGE van de zwitser peter ammann was een andere zeer opvallende film. het onderwerp, zeer eigentijds in zwitserland, is het probleem van de gastarbeiders. de rode trein is de trein waarmee honderden italiaanse arbeiders voor de verkiezingen in italië naar hun vaderland terug reizen, enerzijds wordt het politieke systeem in italië belicht en anderzijds het probleem van de vrijheid en onafhankelijkheid aan de hand van drie verschillende versies van wilhelm tell. het is interessant om te zien hoe peter ammann beelden van italiaanse gastarbeiders aan het werk, afwisseld met een troep schoolkinderen op schoolreisje in het kanton uri, een van de drie eerste kantons die verzet boden tegen het heersende gezag. een van de italiaanse gastarbeiders heeft een portret van tell op zijn kamer hangen. op de vraag waarom juist tell antwoordt hij: ‘tell was de bevrijder van zwitserland ten tijde van koningen en baronnen. in deze tijd hebben wij in zekere zin ook zo'n persoonlijkheid nodig, want we leven in een tijd van koningen en baronnen.’
WILDWECHSEL van rainier werner fassbinder, reeds eerder op de duitse tv vertoond (1970), is het verhaal van de moord door de dochter van de vader, omdat hij haar jonge (zij is 14) veel belovende liefde voor een arbeider in de weg staat. simpele bijna koude registratie van de dingen die gebeuren kenmerken ook weer deze film van fassbinder. jammer is het dat hij niet in staat is het gegeven op meer relevante wijze uit te diepen. het blijft steken in iets dat niet meer is dan de eerste de beste ‘keukenmeiden-film’
LA FEMME DE JEAN (in de engelse ondertitels; jean's wife) is een uitstekende film van de franse regisseuse yannik bellon, die vanuit haar vrouw-zijn een geweldige registratie geeft van de problemen en de overwinning daarvan, van een vrouw. zeer fraai is de metamorfose | |||||||||||
[pagina 26]
| |||||||||||
die de ‘vrouw van jan’ soals ze in het begin genoemd wordt, ondergaat, om aan het eind van de film haar eigen naam, onafhankelijk van jean terug te vinden: nadine. voor jean gebeuren in de loop van de film een aantal onplezierige dingen. zijn zoon verteld hem dat zijn moeder onder zijn leiding jonger, vrolijker, maar vooral knapper geworden is; nadine vertelt hem later, wanneer hij voorstelt toch maar niet officieel te scheiden dat zij verandert is en dat het geen zin heeft de scheiding niet door te laten gaan.
THE CANDIDATE is een kritische kijk achter de schermen van het verkiezings-systeem in de verenigde staten. robert redford is in deze film van micheal ritchie de man waar het omdraait. hij is democratisch kandidate voor de senaat, en moet het als jonge nieuwkomer opnemen tegen een oude rot in het vak. in de film wordt duidelijk hoe in de verkiezingsstrijd de hele kampagne wordt opgezet, het geen in de zaal vaak een cynische gelach tot gevolg had. het is jammer dat de bedekte kritiek beperkt blijft tot het systeem van de verkiezingen, met uitgekiende reklame spots en allerlei would-be interviews. de kritiek op de eigenlijke politieke uitspraken ontbreekt. het blijft evident dat een uitspraak als: ‘8% van het amerikaanse volk is werkeloos, daar moet iets aan gedaan worden’, geen uitspraak is waarmee iemand zijn politieke suksessen behaalt.
woensdag 16 oktober gingen een aantal crm-produkties in première. de meest opmerkelijke was de film van FRANS BROMET, HET DRIE LANDEN PUNT. frans bromet neemt de kijkers mee op vakantie met zijn ouders en een oom en tante. ze houden vakantie op de zelfde wijze waarop de familie bromet dat altijd heeft gedaan; vader moeder, oom, tante en frans. dit keer frans achter de kamera. en van achter de kamera voert hij dan ook zijn konversatie met de andere vakantiegangers. oorspronkelijk is de film een simpele registratie van wat er op een vakantie kan gebeuren. af en toe getuigt de familie bromet goed bedreven te zijn in de zgn. servet-humor. duidelijk wordt dat wanneer zij een bezoek brengen aan het land van onze zuiderburen. langzamerhand wordt het eigenlijke probleem van de film duidelijk. vader bromet is een jood en heeft sinds '31 konsekwent geweigerd om voet op duitse bodem te zetten. vader bromet zal dat deze vakantie dan eindelijk wel weer eens doen. het is een pak van zijn hart dat de duitse douane beambte een jonge kerel is, zodat deze pas-vrager in ieder geval niet de moordenaar van zijn vader en broer kan zijn. even wordt nog overwogen of de duitse serveerster in een restaurant ‘fout’ geweest is, maar dan is toch het ijs voor goed gebroken. in een laatste scene zien we vader bromet in een duits bed liggen, bijna slapend beantwoordt hij de vragen van zijn zoon achter de kamera. het is hem allemaal best mee gevallen. FRANK EN EVA van annette apon is een film die wat verrassend was, wanneer je je althans de politieke stellingname van apon realiseert achter de opmerking ‘mooi-filmerij’ van bertina kan ik mij volledig scharen. het verhaal is onvoldoende uitgediept. de man die na een auto ongeluk een dubbelganger zoekt met een waterdicht alibi om zelf aan een gerechtelijk onderzoek te ontkomen vertrekt voor enige tijd naar het buitenland en laat zijn dubbelganger zijn huis en zijn vrouw. na het onderzoek dat gunstig voor hem verloopt twijfelt de vrouw tussen door leven met hem of met zijn dubbelganger. de film doet over het verloop geen uitspraak, maar brand letterlijk en figuurlijk weg, tot het doek alleen nog wit is. | |||||||||||
[pagina 27]
| |||||||||||
Jury rapport van de pim & wim prijs voor filmkunst 1974 postbus 581 amsterdam/holland telefoon 020 228674 telegramadres: scorpio amsterdam
Door Scorpio Films word in 1974 ingesteld een PIM & WIM PRIJS VOOR FILMKUNST ter grootte van tienduizend gulden, welke prijs toen werd uitgeroikt aan RENEE DAALDER, tijdens de Filmweek Arnhem.
Dit jaar, op de Cinemanifestatie van Utrecht wordt de traditie voortgezet met het uitreiken van de tweede PIM & WIM PRIJS, welke prijs onder andere gezien moet worden als eerbetoon aan de persoon van de filmmaker en als erkenning van zijn werk in het algemeen.
De jury bestaande uit Pim de la Parra, voorzitter-secretaris en Wim Verstappen, penningmeester heeft uitbegreid bezien wat aan talent of potentieel talent onder nederlandse filmers aanwezig was. De jury heeft toen even overwogen de prijs aan zichzelf toe te kennen, wat (aangezien dit soort prijzen niet belast zijn) een aardig fiscaal voordoelt voor de leden van de jury had kunnen opleveren.
De jury bleek echter eenstemming van mening dat de figuur die verreweg het meest in aanmerking komt voor de PIM & WIM PRIJS VOOR FILMKUNST de naam draagt van JORIS IVENS.
JORIS IVENS heeft nog nooit in Nederland een filmprijs gekregen. De jury acht dit een schandaal. De Leninprijswinnaar moet het in eigen land doen met een Pim & Wim prijsje. Het moet gezegd worden dat de PIM & WIM PRIJS VOOR FILMKUNST in principe bestemd is voor een jong filmmaker; echter is de jury van mening dat een cineast die recentelijk nog in Vietnam tot de knieën in de modder stond om de film te maker die hij maken moest jonger is dan veel oude heertjes die als jong filmmaker poseren. Voor de motivering verwijst de jury gemakshalve naar een artikel, jaren geleden door de juryleden samengesteld voor SKOOP, over de kwaliteiten van de prijswinnaar. Het is de mening van de jury dat geen filmmaker zoveel RECHT heeft op de PIM & WIM PRIJS VOOR FILMKUNST als JORIS IVENS. Pim de la Parra  Utrecht, 19 oktober 1974 Wim Verstappen  bank: Algemene Bank Nederland nv, nummer 84.03.43.323 Handelsregister Amsterdam, nummer 114883 pim de la parre telefoon 020 199277 wim verstappen telefoon 020 726241 | |||||||||||
[pagina 28]
| |||||||||||
Le voyage d'Amelie een slapstick-film?de hoofdpersonen zijn underdogs bij wie alles mislukt. dat ze geen cent krijgen is dan ook niet verbazingwekkend. er zijn in de filmsnog twee andere elementen te vinden die het genre slapstick-film definieëren. dat is het feit dat die hoofdpersonenen zich verzetten tegen alles wat gezag, orde en goede zeden is; zij negeren deze verworvenheden van de burgelijke maatschappij eenvoudigweg. weliswaar is de stereotiepe agent afwezig, maar de macht en met name de macht van de kerk is voortdurend op een meer indirekte manier aanwezig en voelbaar. het derde element is het doorbreken van het taboe, in dit geval dat van de dood. de kist met de overleden echtgenoot wordt het voorwerp van uitbundig gelach, van de jongens, maar met name van het publiek.
de oude amerikaanse slapstickfilms sloten aan bij de behoeften van de ongeletterde arbeiders waaruit het publiek toen bestond. zij konden zich identificeren met de underdog en zijn verzet tegen maatschappelijke orde vervulde hun wensen; hun lach-reaktie werkte als een bevrijding. het publiek van de bioskoop is sindsdien zeer veranderd, het bestaat niet meer uit een specifieke groep. daarom worden in films, die voor amorfe publieken gemaakt worden, ook niet meer op specifieke groepsbelangen en behoeften ingespeeld. aanette apon. * le voyage d'amelie
le voyage d'amelie is een film van jongens onder elkaar. en zoals veel traditionele verhalen begint hij met een slag. mislukt. maar de mislukking is misschien juist het belangrijkste onderwerp van deze film. een film zonder technische snufjes, elektronische apaaraten of amerikaanse sleeën, maar alleen een oude bestelwagen, waarschijnlijk gestolen, die elk moment dreigt het te begeven. wat de slag betreft, zoiets als een straatroof - men probeert een diplomatenkoffertje te roven dat verondersteld wordt vel geld te zitten - van een pseudogeldloper of bankier die uit een kantoor komt. niets is eenvoudiger te organiseren, maar de slag mislukt. de auto heeft haperingen onze helden hebben ze ook. max, leen, clevis, en dan, tussen de 18 en de 25 jaar, zijn wat men zou kunnen noemmen sympatieke gesjochte jongens op zoek naar hun slag, naar snel te verdienen geld. maar vergis je niet: het gaat er niet om het zo-veelste nozem-verhaal te vertellen. ze zijn onze hoofdpersonen niet. het zijn de kleinkinderen van deze eeuw, het uitschot van een kensumptiemaatschappij waartoe ze geen toegang hebben bij gebrek aan diploma's enrrijke ouders. ze zijn zemaar veroordeeld tot middelmatigheid. en ze weten het, voelen het, vagelijk. en ze willen het niet. maar opnieuw staat hunmilieu en hun opvoeding in de weg: ze zijn niet in staat de juiste oorzaak van hun situatie te ontdekken, laat staan een remedie te vinden. geen analyse maar een vage vrees voor een maatschappij die ze als onrechtvaardig aanvoelen zonder precies te weten waarom. ze komen in opstand, zonder revolutionairen te zijn. ze beramen geen konplotten maar tricheren. men is hier ver verwijderd van de klassestrijd, maar misschien toont deze film integendeel dat zij latent is, al is ze (of juist omdat ze) onbewust (is). hoe het ook zij, max, leen, clevis en dan, (nu de grote slag op de manier van de amerikaanse b-films mislukt is) besluiten de ‘makker’ van amelie te gaan begraven. omdat ze geen geld heeft. toch eigenlijk beste jongens! | |||||||||||
[pagina 29]
| |||||||||||
en omdat hen 1000 francs heeft beloofd, wat altijd nog goedkoper is dan de begrafenisondernemer. maar alles mislukt: zelfs de oude amelie draait hen een loer....  als men ons zou vragen de reis van amelie te vertellen of te definiëren zouden we aNtwoorden dat de bedorven atmosfeer van de voorsteden er in meespeelt en het ongeluk arm geboren te zijn als men twintig jaar is en een paar mooie dromen in zijn hart koestert. ook het kleine dorp allier speelt mee, met zijn boeren die zo kwaad nog niet zijn, een jong meisje dat voor kapster leert met een schriftelijke kursus - omdat dit de enige manier is ooit uit het dorp te komen - tenzij als dienstmeid. het taalgebruik is ook niet zo-korrekt omdat men niet lang genoeg op school heeft gezeten. men danst op verouderde deuntjes, hobbelend, zo goed als dat gaan wil, zonder gratie en lichte tred, maar soms toch wel met een gelukkig gevoel. men zal het ons verwijten, misschien wat vulgair en vies te zijn met die beelden waarin de jongens door de modder rollen. maar het is niet onze schuld dat de mensen die wij tonen zo zijn. meestal heeft men weinig belangstelling voor ze. we zijn er alleen schuldig aan dat wij ze wilden tonen, met wat tederheid en waarheid.
daniël duval. | |||||||||||
[pagina 30]
| |||||||||||
22 november: films van de Nederlandse filmmakers kooperatie /studio voor ontwikkeling van films en filmmanifestaties!vertoond worden films van: barbara meter, mattijn seip, tom chemont, peter erdmann, scott neary, robby luttrell, bruce carpenter, kurt kren, lynn tillman, niko paape en jos schoffelen.
op verzoek van de redaktie van BZZLLETIN schrijft de nederlandse filmmakers kooperatie ever zich zelf en het werk:
Belangerijk: het onderstaande zijn geen absolute waarheden, maar een soort stenografische notieties, pijltjes in de richting, want het is nog steeds onmogelijk om werkelijk in een paar woerden iets te zeggen, waar je een heel beek voor nodig zou hebben. en dan nog: het gaat hier niet om woorden, om taal, het gaat hier om visuele middelen.
industriele film (kommerciële film): na alle bleke betten, blue movies en naakt ever de schuttingen hoeft daar verder niets meer over gezegd te worden, behalve misschien dat het enige wat daar verder nog uit kan komen is: het verder stijgen van een aantal banksaldo's. film international cum suis, en verder bijna alles wat in nederland voor ‘alternatieve film’ doorgaat is in feite niets meer of minder dan een wat minder rendabele tak van de industriële film. frans zwartjes en de ‘haagse schoel’, psychepolis, henri plaat, frans verbeek, karin wiertz, floor peters, paul de mol, etc., etc.. (de follow-up van het sad movie tijdperk, wim van der linden, wim schippers, anton kothuis, etc.): de kwakkelende suksesstery van objekt-fabrikanten: kunstenaars. politieke film als aktiemiddel: je bent wel gek als je daarvoor film blijft gebruiken, in plaats van video. andere ‘politieke’ film: de repressieve tolerantie van een zogenaamd demokratische maatschappij, zonder dat er feitelijk iets hoeft te veranderen, of: propaganda van de ene of de andere kant, zonder werkelijke bewustwording.
eksperimentele film, tenminste dat gedeelte dat relevant is: een feit, dat geanaliseerd kan worden als een aantal objekten (‘celluloid’ strip, geluidsband, projektor of projekteren, scherm, zaal, mensen, etc.), en de verhoudingen daartussen, waardoor een ervaring ontstaat. niet: ‘wat-bleke-bet-op-haar-tocht-naakt-ever-de-schutting-allemaal-meemaakte’, maar: hoe we onze waarnemeningen, een bepaald feitenmateriaal, moeten organiseren, zodat een waardevolle ervaring ontstaat. de wereld als objekt verandert niet; wat verandert, is de manier waarop je de wereld ziet, de manier waarop je objekten in een bepaalde verhouding plaatst, zodat een leefbaar geheel ontstaat. film verandert niet de wereld als objekt, maar het systeem, dat is de manier waarop je dingen in verhouding ziet, de waarneming, en draagt op die manier bij aan de mogelijkheid van een betere wereld. niet alles wat zich eksperimentele film noemt, beantwoordt aan deze beschrijving. niet alle eksperimentele films zijn goeie films. juist omdat het een eksperiment is, mislukt het soms, of blijkt dat het uitgangspunt fout was. eksperimentele film is een richting, geen zekerheid. als je van eksperimentele film iets wil meegemen, zul je bereid moeten zijn je eigen verwachtingen en waarnemeningen te onderzoeken. |
|