De Brakke Hond. Jaargang 7

[p. 63]

Rita Demeester
Kaartje Parijs

In B. waar R. met het geld van zijn vader een riante flat huurt, is er geen bar die hij niet kent. Er zijn er dertien en kennen is zwakke taal voor wat ik bedoel. Hij is er overal kind aan huis, ze verwachten hem. De frekwentie en ook de volgorde van zijn bezoeken zijn strikt voorspelbaar, hij houdt van het veilige gevoel dat ongestoorde regelmaat met zich meebrengt. Op die en die avond staat in Caprice of Spleen tegen tienen zijn cocktail klaar, in iedere bar een andere, en de ober van Sombrero, een paradoxale Noorse reus met, als hij lacht, een wonderlijk wit gebit, zoekt een plaat voor hem uit, bijna altijd is dat Muddy Waters. Hij komt alleen, hij is vierenveertig en goed gekleed, hij draagt opvallende stropdassen met pop-art motieven en meestal heeft hij een krant bij zich. Slecht geschoren doet hij aan Zappa denken, dezelfde onbehouwen neus, maar blauwe ogen. Onder zijn kin heeft hij een haaks litteken, een oude grap van een fietsrem. Er zijn vrouwen genoeg die hem willen, in de bars die de reputatie genieten dat ze er met rust gelaten worden zitten ze op hem te wachten. Sommigen houden dat maanden vol, maar tenslotte raakt ook hun geduld op. Ze trouwen en verdwijnen. Voor wie de wacht aflost, is Zappa zelden iets anders dan een snuisterij, een symbool zonder marktwaarde.

Van zijn kinderjaren herinnert hij zich niets, hij besluit daaruit dat ze gelukkig waren. Rustig en eentonig, als een weide waar niets dan gras groeit. Eén feit steekt daar bovenuit, het moment waarop hij de winnaar werd van twee asgrijze dwergkonijnen. In sommige gezinnen is het winnen van een kleine prijs in een loterij een reusachtige gebeurtenis. Uit zo'n gezin kwam hij. Als om dat op het nippertje goed te maken, sterft zijn vader op spectaculaire wijze. Op een maandagmiddag in mei komen tweehonderdeenentwintig mensen om in een warenhuisbrand. Hij haat winkelen en hij haat warenhuizen en alleen om zijn vrouw te plezieren haalt hij op een maandagmiddag in mei het koffieservies dat ze daar heeft zien staan en waar ze niet

[p. 64]

meer over zwijgt. Een verrassing. Haar schuldgevoel woekert, palmt eerst haar linkerborst in. Als die is weggesneden zoekt het een onderkomen in haar beenderen, een deskundige strategie want geen mens die zonder geraamte overeind blijft.

Wat hij aan haar dood tenslotte overhoudt, is het huis en een spaarboekje. Geen schandelijk hoog bedrag staat daarop maar als het niet gedeeld moet worden, is het genoeg. Hij verhuurt het huis en neemt ontslag bij de uitgeverij waar hij twaalf jaar heeft gewerkt. Hij besluit zijn tijd niet langer te vergooien met het lezen van de banale verhalen van anderen. Hij besluit schrijver te worden, hij geeft zichzelf vijf jaar. Overdag blijft hij overwegend in bed liggen, legt de fundamenten voor een roman, breekt die weer af, schrijft een gedicht en gebruikt dat nog dezelfde avond om er de haard mee aan te maken. Hij rookt te veel. Ook drinken staat hij zich toe maar nooit voor twaalf uur. En hij leest. In een hallucinant tempo leest hij de klassieken die jarenlang hebben moeten wijken voor het gepruts van debutanten. Hij leest, niet zozeer omwille van het boek maar omwille van de schrijver die hij zal worden. Eigenlijk leest hij niet, hij kijkt achter de schermen, hij laat zich niet verblinden door de radheid van de goochelaar. Tegen een uur of negen neemt hij een bad, trekt een van zijn modieuze hemden aan, kiest een stropdas. Hij kent de dertien bars één voor één en met de scrupule van een kwezel blijft hij het schema voor zijn bezoeken trouw maar natuurlijk heeft hij zijn favorieten. Overal kennen ze het verhaal van zijn vader en waar hij het geld voor zijn rentenierschap vandaan heeft. Meer heeft hij niet te vertellen, voorlopig, en om dat duidelijk te maken neemt hij zijn krant mee. Als ze hem vragen of hij zijn dagen gevuld krijgt en waarmee zegt hij: lezen. Zelfs als een mens zich tot de absolute topklasse beperkt is er tijd te kort. De vrouwen die hem voor een nacht mee naar huis willen nemen, houdt hij op een afstand door ze niet in de ogen te kijken. Toch zijn er af en toe die hem met een zelfkwellende hardnekkigheid blijven belegeren. Vrouwen met geverfd haar, in tinten van herfstbladeren, meestal zijn

[p. 65]

ze vijf jaar jonger dan hij en middenin of net herstellende van een groot verlies. Iemand heeft eens twee uur lang naast hem gezeten, nerveus rokend, ze hing aan zijn lippen ook al zei hij niets, daar ging het niet om. Als hij haar maar wilde kussen. Toen begon ze over haar kwijtgespeelde liefde, hoe merkwaardig hij had geleken en hoe onbegrijpelijk vlug hij was verwaterd. Ze sprak in korte rukjes haar halve zinnen uit, alsof ze tot bekentenissen werd gedwongen terwijl hij hoegenaamd niets vroeg. Haar verspilde vertrouwen was genant. Hij had niet geluisterd maar laten begaan, zoals bij het getik in een radiator als hij warm loopt. Het hield vanzelf op. En toen ze zo ver was, vroeg hij wat ze wilde drinken, nog een bessenjenever, de laatste, en toen dat gebracht was, greep hij met zijn twee handen naar zijn slapen en zei dat hij echt niet meer kon. Die avond vergat hij zijn krant.

Natuurlijk heeft hij vroeger liefjes gehad. In de Dodge van zijn vader had hij onder hun kleren getast en ze hadden hem welwillend de weg gewezen. En nergens, niet in zijn bed later en niet op de hoogpolige mat in zijn bureau heeft hij zo krampachtig genoten als toen. Naderhand heeft hij brieven geschreven en daarin roekeloze beloften gedaan, wie niet, een keer zelfs zijn er zilveren ringen gewisseld. Waarom hij niet getrouwd is, de onvermijdelijke vraag waar ze hem vaak, na een paar drankjes, in lokken. Omdat vrouwen vroeg of laat marchanderen, daarom. Wat hij precies bedoelt? De Noor vroeg het en omdat hij hem graag mag, zegt hij: ‘Ook als ze slapen houden ze één oog open. Blijf bij me, trouw met mij, kies. Op ieder van hun verrukte gilletjes staat een prijs. Voor mijn toegewijde extase, jouw woord. Ze zijn erger dan Arabieren, Olav, ze missen logica. Wat ze willen is kooien en als de rui in de kooi zit, geven ze mij de schuld. Wat heb je met mijn liefde gedaan?’

Uit Olavs mond verwacht hij geen tegenspraak.

Drie weken lang loopt van bar naar bar dit gerucht, de vrouwen verspreiden het: hij heeft iemand, een goedkoop snolletje maar schrander, eentje met een januskop. Als ze praat

[p. 66]

vervaagt de indruk die ze heeft gewekt en ze praat veel. Op de meest tegendraadse onderwerpen geeft ze alerte commentaren. Hij was smoorverliefd op haar en dus werd ze overal en met grote nieuwsgierigheid verwacht.

Op woensdag maken ze hun entree in Que passa, zij als eerste, ze neemt ruim de tijd om het veld te overzien, duidelijk trots op de geruchten die ze heeft veroorzaakt. Dan zoekt ze een tafel uit. Ze heeft niets goedkoops, afgunst is zelden een heldere bril, wel een fel gezicht, alsof alles daarin gewikkeld is in de strijd om op te vallen. In een zekere zin hoerig, toch voor vijfendertigjarige vrouwen, middenin of net herstellende van een groot verlies, gevangen in een rouwperiode die hooguit een grijs lijntje onder de ogen verdraagt. Ze draagt een langharige hertebruine bontjas, van het soort waaronder je niets verwacht en ze loopt, tegen de besneeuwde straten in, op hoge hakken. In de richting van de barman roept ze: ‘twee keer pina colada en veel ijs’. Uit haar taal valt niet op te maken waar ze vandaan komt. Haar gezicht heeft een hele lichte teint, bijna wit, een onopvallend decor waarin naar voor geschoven wordt wat belangrijk is: ogen en een aubergine-mond. Een opwindend masker. Ze zitten tegenover elkaar, hij natuurlijk zonder krant, genietend van de jaloerse verbazing die hij heeft verwekt. In zekere zin is zij de eerste en de enige, want voor de allereerste keer deelt hij met een vrouw hetzelfde doel: liefde zonder horigheid. De vrouw die zich van mooie woorden niets aantrekt, die komt en gaat, die de liefde bedrijft met de passie en de routine van een kettingroker? Zij bestaan. Bovendien is ze op de hoogte. Zij praat terwijl hij haar bekijkt, op deze woensdag praat zij over de macht van het beeld op het woord, over het separatisme, over wat ze daarnet heeft gezien, de Baltische staten die zich losweken, over Stalin, over zijn pact met Hitler, over de verdeling van Polen, over de prijs van een revolutie. Als ze zwijgt, doet ze dat kort, de tijd om van haar glas te nippen en ook dan is er het getik van haar hakken tegen de poten van haar stoel. Ze verliest werkelijk geen seconde in het trekken van

[p. 67]

aandacht. Soms haakt hij in of stelt een vraag maar meestal luistert hij welwillend, kijkt in zijn glas en af en toe naar haar. In zijn ogen ligt de verwondering van iemand die onderweg ineens merkt dat hij de verkeerde trein heeft genomen, niet richting B. maar richting Parijs.

Maar goed, hij heeft de tijd, het kaartje is gekocht en als hij dan toch de verkeerde kant uit moet, het liefst Parijs.

Wat blijft er over als ze hem na een maand op een briefje bedankt? Het besef dat hij gelijk heeft: het wàs de mooiste tijd die hij ooit met een vrouw heeft gehad, niet eerder werd hij zo goed begrepen. Zij schrijft hetzelfde, op een vel papier met daarop de naam van het exportbedrijf waarvoor ze werkt, een gigant, ze verkopen werkelijk alles. Ik ben een hedonist, schrijft ze, ik houd absoluut niet van drama. De rust die zij achterlaat komt vooral zijn roman ten goede, de plannen in zijn hoofd hebben eindelijk een vaste hand gevonden om ze uit te voeren. Hij schrijft twee hoofdstukken per week, hun kwaliteit verbaast hem. Zijn bezoeken aan de dertien bars heeft hij voorlopig opgeschort, geen tijd.