Het Boek. Serie 3. Jaargang 36

[p. 233]

Keetje Rozemond
Vroege Griekse drukken van Aldus Manutius

In een artikel in de vorige aflevering van Het Boek, het Psalterion van Aldus Manutius, werd gepoogd een datering van dit Psalterion te geven op grond van de invoering door Aldus van het letterteken .

Een bezoek aan het British Museum met zijn grote collectie Aldus-drukken bracht mij aanvullend materiaal voor de datering van deze drukken.

Het teken is een afkorting voor de Griekse letters -ος. In zijn eerste Griekse druk, de Ἐρωτήματα van Constatinus Lascaris, geeft Aldus aan het eind een lijst van de door hem gebruikte afkortingen. Voor -ος vermeldt hij daar de letter o boven de lijn. Als voorbeeld kiest hij ἄνϑρωπ̊ voor ἄνϑρωπος. De afkorting bestond dus in die tijd nog niet in zijn collectie. Het teken moet ingevoerd zijn na de druk van het eerste deel van Aldus' Aristoteles-uitgave¹. De Musaeus, waarvan de Griekse tekst vóór het Ὄργανον van Aristoteles gedrukt moet zijn² bevat inderdaad het teken niet. In de derde ongedateerde, vroege Griekse Aldus-druk, Theodorus Prodromus' Γαλεομυομαχία, komt het teken vijf maal voor³. Op grond van de frequentie van het teken in de verschillende drukken, vermeld in mijn artikel over het Psalterion, ligt de gevolgtrekking voor de hand, dat dit boek, evenals het Psalterion na het Ὄργανον aan het eind van 1495 gedrukt moet zijn.

1 Keetje Rozemond, Het Psalterion van Aldus Manutius, Het Boek, dl. XXXVI, blz. 94-99.

2 Catalogue of Books printed in the XVth Century now in the British Museum, Part V, London 1924, pp. 552-553.

3 fol. α i v., α iiii r., α 8 r., α 9 r. en α 10 r.

Summary

On the principle worked out in a previous article, ‘Het Psalterion van Aldus Manutius’, Theodorus Prodromus' ‘Galeomyomachia’, printed by Aldus, is dated at the very end of 1495.