geval voor den dag. Hij herdacht met smart al wat reeds veranderd was en wat nog dagelijks bedorven wordt van het oude, maar genoot er van als iemand die gevoelens met hem deelde, en in de vroegere toestanden belang stelde. En van de zeevaart wist hij als uit ondervinding meê te praten; zijn vader had zijn leven op zee doorgebracht; hij zelf had in zijn jongen tijd gezworven en heel wat van de wereld gezien. De vaart vóór den tijd van de stoombooten had zijne groote belangstelling; hij had op verschillende manieren gevaren, als lid van de bemanning, als passagier, en ook eens als jongen, door heimelijk in een schip te sluipen en zich daar te laten opsluiten. Nog kort voor zijn dood had hij een hartelijke ontmoeting met een bezoeker van de Bibliotheek in wien hij den kapitein herkende, dien hij midden op de reis van Hamburg naar Amsterdam verrast had, door alarm te maken onder de gesloten luiken van het ruim.
Dat alles was lang geleden. Hij was nu reeds bijna een kwart eeuw amanuensis van de Universiteits-Bibliotheek, en in al dien tijd had hij zich slechts eens een uitstapje buiten de grenzen kunnen veroorloven, om Parijs te zien. Dit was hem niet goed bekomen; zijne gezondheid was reeds slecht, en na dien tijd is deze, sneller dan hij zelf wel wist, achteruit gegaan.
Maar zijn geest beperkte zich nooit tot zijne enge omgeving. Op zijne bescheiden bovenwoning aan de oudste van de Amsterdamsche grachten vond hij een wereld. Sinds jaren vloeiden daar schatten samen; geene groote kostbaarheden, maar merkwaardige dingen van de meest uiteenloopende soort. Met zijne liefde voor het oude vereenigde hij de lust om zaakjes te doen, en eene nog sterkere neiging tot verzamelen. Van ouds bezocht hij geregeld alle verkoopingen van boeken, prenten en rariteiten. Gaarne nam hij orders op zich voor ieder die iets wilde koopen; en dan kocht hij geregeld ook zelf. Hij kon het niet aanzien dat merkwaardige oude boeken en voorwerpen geen kooper vonden, terwijl hij toch overtuigd was, dat ze belangstelling verdienden. Zoo kocht hij van alles, met het plan om het later weer aan den juisten kooper met een matige winst over te doen, maar vaak met het gevolg, dat het voor goed de verzameling-Veldhuizen kwam verrijken. Vooral als het Amsterdam betrof, of de scheepvaart, vonden de voorwerpen en de boeken veel gemakkelijker den weg naar zijne vertrekken, dan er vandaan.
Van een spaarpot was bij hem geen quaestie; maar hij was altijd overtuigd dat in de collecties een niet onbelangrijk kapitaaltje belegd was. Toen zijne gezondheid en zijne energie echter achteruitgingen, bezwaarde hem de gedachte, dat na zijn dood geen zorgende kennershand voor de belangen zou waken van zijneweduwe, die natuurlijk met die verzamelingen die de woning van onder tot boven vulden, geen raad zon weten. Hij verzocht ons, het toezicht over zijne nalatenschap op ons te willen nemen; en zoo vertrouwden we nu zijne verzameling toe aan den heer G. Theod. Bom, die het eerste gedeelte er van in dezen catalogus beschreef. Men vindt er boeken over alle mogelijke vakken, en daaronder veel dat slechts toevallig bij hem beland was. Maar in elke rubriek zal men altijd eenige curiosa vinden die men niet vaak aantreft; juist op zulke dingen had hij steeds het oog. Meer speciaal zal men zien dat hij veel bijeen kocht op het gebied van Nederlandsche letteren en geschiedenis; (de voornaamste afdeeling, de geschiedenis en topografie van Amsterdam, komt hierna, evenals de afdeeling Scheepvaart). Kleinere groepen van beteekenis zijn de kinderboeken en kinderprenten, oude kinderspelen en kinderspeelgoed, en ook allerlei andere rariteiten en oude meubelen.
Veldhuizen koesterde de overtuiging dat alles, al scheen het op zichzelf van weinig belang, zijn waarde had, als het maar in handen kwam van den man die het wist te waardeeren. Hij zelf heeft voor dit alles dien man nog niet gevonden.
We hopen van harte, dat nu die gezochte persoon zich zal opdoen, en dat zóó het resultaat bereikt moge worden, dat voor onzen verzamelaar bij zijn leven niet was weggelegd.
Dr. C.P. Burger Jr.
Mr. P.G. van Tienhoven.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd