De Boekenwereld. Jaargang 28

[p. 203]

Agenda

Veilingen

BURGERSDIJK & NIERMANS, Nieuwsteeg 1, 2311 RW Leiden, tel.: [phone] 81: 15-16 mei (www.b-n.nl)

bubb kuyper, Jansweg 19, 2011 km Haarlem, tel.: [phone]: 22-25 mei (www.bubbkuyper.com)

van stockum's veilingen, Prinsengracht 15, 2512 en Den Haag, tel.: [phone]: 6-7 juni (www.van-stockums-veilingen.nl)

zwiggelaar auctions, Johan de Wittstraat 111, 9716 cc Groningen, tel.: [phone]: 19 maart (www.zwiggelaarauctions.nl)

Tentoonstellingen

The printed book

Tot en met 13 mei loopt bij de Bijzondere Collecties van de UvA de overzichtstentoonstelling The printed book. A visual history. Als een canon van de westerse boekvormgeving laat is het gedrukte boek in al zijn verschijningsvormen te zien: als wegwerppocket en prestigeboek, als ‘machine à lire’ en beeldboek, als naslagwerk en kunstwerk.

Er zijn beroemde werken van drukkers, zoals Nicolas Jenson, Aldus Manutius, Christoffel Plantijn en Giambattista Bodoni. De meeste aandacht krijgt het moderne, industrieel vervaardigde boek met ontwerpers en kunstenaars als Fernand Léger, El Lissitzky, A.M. Cassandre, Jan Tschichold en Irma Boom. Door de tijd heen laten drukkershandboeken iets van het proces zien en plaatsen kalligrafieboeken en letterproeven de letter in een breder kader.

Adres: Bijzondere Collecties, Universiteit van Amsterdam, Oude Turfmarkt 129, Amsterdam, tel.: [phone], www.bijzonderecollecties.uva.nl. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.

Paulus de boskabouter

Tot en met 9 april houdt het Nederlands Stripmuseum Groningen een expositie met werken van Jean Dulieu: de allereerste Paulus-krabbels, stripstroken, aquarellen, schetsen, boekillustraties, talloze portretten en reistekeningen. Als auteur van Paulus de boskabouter maakte hij duizenden pentekeningen en aquarellen. Daarnaast creëerde Dulieu een bijna even grote hoeveelheid vrij werk - natuurtekeningen, portretten en fantasieën - waarvan nauwelijks iets gepubliceerd is.

Als Jean Dulieu werkte Jan van Oort veertig jaar aan de verhalen van Paulus. Dankzij poppenkastvoorstellingen en een langlopende strip in Het Vrije Volk kregen de boskabouter en zijn vrienden landelijke bekendheid. Deze werd versterkt toen de auteur zijn verhalen als hoorspel op de radio bracht, waarbij hij alle stemmen zelf deed. Na de radio volgde een marionettenserie op tv.

Adres: Nederlands Stripmuseum Groningen, Westerhaven 71, Amsterdam, tel.: [phone], www.stripmuseum.nl. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 17.00 uur.

Hamburger Kunsthalle

Ruim honderd tekeningen van zeventiende-eeuwse Nederlandse kunstenaars uit de collectie van de Hamburger Kunsthalle zijn tot en met 22 april te zien in Het Rembrandthuis. Bijzondere bladen van Rembrandt, maar ook meesterwerken van diverse voorgangers en tijdgenoten worden tentoongesteld. De meeste tekeningen keren voor de eerste maal terug in de stad - soms zelfs in het huis - waar zij zijn ontstaan. De tentoonstelling biedt de gelegenheid deze zeer fragiele werken op papier te bewonderen, voordat ze voor lange tijd zullen opgeborgen.

Een aantal van de tentoongestelde tekeningen heeft een bijzondere relatie met het grafische oeuvre van Rem-

[p. 204]

brandt. Rembrandt van Rijn (1606-1669) was naast schilder en tekenaar vooral ook etser. Toch zijn er van zijn hand slechts weinig getekende voorstudies overgeleverd; de Hamburger Kunsthalle bezit er twee. Het zijn de voorstudies voor de prenten Hiëronymus in een Italiaans landschap en Christus in de hof van Gethsemane. Beide prenten bevinden zich in de collectie van het Rembrandthuis en in de tentoonstelling zullen ze naast hun voorstudies worden getoond.

De tekeningenverzameling van de Kunsthalle behoort tot de belangrijkste in de wereld. Vooral de zeventiende-eeuwse Nederlandse kunstenaars, onder wie Rembrandt, zijn ruimschoots vertegenwoordigd met bladen van uitzonderlijk hoge kwaliteit. De basis voor deze collectie werd gelegd door het legaat van de negentiendeeeuwse Hamburgse kunstverzamelaar en -handelaar Ernst Georg Harzen. Bij zijn overlijden in 1863 liet hij zo'n achthonderd Nederlandse bladen na aan het toen nog te stichten museum.

Adres: Museum Het Rembrandthuis, Jodenbreestraat 4, Amsterdam, tel.: [phone], www.rembrandthuis.nl. Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur.

Topografisch Geheugen

Tot en met 27 april is in de ub Leiden Topografisch Geheugen. Topstukken uit de verzameling Nederlandse topografie te bezichtigen. Stadsprofielen en tekeningen van markante gebouwen als kloosters, kastelen, stadspoorten en bruggen zijn niet alleen mooi om naar te kijken, maar helpen ons ook het verleden te reconstrueren. Ze laten zien hoe Nederland ruimtelijk verandert en hoe de belangstelling voor die ruimte is vastgelegd in tekening en prent.

Breestraat te Leiden vanaf de Mandemakerssteeg en Diefsteeg tot de Maarsmansteeg en Pieterkerkchoorsteeg, pen en penseel op perkament, 16e eeuw. Collectie ub (Bodel Nijenhuis), Leiden

De collectie topografisch-historische atlassen in de ub Leiden is een van de weinige in Nederland waarin het hele land is vertegenwoordigd. Sinds kort is deze verzameling digitaal te raadplegen via de website Het Geheugen van Nederland. Deze online-verzameling bestaat uit bijna 14.000 prenten en tekeningen. Het grootste deel is bijeengebracht door verzamelaar Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis (1797-1872). Hij studeerde rechten aan de Universiteit Leiden waar hij in 1819 promoveerde. Twee jaar later werd hij firmant van boekhandel-uitgeverij Luchtmans. Een groot deel van zijn leven wijdde hij aan het verzamelen van kaarten, topografische prenten en tekeningen, historieprenten, portretten en plaatsbeschrijvingen. Bodel Nijenhuis liet in zijn testament vastleggen dat zijn collectie aan de ub Leiden zou worden aangeboden. Naast de nalatenschap van Bodel Nijenhuis zijn in deze digitale collectie zo'n tweeduizend prenten en tekeningen uit de collectie van het Prentenkabinet opgenomen.

Adres: Universiteitsbibliotheek Leiden, Witte Singel 27, Leiden, tel.: [phone], www.bibliotheek.leiden

[p. 205]

univ.nl. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 08.30 tot 0.00 uur, zaterdag van 09.30 tot 17.00 uur, zondag van 13.00 tot 22.00 uur.

Met andere ogen

Ter ere van hun lange vriendschap presenteert Teylers Museum tot en met 20 mei werk uit de privécollectie van het verzamelaarsechtpaar Marieke en Pieter Sanders en uit de eigen verzameling. Het samenbrengen van deze twee uiteenlopende collecties, onder de noemer Met andere ogen, leidt tot onverwachte combinaties van nieuwe en oude kunst, van grote en minder bekende namen.

Daarnaast staat de Bibliotheek van Teylers Museum in het teken van vierhonderd jaar betrekkingen tussen Turkije en Nederland. Het tweedelig hoofdwerk van Antoine Ignace Melling, Voyage pittoresque de Constantinople et des rives du Bosphore, speelt daarbij een hoofdrol. Dit boek is het resultaat van een verblijf van achttien jaar (1784-1802) in de hoofdstad van het Ottomaanse rijk. Alle getoonde boeken hebben betrekking op de late periode van het Ottomaanse rijk, dat een veel groter gebied omvatte dan het huidige Turkije en bestond van 1299 tot 1922.

Onmisbaar zijn de grote platen uit het deel Stamboul van de Encyclopédie des arts décoratifs de l'Orient en de ingekleurde kaart van Turkije en Cyprus in Teylers befaamde zesdelige Ottensatlas. Het geeft een schitterende kijk op de achttiende- en negentiendeeeuwse Turkse maatschappij, gezien door de ogen van veelal West-Europese reizigers. De tentoonstelling is tot en met 1 juni te zien.

Adres: Teylers Museum, Spaarne 16, Haarlem, tel.: [phone], www.teylersmuseum.eu. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur, zondag van 12.00 tot 17.00 uur.