De Boekenwereld. Jaargang 26

[p. 321]

Agenda

Veilingen

adams auctions, Herengracht 386, 1016 cj Amsterdam, tel.: [phone]: 2 oktober;

www.adamsamsterdam.nl

burgersdijk & niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 rw Leiden, tel.: [phone]: 16 en 17 november;

www.b-n.nl

de eland - de zon - loth gijselman, Weesperstraat 110, 1112 ap Diemen, tel.: [phone], fax [phone]: 12 september;

www.deeland.nl

henri godts, Avenue Louise 230/6, 1050 Brussel, België, tel.: (0032) (0)2 6478548: 12 oktober;

www.godts.com

bubb kuyper, Jansweg 39, 2011 km Haarlem, tel.: [phone]: 23-26 november;

www.bubbkuyper.com

the romantic agony, Aquaductstraat 38-40, 1060 Brussel, België, tel.: (0032) (0) 25441055: nog niet bekend;

www.romanticagony.nl

van stockum's veilingen, Prinsengracht 15, 2512 en Den Haag, tel.: [phone]: 3 en 4 november (boek en prent);

www.vanstockums-veilingen.nl

marc van de wiele, Sint-Salvatorkerkhof 7, 8000 Brugge, België, tel.: (0032) (0) 50333805, 2 oktober

www.marcvandewiele.com

Beurzen

Oktober
6-10	Frankfurter Buchmesse
29-30	Amsterdam Antiquarian Book, Map & Print Fair

Tentoonstellingen

Nederland volgens Sigmund

Tot en met 26 september is in het Persmuseum in Amsterdam de tentoonstelling Nederland volgens Sigmund te bezichtigen. Sigmund, de strip van Peter de Wit over de onconventionele psychiater die weinig zachtzinnig met zijn patiënten omspringt, is alweer 16 jaar in de Volkskrant te vinden. De psychiater houdt er zijn eigen methoden en behandelwijzen op na voor de problemen van zijn patiënten. Tussendoor worstelt hij zelf ook met allerlei dilemma's op het gebied van werk, seks en relaties.

De psychiater met het ooglapje is niet meer weg te denken uit de Nederlandse cartoonwereld en de strip is zelfs een spiegel van onze maatschappij geworden. Inmiddels is er een flinke stapel Sigmundstrips verschenen met veelzeggende titels als Sigmund weet wel raad met kinderen en Sigmund weet wel raad met vrouwen.

Naast tekeningen omvat Nederland volgens Sigmund een speciale ruimte waar de bezoeker plaats kan nemen in een therapiemachine voor een consult. In deze interactieve behandelkamer kunnen bezoekers tegenover een sprekende en bewegende Sigmund gaan ziten om er door verschillende

[p. 322]

vragen achter te komen over welke persoonlijkheid ze beschikken. Krijgen ze het predicaat slimmerik, perfectionist of levensgenieter?

Peter de Wit ontving in 1999 de Stripschapprijs voor zijn gehele oeuvre. Naast Sigmund is hij bekend van de Boerkababes en Single, de dagelijkse strip in Het Parool die hij samen met Hanco Kolk maakt en waar onlangs een televisieserie van is gemaakt.

Adres: Persmuseum, Zeeburgerkade 10, Amsterdam, tel.: [phone], www.persmuseum.nl. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00, zondag van 12.00 tot 17.00.

Gedroomd papier

Tot en met 12 september is in het Rijksmuseum Twenthe de tentoonstelling Gedroomd papier, tekeningen en prenten 1850-1935 te zien. Gedroomd papier geeft met tweehonderd werken uit eigen collectie een beeld van de teken- en prentkunst uit de periode 1850-1935. In deze tijd neemt de waardering voor prenten en tekeningen enorm toe, zowel bij kunstenaars als bij het publiek.

Veel kunstenaars uit deze periode dromen van een ideale schoonheid of wereld waaraan ze op verschillende manieren vormgeven. Het werk van Rodolphe Bresdin, de leermeester van Odilon Redon, zit vol mysterieuze voorstellingen, visioenen en dromen. De wereld van Matthijs Maris is er een van sprookjesachtige, schimmige gestalten en gezichten en betoverde landschappen. Jean-François Millet idealiseert de eenvoudige natuur en het landleven. Symbolisten als Jan Toorop en R.N. Roland Holst dromen van een ideale maatschappij waarin iedereen gelijk is. Piet Mondriaan en Jacoba van Heemskerck worden beïnvloed door de theosofie en de antroposofie en streven naar een ideale, vergeestelijkte wereld. Andere kunstenaars, zoals Herman Kruyder en Tinus van Doorn, dromen van een onbedorven paradijs.

Carel Willink, Compositie (1924), tempera. Collectie Rijksmuseum Twenthe, Enschede

In de tweede helft van de negentiende eeuw zet een nieuwe generatie kunstenaars zich af tegen prenten die uitsluitend worden gemaakt als reproductie van schilderijen en tekeningen.

Vooral de ets wordt een populair medium omdat die veel artistieke mogelijkheden biedt en er vrij en schetsmatig in kan worden ‘getekend’. Er worden kunstenaarsverenigingen opgericht die zich speciaal richten op het tekenen, het etsen of aquarelleren en er worden voor het eerst tentoonstellingen gehouden met tekeningen en prenten. Veel kunstenaars ontmoeten elkaar in gezelschappen en verenigingen. Na 1900 volgen tal van artistieke ontwikkelingen elkaar in sneltreinvaart op en is de belangstelling, ook voor nieuwe grafische technieken on-

[p. 323]

verminderd groot. Nieuwe reproductietechnieken zorgen bovendien voor een brede verspreiding van deze kunst.

Matthijs Maris, Het betoverde kasteel (ca. 1882), ets. Collectie Rijksmuseum Twenthe, Enschede

Adres: Rijksmuseum Twenthe, Lasondersingel 129-131, Enschede, tel. [phone], www.rijksmuseumtwenthe.nl. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00.

Dicht bij Elsschot

In het kader van het literaire stadsfestival De stad van Elsschot is tot en met 31 oktober in het Letterenhuis te Antwerpen de tentoonstelling Dicht bij Elsschot te bezichtigen. Het Letterenhuis verwierf recent het archief van Willem Elsschot. Dit archief weerspiegelt de dubbele persoonlijkheid van Willem Elsschot als schrijver en Alfons de Ridder als zakenman; naast de literaire nalatenschap bevat het ook het persoonlijke en zakelijke archief.

De parels in de nalatenschap zijn de handschriften en typoscripten van zijn literaire werk. Zo is Villa des Roses, in de waarschijnlijk originele bewaarmap, getypt op losse vellen. Van een bepaald werk zijn vaak meerdere opeenvolgende versies bewaard gebleven. Aan de hand hiervan kan het publiek het ontstaan van Elsschots literaire werken volgen. Ook de context waarin een literair werk verscheen, is goed gedocumenteerd. Zo verbleef Elsschot in een pension in Parijs dat model stond voor Villa des Roses. Van deze straat is een foto gevonden en de expo toont een enveloppe en brief uit de tijd dat Elsschot daar woonde.

Het publiek komt op de tentoonstelling te weten hoe Elsschots werk ontstond, wat zijn inspiratiebronnen waren, hoe zijn taal klonk (hij paste zich aan zijn toehoorders aan), hoe zijn dagelijks werk als publiciteitsverkoper en uitgever van gelegenheidsboeken doorwerkte in zijn literaire werk (en andersom) en tot slot hoe zijn politieke overtuiging doorklinkt in leven en werk. De steden waarin hij woonde (voornamelijk

[p. 324]

Antwerpen, maar ook Parijs, Rotterdam en Brussel) worden getoond in foto's en film.

Boven: Het omslag van Tsjip (1943)
Rechts: Handschrift van Kaas (1933)

De opzet van de tentoonstelling is chronologisch en gegroepeerd rondom het literaire werk van Elsschot. Parallel wordt zijn zakelijk leven getoond met contracten, pakketten brieven, foto's van reclame in de stad en affiches. Er zijn ook foto's van zijn persoonlijk leven en familiefilmpjes te zien. Bovendien maakt de tentoonstelling de sfeer zichtbaar van de omgeving waarin Elsschot woonde en werkte. De stad, met name Antwerpen, speelt een belangrijke rol in zijn leven.

Adres: Museum het Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22, Antwerpen, tel. (32) (3) 222 93 20, www.letterenhuis.be. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 17.00.

Irma Boom: Biography in Books

Tot en met 3 oktober is bij de Bijzondere Collecties van de UvA de tentoonstelling Irma Boom: Biography in Books te zien. Het is de eerste overzichtstentoonstelling van de internationaal toonaangevende en vernieuwende grafisch ontwerper Irma Boom.

Haar opvallende boekontwerpen genieten grote bekendheid en waardering in binnen- en buitenland. In 2003 schonk zij haar archief aan de Bijzondere Collecties. Een uitgebreide selectie van haar boeken is opgenomen in de collectie van het MoMA in New York.

In de tentoonstelling staan enkele sleutelwerken uit Booms indrukwekkende oeuvre centraal, zoals Nederlandse postzegels 87+88 (1988), shv (1996), Sheila Hicks (2006) en Every Thing Design (2009). Er worden invloeden en dwarsverbanden getoond aan de hand van werken uit haar privébibliotheek en uit de Bijzondere Collecties.

Irma Boom (1960) ontwerpt behalve

[p. 325]

boeken ook huisstijlen, jaarverslagen, postzegels en vrij werk in de openbare ruimte. Zij startte haar loopbaan bij sdu ontwerpgroep in Den Haag en begon in 1991 haar eigen bureau in Amsterdam. Datzelfde jaar kreeg zij de opdracht een jubileumuitgave te maken voor de multinational shv. Dit boek, meer dan 2000 pagina's tellend, is inmiddels een veel gereproduceerd icoon van ‘Dutch Design’. De meeste opdrachtgevers van Boom komen uit de culturele sector, zoals het Rijksmuseum Amsterdam en The Office for Metropolitan Architecture (oma).

Sheila Hicks (2006)

Voor haar werk ontving Boom tal van onderscheidingen, waaronder vele bekroningen bij de ‘Best Verzorgde Boeken’ en in 2001 de Gutenberg-Preis. In 2005 waren bij de Bijzondere Collecties haar ontwerpen voor de ondernemer Paul Fentener van Vlissingen te zien in een groepstentoonstelling. Recent werd werk van Boom tentoongesteld in het Museum für Gestaltung (Zürich) en in het Centre Pompidou (Parijs).

Adres: ub Amsterdam, Oude Turfmarkt 129, Amsterdam, tel: [phone], www.uba.uva.nl. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00, weekend en feestdagen van 13.00 tot 17.00.

Irma Boom en haar opdrachtgever Paul Fentener van Vlissingen, 2005. Foto: Steye Raviez