De Boekenwereld. Jaargang 26

[p. 161]

Fondslijst Dr. Gustav Schueler ca. 1909-1931
Frankfort am Main: ca. 1909
Bussum, Brinklaan 90: 1916-1922
Rotterdam, Vredehofweg 59 / Boompjes 16: 1923-1926

Overige uitgeverijen waarbij Gustav Schueler was betrokken als auteur, producent of (mede-)eigenaar:

•	N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij / Dutch-British Publishing Co. Ltd. Opgericht 8 mei 1925. Rotterdam, Boompjes 16: 1926-1928 Den Haag, Juliana van Stolberglaan 127: 1929-1930 Schueler woont in de Juliana van Stolberglaan 222.
•	Ellerman Lines Ltd. Liverpool: 1924
•	Wilhelm Hanstein, Architektur- und Kunstverlag Barmen (Wuppertal): 1929
•	Nederl.-Duitsche Uitgevers-Maatschappij / Nederl.-Duitsche Uitgevers-Bureau, Leiden-Barmen (Wuppertal): 1929-1931 Eigenaar waarschijnlijk Gustav Schueler.

Opzet

De uitgaven zijn chronologisch per jaar gerangschikt en binnen het jaar alfabetisch op hoofdwoord. Dat betekent in de praktijk op auteursnaam, tenzij er sprake is van meer dan drie auteurs en het boek op het eerste woord uit de titel wordt gerangschikt, lidwoorden niet meegerekend.

De afmetingen van de boeken zijn 32×24,5 cm (hoogte x breedte), tenzij anders vermeld. Alle exemplaren zijn fysiek gecontroleerd, tenzij ze worden aangegeven met een *. Bij paginavermelding tussen [] gaat het om advertentiepagina's. Indien de bindwijze niet is vermeld dan is sprake van een geniet boekblok, waaromheen een 4 x gerild omslag in de rug is verlijmd. Een ingenaaide, gekartonneerde of gebonden uitvoering wordt als zodanig benoemd, evenals wanneer er sprake is van een andere afwijkende afwerking. De vermelde prijs is altijd de particuliere prijs bij verschijnen van de uitgave. Latere prijsverhogingen of de opheffing van de prijs, zoals vermeld in Brinkman's Cumulatieve Catalogus (afgekort: Brinkman) zijn niet opgenomen.

De annotatie geeft informatie over afwijkende collaties van eenzelfde titel (wat veel voorkomt bij de uitgaven van Schueler) en andere voor de uitgave relevante gegevens. Af en toe is op subjectieve en willekeurige wijze extra informatie verschaft die meer achtergrondinformatie geeft over de uitgave of het onderwerp van de uitgave, vaak een architect of ontwerper.

Dr. Gustav Schueler, Frankfurt am Main
ca. 1909

• Dr. Gustav Schüler (red.), Alt-Straßburg. Goethe und seine Zeit (Alt-Straßburger Bilderbogen), Z.p. (Frankfurt am Main), Dr. Gustav Schüler, z.j. (ca. 1909). 28,5×35,5 cm. 12 losse bladen met afbeeldingen in map.

Vergelijk Oud-Rotterdam (1917). De map is op de binnen- en buitenzijde voorzien van veertig advertenties van bedrijven in Straatsburg. Schueler schrijft op blad 1: ‘Wichtige Bemerkung des Herausgebers. Der Herausgeber glaubt in diesem seltenen Blatte, das zweifellos dem jungen Goethe in Straßburg bei seinen Forschungen zugänglich war, eine wichtige Anregung Goethe's zu seiner Faustdichtung entdeckt zu haben.’

De uitgave is gedrukt bij Kumpf & Reis in Frankfurt am Main, die zich in een advertentie aanbeveelt als ‘Graphische Kunstanstalt für moderne Druckausstattung. Anfertigung sämtlicher Drucksachen für Handel, Industrie und Gewerbe’, met als specialiteit: ‘Herstellung wirkungsvoller Reklame-arbeiten jeder Branche’.

Kumpf & Reis is behalve drukker ook uitgever. Eén van die uitgaven is Alt Frankfurt. Goethe und seine Zeit, een uitgave in de serie ‘Frankfurter Bilderbogen’, ca. 1909, die wat betreft opzet volledig identiek is aan Alt-Straßburg. Ook hier 12 bladen in een map, met op de map ca. 45 advertenties van bedrijven in Frankfurt. Beide uitgaven zijn niet gedateerd, waardoor niet duidelijk is welke het eerst is uitgegeven. We mogen aannemen dat Schueler bij Kumpf & Reis werkte aan deze serie, vervolgens zich vestigde als uitgever van identieke uitgaven, die hij bij Kumpf & Reis liet drukken.

Dr. Gustav Schueler, Bussum
1916

• [J.F.L. de Balbian Verster (inl.)], J.A. van Straaten Jr. Architect Amsterdam. Uitgevoerde gebouwen, projecten, reisschetsen, Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel I, afl. 1. [8], (54), [8] pp., 4+45 ill. Per band van 3 afl. f30,-; afz. afl. tegen verhoogde prijs.

Brinkman 1916-1920, p. 65, maakt melding van Band I-IV, 1916-1918, zonder de afzonderlijke titels te noemen. Tussen [] wordt de Technische boekhandel en drukkerij J. Waltman Jr. in Delft genoemd als co-uitgever. Bij een tweede exemplaar ontbreekt het blad met de serie-informatie en luidt de collatie [8], (52), [8] pp.

J.A. van Straaten Jr. (1862-1920) werkte vanaf zijn zeventiende op het bureau van P.J.H. Cuypers, waarna hij in 1883 naar Londen vertrok om overdag te werken bij de architect Robert Ides en 's-avonds te studeren aan de Royal Academy. In 1892 keerde hij terug naar Nederland en vestigde zich in Amsterdam, waar hij o.a. De Bijenkorf bouwde.

[p. 162]

• [J.F.L. de Balbian Verster (inl.)], A. Jacot. Architect Amsterdam. Villa's, woonhuizen, winkelgebouwen, kantoren, hotels, tentoonstellingen, Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel I, afl. 2. [8], (82), [18] pp., 4+69 ill.

De serietitelpagina vermeldt 1916 als jaar van uitgave, maar de keerzijde van de titelpagina november 1915. Bij een tweede exemplaar (met vignet op het omslag), dat toebehoorde aan architect A. Boeken en door hem is gesigneerd en gedateerd oct. 1917, ontbreekt het blad met de serie-informatie en het jaar van uitgave. Ook hier meldt de keerzijde van de titelpagina, behalve uitgever Dr. Gustav Schueler, Bussum, drukker M. Lindenbaum & Co., Amsterdam, clichéfabriek Dirk Schnabel, Amsterdam, en Fotografisch Atelier Merkelbach, Amsterdam, november 1915.

A. Jacot (1864-1927) werkte o.a. bij de architecten A. Salm G. Bzn en A.L. van Gendt. In 1885 startte hij zijn eigen bureau om zich twee jaar later te associëren met W. Oldewelt. Winkels waren zijn specialiteit. Alleen al in de Kalverstraat zijn 32 winkels naar zijn ontwerp verbouwd of gebouwd. Hirsch & Co. op het Leidseplein in Amsterdam is zijn bekendste (en meest omstreden) werk. Onder de architecten die op zijn bureau hebben gewerkt vinden we A.H. Zinsmeister, G.F. la Croix, C.J. Blaauw en J.L. Crouwel.

• [J.F.L. de Balbian Verster (inl.)], A.D.N. van Gendt. Architect Amsterdam. Bankgebouwen, winkel- en kantoorgebouwen, hotels en restaurants, woonhuizen en villa's, utiliteitsgebouwen, Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel I, afl. 3. 1916. [16], (138), [32] pp., 22+123 ill.

De serietitelpagina spreekt van ‘Eerste band’, een germanisme dat later gewijzigd zou worden in ‘Eerste deel’. Bij een tweede exemplaar ontbreekt het blad met de serie-informatie en het jaar van uitgave (1916). Er zijn verschillende edities met een wisselend aantal pagina's en een wisselende volgorde voor de advertenties, bijvoorbeeld: [8], (136), [40] pp. en [8], (138), [8] pp. Deze laatste (handels)editie is gepubliceerd in samenwerking met Technische boekhandel en drukkerij J. Waltman Jr., Delft.

A.D.N. van Gendt (1870-1932) is de jongste zoon van architect A.L. van Gendt (1835-1901). Na diens overlijden zet hij samen met zijn broer J.G. van Gendt (1866-1925) het architectenbureau voort. Zijn broer verliet het bureau in 1914. Het architectenbureau van Van Gendt had een enorme productie en kon in veel stijlen bouwen, de klant was koning.

• Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, Deel I, afl. 1: J.A. van Straaten Jr., Architect-Amsterdam; deel I, afl. 2: A. Jacot, Architect-Amsterdam; deel I, afl. 3: A.D.N. van Gendt, Architect-Amsterdam. Drie afleveringen in één band. 31 cm. (54), (90); (138); [90] pp., 4+45; 4+69; 22+123 ill. Gebonden in linnen stempelband.

Hoewel Gustav Schueler in het binnenwerk als uitgever wordt vermeld, staat op het voorplat van de stempelband: ‘Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur. Technische boekhandel J. Waltman Jr. te Delft’. Ten behoeve van deze uitgave zijn de drie losse delen van hun oorspronkelijke omslag ontdaan en de nietjes eruit gehaald. De gaten van de nietjes zijn nog zichtbaar.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), Foeke Kuipers. Architect B.N.A. Amsterdam. 1899-1915, Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel II, afl. 1. [8], (72), [18] pp., 68 ill.

Co-uitgave met Technische boekhandel en drukkerij J. Waltman Jr., Delft. Datering keerzijde titelpagina: november 1916. Bij een tweede exemplaar ontbreken de serietitel (2 pp.) en de inleiding (4 pp.); de collatie luidt [8], (66), [18] pp.

De ‘Inleiding van de redactie’ kan alleen verklaard worden als antwoord op de felle kritiek van J.F. Staal in Architectura (no. 31, 29 juli 1916, p. 242-246), waarin hij de eerste drie boeken in de Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur bespreekt.

Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur. Drie afleveringen in één band. Deel I, afl. 1: J.A. van Straaten Jr., Architect-Amsterdam; afl. 2: A. Jacot, Architect-Amsterdam; afl. 3: A.D.N. van Gendt, Architect-Amsterdam

Foeke Kuipers (1871-1954).

• A. Voogd (inl.), J. Verheul Dzn. Architect Rotterdam. Schouwburg, concertzalen, societeitsgebouwen, kerken, bankgebouwen, villa's, woonhuizen, kantoren, magazijnen, pakhuispanden, Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel II, afl. 2. [8], (68), [18] pp., 8+77 ill., waarvan 1 in kleur.

Datering keerzijde titelpagina: juli 1916. Plaat 1, de schouwburg in Rotterdam, is in kleur afgedrukt. Bij een tweede exemplaar ontbreekt de serietitel (2 pp.).

J. Verheul Dzn. (1860-1948) doorliep de Rotterdamse Academie die onder leiding stond van A.W. van Dam. Daarna studeerde hij aan de Polytechnische School in Delft. Na reizen door België, Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland en Italië vestigde hij zich in 1883 als architect in Rotterdam. Tot zijn bekendste werken horen de schouwburg en gebouw ‘Ons Huis’ in Rotterdam.

• Johs. Mutters Jr. Architect 's-Gravenhage. Uitgevoerde gebouwen, projecten, enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel II, afl. 3. [8], (63), [15] pp., 11+57 ill.

Datering keerzijde titelpagina: augustus 1916. De auteur van de inleiding wordt niet genoemd. In het advertentiedeel worden door Schueler speciale nummers van zijn tijdschrift Moderne Hollandsche Interieurs aangekondigd, namelijk over Richard Reens, Onder den St. Maarten en 't Binnenhuis.

Johs. Mutters Jr. (1858-1925?) werd op achttienjarige leeftijd als volontair geplaatst bij de bouw van kasteel Oud-Wassenaar, naar ontwerp van architect C. Muysken. Daarna volgde hij de hogere klassen voor de schone bouwkunst op de Haagse Tekenacademie. In 1886 vestigde hij zich als architect in Den

[p. 163]

Haag. Tot zijn bekendste werken horen hotel-restaurant Central en een kantoorgebouw voor de Haagsche Assurantie Comp., beide in Den Haag.

• T. Landré (inl.), Richard Reens. Moderne Hollandsche interieurs, afl. 1. juni 1916. 31,5 cm. [4], (54), [4] pp., 61+(2) ill. f3,50.

Omslagillustratie D. van Dorp. Brinkman 1916-1920, p. 314, noemt de serie Moderne Hollandsche interieurs, uitgegeven door de redactie van ‘Het Hollandsch interieur’, en de eerste twee afleveringen, verschenen in 1916. Technische boekhandel en drukkerij J. Waltman in Delft wordt tussen [] als co-uitgever genoemd.

De laatste twee tekstpagina's zijn gewijd aan glas in lood, maar zijn in feite een advertorial voorde Kunst-Ateliers ‘Onder den St. Pieter’, een afdeling van de ‘Stichtsche Glashandel’ in Utrecht.

• J.A. Pool, Meubelfabriek ‘Onder den St. Maarten’ te Haarlem, Moderne Hollandsche interieurs, afl. 2. juli 1916. 31,5 cm. [4], (50), [8] pp., 36 ill. f3,50.

Omslagillustratie Elias Ott.

1917

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), Jac. van Gils. Architect Rotterdam. Uitgevoerde gebouwen, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel III, afl. 1. [8], (54), [8] pp., 6+63 ill.

Met tekening van Johan Briedé (ill. 23).

Jac. van Gils (1865-1919) is vooral bekend geworden door de vele woonhuizen in het centrum van Rotterdam, o.a. aan de Westersingel.

• Dr. Joh. C. Breen (inl.), G. van Arkel. Architect Amsterdam. Uitgevoerde gebouwen, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel III, afl. 2. Bussum, Dr. Gustav Schueler, 1917. [8], (52), [12] pp., 2+58 ill. Gebonden met: Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.). Gebouw ‘Jaffa’, Utrecht. Architect: M.J. Rietbergen. Nederlandsche bouwwerken van onzen tijd, afl. 1.(12), [4] pp., 2+10 ill.

Op de omslag en serietitel wordt vermeld: ‘Met Bijlage: Kantoorgebouw “Jaffa”, Utrecht’. In een tweede exemplaar is het gebouw ‘Jaffa’ niet meegebonden. Het wordt ook niet vermeld op het omslag. De collatie van dit exemplaar luidt: [8], (52), [8] pp.

G. van Arkel (1858-1918) was aanvankelijk sterk geïnspireerd door de Hollandse renaissance. In de jaren negentig nam hij elementen over van moderne bouwstijlen zoals Jugendstil en Art Nouveau. Zijn laatste werken vertonen de invloed van de Amsterdamse School. Het Vriesseveem in Amsterdam is van zijn hand.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), Prof. Ir. J.A.G. van der Steur. Architect 's-Gravenhage. Uitgevoerde gebouwen, projecten enz. Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel III, afl. 3. [12], (3), [1], (1), [1], (56), [26] pp., 6+72 ill.

Graafland schrijft in de inleiding dat er op het gebied van de architectuur feitelijk slechts twee richtingen bestaan, namelijk de aristocratische en de typisch landelijke. Tot de vertolkers van de eerste categorie behoort voorzeker in de eerste plaats prof. ir. J.A.G. van der Steur.

J.A.G. van der Steur (1865-1945) is o.a. de architect van de Schouwburg in Haarlem, restauratiearchitect van de St. Bavokerk in Haarlem en verantwoordelijk voor de bouw van het door Cordonnier ontworpen Vredespaleis in Den Haag.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), J.P. Stok Wzn. Architect Rottedam. Uitgevoerde gebouwen, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel IV, afl. 1. [8], (1), [1], (1), [1], (1), [1], (50), [12] pp., 58 ill.

In zijn voorwoord geeft Graafland een kort overzicht van de hedendaagse architectuur, waarin volgens hem het reeds zo vaak door onze grote bouwmeesters verkondigde ‘weest waar’ maar al te weinig in praktijk wordt gebracht. Daarom durft hij gerust te beweren dat onze Hollandse architectuur op een hoger plan staat dan menige buitenlandse, al dienen deze vaak tot voorbeeld. De vraag of de ingeslagen weg moet worden vervolgd, namelijk die der ultra moderne richting, wil hij niet beantwoorden; dat zal de tijd leren. Volgens Graafland moeten de bouwwerken van onze hoogbegaafde architecten het buitenland ten voorbeeld worden gesteld om hun de richting te wijzen die zij moeten inslaan.

J.P. Stok Wzn (1862-1942) kreeg zijn opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische wetenschappen in Rotterdam, aan de Academie des Beaux Arts in Brussel en aan de Polytechnische School in Delft. Hij bouwde vooral voor de industrie, o.a. het station van de Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg Mij. en kantoorgebouwen voor de Steenkolen-Handelsvereeniging en de Koninklijke Scheepvaartmaatschappij ‘De Schelde’.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), P.G. Buskens. Architect M.B.V.A. Rotterdam. Uitgevoerde gebouwen, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel IV, afl. 2. [6], (1), [1], (52), [8] pp., 5+63 ill.

P.G. Buskens (1872-1939) volgde de avondlessen aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam. Werken van zijn hand zijn o.a. het St. Franciscus Gasthuis en de rooms-katholieke kerk aan de Mathenesserlaan, beide in Rotterdam.

• L. Simons (inl.) en Piet van Wijngaerdt, 't Binnenhuis, Moderne Hollandsche interieurs, afl. 3. januari 1917. 31,5 cm. [4], (38) pp., 46 ill., waarvan 1 tekening in kleur.

Omslagillustratie Jac. van den Bosch. Niet in Brinkman. ‘Auteurs-exemplaar. Niet voor den boekhandel bestemd’. Meubelontwerpen en interieurs van uitsluitend H.P. Berlage en Jac. van den Bosch.

Simons' artikel is overgenomen van De Hollandsche Revue (januari 1915). Hij schrijft: ‘Er zijn nu 15 jaar verloopen, en geleidelijk is, onder invloed van allerlei hier niet na te speuren faktoren, “'t Binnenhuis” thans Raadhuisstraat 48-50, in plaats van een gemeenschapsverkoophuis, een inrichting voor moderne meubileer- en stoffeeringskunst geworden van een geheel eigen karakter en met zeer bepaalde beginselen.’ Berlage en Van den Bosch zijn de belangrijkste ontwerpers. Van Wijngaerdts artikel ‘De moderne schilderij in het moderne intérieur. Tentoonstelling gehouden October 1915 in 't Binnenhuis’ is overgenomen uit een artikel van Albert Verwey over de tentoonstelling van Fauconniers werken in de Rotterdamsche Kunstkring.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), Gebouw ‘Jaffa’, Utrecht. Architect: M.J. Rietbergen,. Nederlandsche bouwwerken van onzen tijd, afl. 1. 32 cm. (12) pp., 12 ill.

Niet in Brinkman. Zie voor toelichting de monografie over G. van Arkel.

• *Taco H. de Beer. Een handelsregister in Nederland. gr. 80. f0,50. Brinkman 1916-1920, p. 49.

• Taco H. de Beer, Shakespeare... een pseudoniem. Bacon is de auteur van ‘Shakespeare’'s werken, Bibliotheek voor wetenschappelijke tijd- en strijdvragen, 1.24,5 cm. 132 pp. Ing. f3,50.

[p. 164]

Brinkman 1916-1920, p. 66, meldt 1918 als jaar van uitgave. Op het omslag staat 1917.

Omslag pag. 2, 3 en 4 tonen advertenties van respectievelijk de Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, Taco H. de Beer, Een handelsregister in Nederland en de speciale nummers van Moderne Hollandsche interieurs.

Taco de Beer is volgens de titelpagina buitenlands erelid van de Koninklijke Vlaamsche Academie van België.

• A. Hoynck van Papendrecht, Oud-Rotterdam, Oblong (28,5×35 cm).

1 los tekstblad & 12 losse bladen met afbeeldingen in map.

Niet in Brinkman. De map is op binnen- en buitenzijde voorzien van dertig advertenties en de Rotterdamse adverteerders, de ‘oprichters van het werk’, hebben op 3007 exemplaren ter verspreiding ingetekend. Dit exemplaar wordt ‘Aangeboden door A. van Steenwijk, tailleur pour dames, Schiedamsche singel 63, Rotterdam’, zoals een speciale indruk op de voorzijde van het omslag meldt.

In het voorbericht schrijft Hoynck van Papendrecht dat uitgever Schueler met deze uitgave een blik wilde slaan in het verleden van Rotterdam. Daartoe heeft hij van een aantal schilderijen, tekeningen, prenten, modellen, penningen, gildestukken en andere voorwerpen, door hem gekozen uit de verzamelingen van het Museum van Oudheden, afbeeldingen laten vervaardigen door drukkerij Senefelder in Amsterdam.

1918

• A.J. Kropholler (inl.), A.J. Kropholler. Architect te Scheveningen. Eenige gebouwen en meubelen, verzameling van fotografische reproducties naar uitgevoerde werken, voorafgegaan door een beschouwing over bouwstijl, Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel IV, afl. 3. (34), [6] pp., (40) ill.

Brinkman 1916-1920, p. 379, meldt: ‘Kropholler (A.I.), Eenige gebouwen en meubelen, voorafgegaan van een beschouwing over bouwstijl. Bussum, Dr. G. Schueler. 1918. gr. 40. m. pltn. en ontwerpen, f 5,-. (Vormt tevens afl. 12 van Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architektuur)’. Ook in twee andere exemplaren zijn geen advertenties voor in de uitgave aangetroffen.

A.J. Kropholler (1881-1973) is de bekendste architect in de Bibliotheek van Schueler. Hij en architect Z. Hoek zijn de enige architecten die zelf een tekst schrijven. De titel van Krophollere tekst luidt ‘Over bouwstijl’, een thema waar hij regelmatig over zou publiceren.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), Johs. J. Gort Jr. Architect 's-Gravenhage. Uitgevoerde werken, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel V, afl. 1. [4], (52), [4] pp., 4+73 ill.

De titelpagina vermeldt deze aflevering foutief als deel IV, afl. 1, zoals ook blijkt uit een ingeplakt erratum in een ander exemplaar. Op de laatste advertentiepagina vermeldt Schueler de complete series I-V, wat de identificatie mogelijk maakt van de niet genummerde afleveringen.

Johs. J. Gort Jr. (1875-1950) bezocht de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam. In 1899 vertrok hij voor twee jaar naar Budapest waar hij op een groot architectenbureau werkte. In 1909 werd hij tot architect benoemd bij Gemeentewerken in Den Haag.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), Jos Margry. Architect Rotterdam. Uitgevoerde werken, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel V, afl. 2. [2], (48), [5], (1) pp., 3+53 ill.

Jos Margry (1888-1982) komt uit een geslacht van kerkenbouwers. Hij ontwierp rooms-katholieke kerken in o.a. Rotterdam (Afrikaanderplein), Vlissingen, Hilvarenbeek en Tilburg. Later zouden daar de ziekenhuizen bijkomen, zoals het St. Franciscus Gasthuis in Rotterdam.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (inl.), P.M.A. Huurman. Architect Groningen. Uitgevoerde werken, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel V, afl. 3. [8], (48), [6] pp., 2+74 ill.

P.M.A. Huurman (1863-1944) volgde de cursussen in de Bouwkunde aan de Polytechnische School in Delft, waarna hij zich als architect in Groningen vestigde. Onder zijn belangrijkste werken vinden we een kantoorgebouw annex magazijnen voor de firma R. Stokvis & Zonen en bioscoop Cinema Palace, beide in Groningen. Hij maakte uitbreidingsplannen voor Assen, Zuidbroek en Groningen.

• G(raafland?) (inl.), en Z. Hoek (nawoord), Architektenbureau Hoek & Wouters. Bureau [voor] bouwkunst, tuinbouwkunst, nijverheidskunst, meubelkunst. Z. Hoek. Lid van het Instituut van Bouwkunst, Architect - l.: M.B.V.A., 's-Gravenhage 1893-1918. Uitgevoerde gebouwen, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, [deel VI, afl. 3]. (2), [8], (65), [13] pp., (18)+124+VIII+(4) ill.

Op de laatste advertentiepagina van deel VI, afl. 2 (Jb. van den Ban) staat deel VI, afl. 3 aangekondigd als ‘in druk’, zonder dat er een architect genoemd wordt. Hoewel de monografie over Hoek & Wouters niet wordt genoemd, is deze waarschijnlijk bedoeld als deel VI, aflevering 3. De technische uitvoering en de kleur van het omslag (paars) is geheel overeenkomstig deel IV, afl. 1 en 2.

Op pag. 2 meldt uitgever Schueler trots: ‘Dit jubileumwerk is aan den Uitgever opgedragen den 1en Juni en afgeleverd den 25en Juni 1918. Deze buitengewone praestatie is te danken aan de krachtige medewerking en het werkvermogen van de firma's De Gilde, Photograaf te Den Haag, de Chemigrafische Kunstinrichting “Polygraph” te Haarlem en de Boek- en Steendrukkerij “De IJsel” te Deventer. Auteursrechten behooren aan den uitgever. Copyright 1918.’

Z. Hoek (1863-) volgde tien jaar lang de winteravondcursus aan de Haagse Academie voor Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen. Tot 1889 was hij werkzaam bij architect-timmerman F. Verhoeff en daarna drie jaar als hoofdopzichter bij architect J.J. Nieukerken, beide gevestigd in Den Haag. In 1893 start hij zijn eigen bureau en in 1896 associeert hij zich met architect J.Th. Wouters. Deze samenwerking resulteert in 1912 in het architectenbureau Hoek en Wouters. Na beëindiging van de vennootschap in 1915 zet Hoek het architectenbureau onder dezelfde naam voort, maar nu, na nog enige tijd geassocieerd te zijn geweest met bouwkundig ingenieur D. Roosenburg, als enig firmant. J.Th. Wouters wordt benoemd tot directeur van de Maatschappij ‘Groot Haesebroek’, Terrein-Maatschappij ‘Wassenaar’ en andere maatschappijen.

In het slotwoord, tevens toelichting op de inleiding, blikt Z. Hoek uitvoerig terug op zijn vijfentwintigjarige carrière als architect.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (hoofdredactie), Huis & Haard. Geïllustreerd maandblad voor woninginrichting, kunstnijverheid en architectuur, Januari 1918 (no. 1) t/m december 1918 (no. 12). 12 nummers. Alle afleveringen 30×23cm, [4 à 6], (4), 16, [4 à 6] pp. Per jaarg. (12 nrs.) f 12,-; afz. nrs. à f2,25.

Omslagontwerp Elias Ott. Brinkman 1916-1920, p. 302, noemt de 1e en 2e jrg., 1918-1920. Gedrukt bij ‘De IJsel’, Deventer. Losse nummers f 2,25; jaarabonnement f12,00.

• * Gustav Schueler, Voorstel tot de verwerkelijking van den Volkerenbond, Bussum, [s.n.], 1918.

Niet in Brinkman.

[p. 165]

1919

• H.J.O. (inl.), P.M. van der Veen. Architect Zeist. uitgevoerde gebouwen, projecten enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel VI, afl. 1. [8], (45), [5] pp., 5+55 ill.

De bekende, in architectuurboeken gespecialiseerde antiquaar Paul Breman in Londen bood in catalogue 171: dutch architecture (februari 2000) een volgens hem complete set aan van 17 afleveringen van de Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur. Hij ging er daarbij van uit dat dit deel over Van der Veen nooit is verschenen. Gezien zijn jarenlange ervaring op het gebied van Nederlandse archi tectuurpublicaties kan het niet anders dan dat het een extreem zeldzaam boek betreft.

Er bevindt zich een exemplaar van de Schueler-uitgave in het NAi (AR B.01 VEE3). Hierin wordt Schueler echter niet vermeld en er zijn geen advertenties in opgenomen. De collatie luidt: H.J.O. (inl.). P.M. van der Veen. Architect. Uitgevoerde bouwwerken, projecten enz. [Zeist 1918]. 62 p., 5+81 ill. Pag. 1 vermeldt de titel en toont een vignet met passer en driehoek en de tekst P.M. van der Veen Architect. Een uitgever wordt niet genoemd. Op pagina 2 wordt als drukker vermeld Boek- en Kunstdrukkerij Vonk en Co., Zeist. In de Schueler-uitgave staan op de pagina tegenover de titelpagina de serietitel en uitgever vermeld en op de keerzijde van de titelpagina opnieuw Schueler als uitgever en nu ook Boek- en steendrukkerij De IJsel in Deventer als drukker. De inleiding is hier en daar geactualiseerd, maar voor het overige identiek aan de inleiding in de Schueler-uitgave en gedateerd october 1918. De indeling is: Villa's, landhuizen enz. (afb. 1-22); Binnenhuisarchitectuur (afb. 23-44); Fabrieksbouw (afb. 45-61, o.a. de fabriek voor Spijker automobielen); Diversen (afb. 62-82). Dezelfde clichés zijn gebruikt als in de Schueler-uitgave, aangevuld met 27 nieuwe clichés. De opmaak en typografie is compleet gewijzigd.

Geconcludeerd kan worden dat Van der Veen met gebruikmaking van de inleiding en de clichés uit de Schueler-uitgave nog in hetzelfde jaar een uitgebreidere versie maakte (liet maken), in een geheel nieuwe typografie en opmaak en gedrukt bij een andere drukker, waarin de advertenties zijn weggelaten en uitgever Schueler niet meer wordt genoemd.

Vermeldenswaard is nog dat op de twee na laatste pagina kunst- en reproductiefotograaf Bern. F. Eilers in een advertentie meldt dat alle fotografische opnamen te Amsterdam, voorkomende in deze uitgave, door hem zijn gemaakt. En dat zijn 35 van de in totaal 55 foto's, waarvan verreweg de meeste van de N.V. Nederlandsche Automobiel- en Vliegtuigfabriek ‘Trompenburg’, fabrikant van o.a. de Spijker.

P.M. van der Veen (1886-1970) vestigde zich na zijn studie aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam in 1912 in Zeist, eerst als leerling, later als zelfstandig architect. In 1922 vertrok hij met zijn gezin naar Nederlands-Indië om in 1930 weer terug te keren.

• Jb. van den Ban. Architect Haarlem 1886-1918. Uitgevoerde gebouwen, projecten, enz., Bibliotheek voor de moderne Hollandsche architectuur, deel VI, afl. 2. (1919). [4], (56), [2] pp., 87 ill.

De serietitel (2 pp.) ontbreekt en ook op de titelpagina worden de uitgever en het jaar van uitgave niet genoemd, maar een advertentie van Dr. Gustav Schueler op de laatste pagina spreekt van deel VI, aflevering 2. Een inleiding ontbreekt.

J.B. van den Ban (1860-) volgde een opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam en studeerde vervolgens aan de Polytechnische School in Delft, waar hij les kreeg van professor Gugel. In 1891 vestigde hij zich als architect in Haarlem. Hij is vooral bekend door de vele villa's en woonhuizen die hij bouwde in Haarlem en omstreken.

• Jhr. J.A. Graafland, architect (hoofdredactie), Huis & Haard. Geïllustreerd maandblad voor woninginrichting, kunstnijverheid en architectuur, Januari 1919 (no. 13) t/m december 1919 (no. 24). 12 nummers. Alle afleveringen 30×23cm, [4], (2), 12, [2 à 4] pp.

Omslagontwerp Elias Ott. Brinkman 1916-1920, p. 302. Gedrukt bij ‘De IJsel’, Deventer. Losse nummers f2,25; jaarabonnement f12,00.

• Kunst in Arnhem. Geïllustreerd maandschrift voor kunst en toegepaste kunst in stad en land., (Uitg. van den Arnhemschen Kunstkring), Red. D.J. van der Ven. 1^e jaarg. 1919, Bussum, Dr. Gust. Schueler. Willemslaan 19. Alle afleveringen 30×23cm, [2 à 6], (2), IV, 12, [2 à 8] pp. Per jrg. (12 nrs.) f12,-; afz. nrs. à f1,25.

Ontwerp omslag: G. Jacobs van den Hoef. Brinkman 1916-1920, p. 383. Gustav Schueler wordt in de uitgave niet genoemd als uitgever. Het redactieadres is in Arnhem, het administratieadres is Willemslaan 19 in Bussum, het woonhuis van Schueler.

1920

• Kunst in Arnhem. Geïllustreerd maandschrift voor kunst en toegepaste kunst in stad en land. (Uitg. van den Arnhemschen Kunstkring), Red. D.J. van der Ven, 2^e jaarg. 1920, Bussum, Dr. Gust. Schueler. Willemslaan 19. 30×23 cm. Per jrg. (12 nrs.) f12,-; afz. nrs. à f1,25.

Brinkman 1916-1920, p. 383.

• *Kunst in Limburg. Geïllustreerd maandschrift voor kunst en toegepaste kunst. (Uitg. van de ‘Kunstkring voor Limburg’), Red. Felix Rutten, Marie Koenen en Jean van der Voort, 1^e jaarg. 1920-1921, Bussum, Dr. Gust. Schueler. Willemslaan 19. Gr. 40. per jaarg. (12 afl.) f12,-.

Brinkman 1916-1920, p. 383, en 1921-1925, p. 418.

1921

• Kunst in Arnhem. Geïllustreerd maandschrift voor kunst en toegepaste kunst in stad en land. (Uitg. van den Arnhemschen Kunstkring), Red. D.J. van der Ven, 3^e jaarg. 1921, Bussum, Dr. Gust. Schueler. Willemslaan 19. Gr. 40. Per jrg. (12 nrs.) f12,-; afz. nrs. à f1,25.

Brinkman 1921-1925, p. 418.

Dr. Gustav Schueler, Rotterdam
1923

• * A.J. Bothenius Brouwer, Nederlandsche Maatschappij voor Scheepvaart, Handel en Nijverheid (Furness-Stokvis), Rotterdam, Rotterdam, Dr. Gustav Schueler, [ca. 1923].

Niet in Brinkman.

1924

• * Nederland-Rusland. Rotterdamsche uitgave, Rotterdam, Dr. Gustav Schueler. Z.j. (1924?). 60, [XCII] pp.

Niet in Brinkman.

• A. Voogd en Ch.A. Cocheret (eds.), Le Port de Rotterdam. Son importance pour la navigation rhénane et ses relations avec la France. Avec préface de Mr. A.C. Burgdorffer, ancien directeur des travaux publics de la ville Rotterdam, Rotterdam, Les Ateliers de la Maison

[p. 166]

Gustave Schueler, 1924.31cm. [28], (168), [44] pp. Omslag met goudfolie bedrukt.

Le Port de Rotterdam. Son importante pour la navigation rhénane et ses relations avec la France. Rotterdam, Les Ateliers de la Maison Gustave Schueler (1924)

Der Norddeutsche Lloyd und die Häfen Bremens. Dr. Gustav Schueler, Internationaler Industrie- und Kunstverlag, Rotterdam-Bremen, (1925?)

The Hague. The residence of the Queen. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij (1928)

Niet in Brinkman. Een advertentie op de laatste pagina van ‘Continental Process-Blocks Agency, Dr. Gustav Schueler, Vredehofweg 59, Rotterdam’ maakt melding van ‘Merveilleux clichés pour impression en noir ou en couleurs. Prix modérés. Voir les clichés dans le présent ouvrage, lesquels ont été fabriqués par notre maison’.

• A. Voogd, De scheepvaart op Indië en de Rotterdamsche Lloyd, Rotterdam, Dr. Gustav Schueler, 1924. 31 cm. [56], (2), 92, [46] pp. Omslag met goudfolie bedrukt.

Niet in Brinkman. Op de keerzijde van de titelpagina staat vermeld: ‘Uitgegeven door Dr. Gustav Schueler Rotterdam / Liverpool, Bremen, Luzern, Soerabaya’.

Er is ook een editie met een afwijkend aantal advertentiepagina's: [62], (2), 92, [48] pp. In deze editie staat op de voorlaatste advertentiepagina een advertentie van Schueler met een lijst van door hem uitgegeven en uit te geven boeken: ‘Dr. Gustav Schueler (...) Uitgever van luxueus uitgevoerde, geïllustreerde prachtwerken voor handels- en industrieele ondernemingen, officieele instellingen, alsook van semi-officieele standaardwerken ter bevordering van de handelsrelaties tusschen Nederland en het buitenland’

1925

• Der Norddeutsche Lloyd und die Häfen Bremens. Tekstbijdr. van H. Entholt, Tillmann, Dronke, A. Ulrich, A. Fluegel, Wilhelm Ehlers, Dr. Gustav Schueler, Internationaler Industrie- und Kunstverlag, Rotterdam-Bremen, (1925?). [Tekst in het Duits en Engels]. 30,5 cm. 61, (3), XV p. en 1 uitsl. blad. Omslag met goudfolie bedrukt.

Niet in Brinkman. Gedrukt bij H.M. Hauschild, Bremen. Een advertentie op pagina XV van Dr. Gustav Schueler, Internationaler Industrie- und Kunstverlag Anno 1893, Hauptsitz Rotterdam, Boompjes 16' maakt melding van ‘Zweigniederlassungen [nevenvestigingen, h.o.]: Bremen, Zürich, Liverpool, London, Birmingham’.

1926

• *Daan van der Zee, Batavia, de koningin van het Oosten / the Queen of the East. [Tekst in het Nederlands en Engels]. Fol. 76 pp. f7,50.

Brinkman 1926-1930, p. 897.

• *Gustav Schueler, Clichés: korte handleiding voor handel en industrie over vervaardiging en berekening van clichés voor alle soorten drukwerk, Rotterdam, Schueler, [ca. 1926]. 15 cm. 16, [4] pp.,

Niet in Brinkman. OCLC-nr. 68026660.

N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij / Dutch-British Publishing Co. Ltd., Rotterdam / Den Haag

Op 7 maart 1929 Akte van oprichting in Den Haag; bestuurders zijn Simon Aldewereld en Gustav Schueler. Op 12 mei 1930 treden Aldewereld en Schueler uit, de nieuwe directeuren zijn Cornelis Bogerd en Gustav Schueler. Liquidatie volgt; opheffing 31 december 1932. (Zie Bedrijvenregister Zuid-Holland, Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken, dossier nr. HA -016650/760).

Vanaf 1929 woont Schueler in Den Haag, Juliana van Stolberglaan 222.

1925

• *De Nederlandsche spoorwegen, Rotterdam, N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij. 31,5 cm. 76, XLII, 95 pp.

Niet in Brinkman.

1928

• A.J. Bothenius Brouwer (ed.). The Hague. The residence of the queen. Preface of J.A.N. Patijn, Burgomaster of The Hague. Z. pl. (Rotterdam),

[p. 167]

Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij / Dutch-British Publishing Co., Ltd., 1928. 29 cm. [XVI], 70, [XVII-L] pp.

The Hague. The residence of the Queen. Advertentie van De Bijenkorf.

Het werk van de architecten J.J., M.A. en J. van Nieukerken 's-Gravenhage. 's-Gravenhage, N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij (1929)

The German Railways (Die Deutsche Reichsbahn)/. The Hague. N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij / Dutch-British Publishing Company (1930)

Niet in Brinkman. Uitgave naar aanleiding van de Olympiade 1928.

‘When writing to advertisers, kindly mention the name of this book.’ verzoekt de in Rotterdam aan de Boompjes 16 gevestigde ‘Publisher of luxurious publications for Industry, Shipping and Commerce’ in een advertentie op pag. XLVIII.

• *H. Dekki ng (ed.), The Port of Rotterdam. A world centre of shipping and commerce.

Niet in Brinkman.

1929

• Mr. Joh. J. Belinfante (inl.), Het werk van de architecten J.J., M.A. en J. van Nieukerken 's-Gravenhage, 's-Gravenhage, N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij, 1929. 31,5 cm. 101, [17] pp. Omslag met roodfolie bedrukt.

Niet in Brinkman. In het Archief Van Nieukerken in het NAi bevinden zich de proefdrukken van de clichés voor deze uitgave (NIEU583).

Een advertentie op de laatste pagina vermeldt: ‘L.S. Verzoeke bij bestellingen of aanvragen aan firma's welke in deze uitgave eene annonce plaatsten, den naam van dit werk te willen vermelden. N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij 's-Gravenhage / Telef. 73508 / Jul. van Stolberglaan 222 [het adres van Schueler]. Uitgeefster van luxueus uitgevoerde propaganda-werken voor Industrie, Scheepvaart, Handel en Nijverheid. Vraagt condities!’

Overzicht van het werk van vader en zoons Van Nieukerken. Tot de bekendste ontwerpen horen landhuis ‘Duin en Kruidberg’ in Santpoort, het kantoorgebouw van de Bataafsche Petroleum Maatschappij in Den Haag en het Koloniaal Instituut in Amsterdam (het tegenwoordige Tropenmuseum).

1930

• Max Leibbrand et al. The German Railways (Die Deutsche Reichsbahn) What America should know about them (afwijkende ondertitel op de omslag: What America ought to know about). Tekst in het Engels. The Hague, N.V. Nederlandsch-Engelsche uitgeversmaatschappij (Dutch-British Publishing Co., Ltd.), 1930. 31,5 cm. 70, XXIV, [16] pp.

Niet in Brinkman. State of the art van de Duitse Spoorwegen met rijk geïllustreerde artikelen over o.a. het vrachtvervoer, types wagons voor vrachtvervoer, telegraaf- en telefoondiensten, service voor passagiers en de Duitse Spoorwegen als werkgever.

• De koloniale roeping van Nederland. De middelen van verkeer in Nederlandsch-Indië. De spoor- en tramwegen in Nederlandsch-Indië / Holland's Colonial Call. Means of transport in the Dutch East Indies. Rail- and tramways in the Dutch East Indies. Tekst in het Nederlands en Engels. Met voorwoorden van A.W.F. Idenburg et al en tekstbijdragen van A. Neijtzell de Wilde et al, Den Haag / The Hague, N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij / Dutch-British Publishing Company, 1930. 31,5 cm. XXXI, (1), 157, 35, [104] pp.

Niet in Brinkman. Met een groot aantal bijdragen, o.a. over het middenstandswezen, de spoor- en tramwegen (S.A. Reitsma), de electrische staatsspoorwegen, het scheepvaartverkeer, het luchtvaartverkeer, de posterijen, telegrafie en telefonie (P. Hövig) en het hotelwezen, en 35 + 104 pagina's met resp. advertorials en advertenties. In een advertentie (adv. pag. 99) kondigt de ‘uitgeefster van luxurieus [sic] uitgevoerde propaganda-werken voor Koloniën, Scheepvaart, Handel en Nijverheid’ een vervolgdeel aan ‘bevattende: scheepvaart, mijnwezen en cultures’.

Ellerman Lines Ltd., Liverpool
1924

• Gustav Schueler, The development of British shipping throughout the ages, Liverpool, Ellerman Lines Ltd., 1924. 31 cm. [58], (8), 64 pp., 38 ill en 1 uitvouwbare gekleurde kaart van de scheepsroutes van de Ellerman Lines Ltd.

[p. 168]

Links: De koloniale roeping van Nederland. / Holland's Colonial Call. Den Haag / The Hague, N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij / Dutch-British Publishing Company (1930)
Rechts: Architecten C. Ponsen en C.G.J. Lohmann, ontwerpen en uitgevoerde bouwwerken. Leiden/Sassenheim, uitgave in eigen beheer (1929)

Niet in Brinkman. Er zijn ook edities met een afwijkend aantal pagina's: [34], 64 pp., resp. [24], 63, [25-56] pp., en een editie met als uitgever Spottiswoode, Ballantyne & Company, Londen, 1924.

Wilhelm Hanstein, Architektur- und Kunstverlag, Barmen (Wuppertal)

Gustav Schueler is naar alle waarschijnlijkheid intermediair voor de productie van de boeken van Hanstein, na de liquidatie van zijn N.V. Nederlandsch-Engelsche Uitgeversmaatschappij. Wilhelm Hanstein staat niet vermeld in het Adressbuch des Deutschen Buchhandels en was geen lid van de Börsenverein. Dat gold voor meer uitgevers in Barmen en Elberfeld, welke plaatsen tot 1929 zelfstandig waren, maar daarna stadsdelen van Wuppertal werden. Onder deze uitgevers vinden we de Bergischer Kunst- und Reklamverlag, Verlag Seeling & Röder en de Wuppertaler Reklame-Verlag. Deze laatste uitgever publiceerde de serie Aus der Tätigkeiten der/des Architekten... (Hans Reisiger / M. & H. Woltmann / Paul Ehrmann / Franz Schmitt /Janssen & Risius). [Informatie van Roland Jaeger, 23-09-2009]

1929

• Architecten C. Ponsen en C.G.J. Lohmann, ontwerpen en uitgevoerde bouwwerken, Leiden/Sassenheim, uitgave in eigen beheer, 1929. 29 cm. 30, [10] pp.

Niet in Brinkman. Op pagina 40 staat een ½ p. advertentie: ‘Wilhelm Hanstein, Architektur- und Kunstverlag, Barmen, Bredderstrasse 81, Telefon Nr. 4169. Abteilung: Architektur-Werke.’

Als drukker wordt genoemd: A. Martini & Grüttefien, Elberfeld. Barmen en Elberfeld waren tot 1929 onafhankelijke steden en zijn sindsdien beide stadsdelen van Wuppertal. Dat wettigt het vermoeden dat Hanstein de producent van het boek is (met Gustav Schueler als contactpersoon?). Zie de publicaties Eenige landhuizen te Wassenaar gebouwd door Ir. M.E. van de Wall (1929) en W. Verschoor, Achitect te Rijswijk (1930), waar als uitgevers respectievelijk worden vermeld: Nederl.-Duitsche Uitgevers-Maatschappij, Leiden-Barmen en Nederl.-Duitsche Uitgevers-Bureau, Leiden-Barmen.

Nederl.-Duitsche Uitgevers-Maatschappij, Nederl.-Duitsche Uitgevers-Bureau, Leiden-Barmen (Wuppertal)

Eigenaar waarschijnlijk Gustav Schueler.

1929

• Eenige landhuizen te Wassenaar gebouwd door Ir. M.E. van de Wall. Foto's opgenomen door E.M. van Ojen, 's-Gravenhage. Nederl.-Duitsche Uitgevers-Maatschappij, Leiden-Barmen, 1929. 23×25 cm oblong. 36, [16] pp. Gebonden.

Niet in Brinkman. Ex. in Nationaal Archief, Archieffonds H. van Poelgeest (2.18.12). Complete tekst van de inleiding van M.E. van de Wall: ‘Gaarne voldoe ik aan het verzoek van de Nederlandsch-Duitsche Uitgevers-Maatschappij, om toe te staan dat foto's van door mij uitgevoerde werken worden gepubliceerd, om twee redenen: Vooreerst om er mede van dienst te zijn de firma's welke voor reclame in dit boekje hebben geadverteerd, firma's met welke ik jaren lang heb samengewerkt, op aangename wijze, en welke ik dus gaarne warm aanbeveel. Als bijkomende omstandigheid om tot uiting te kunnen brengen het feit, dat ik nooit gebouwen heb ontworpen welke ik voor landhuisbouw verfoei: de landhuizen met platte daken, ronde daken, horizontale ruitverdeelingen, vertikale gevelversieringen, ze mogen door velen geapprecieerd, zelfs door vakbladen en onderwijsinrichtingen verheerlijkt worden, ik zal me nooit kunnen vereenigen met deze kunstuitingen, welke gezellige landhuizen doen gelijken op gevangenissen, doozen, vliegtuigen, paddestoelen en dergelijk.’

1930

• W. Verschoor, Architect te Rijswijk (Z.H.) Eenige ontwerpen en uitgevoerde bouwwerken, Nederl.-Duitsche Uitgevers-Bureau, Leiden-Barmen, 1930. 23×25 cm. oblong. 35, (1), [12] pp. Gebonden.

Niet in Brinkman. Ex. in Nationaal Archief, Archieffonds H. van Poelgeest (2.18.12). Zelfde formaat en bindwijze als uitgave van Van de Wall.

W. Verschoor (1880-1968) is vooral bekend door de vele villa's en woningen die hij bouwde in en rond Den Haag.

1931

• Herman van Lindonk, Architect te Wassenaar. [Omslagtitel Land-huizen van Herman van Lindonk]. Foto's opgenomen door: A. Frequin, hoffotograaf, Den Haag, Nederl.-Duitsche Uitgevers-Bureau, Leiden-Barmen, juli 1931.26 + 14 pp. advertenties. Gebonden, 23×26cm oblong.

Niet in Brinkman. Ex. in Nationaal Archief, Archieffonds H. van Poelgeest (2.18.12). Betreft Park ‘De Paauw’, geëxploiteerd door Herman van Lindonk, architect, tel. 716882, Wassenaar. In de bijschriften bij de interieurfoto's staat de Firma L. Ringlever, Rotterdam, genoemd als leverancier van de haarden, en bij de tuinen de N.V. Koninklijke Kweekerij Moerheim, Dedemsvaart.