De Boekenwereld. Jaargang 24

[p. 259]

Agenda

Tentoonstellingen

Boekensalons 2008/2009

Georganiseerd ter gelegenheid van Amsterdam Wereldboekenstad door Stichting Bibliotheek van het Boekenvak in samenwerking met Bijzondere Collecties, en mede mogelijk gemaakt door de Groep Algemene Uitgevers van het nuv.

26 juni ‘Houdt de boekhandel zijn bestaansrecht?’, door Bastiaan Bommeljé

24 juli ‘De verrassende uitgeefgeschiedenis van Anne Franks Het Achterhuis’, door Lisa Kuitert

28 augustus ‘Klassieke teksten voor moderne lezers’, door Imme Dros en Frits van der Meij

25 september ‘Sluipende censuur in Nederland?’, door Jos van Dijk

30 oktober ‘Hoe lang nog boeken voor de humaniora?’, door Sybolt Noorda en Herman Pabbruwe

27 november ‘Het geregistreerd partnerschap van auteur en uitgever in nieuwe banen?’, door Jaap Spoor

29 januari 2009 ‘Politieke propaganda, toen en nu’, door Henk van Nierop

26 februari 2009 ‘Zijn antiquaren en verzamelaars tegenwoordig wat minder “close”?’ Bubb Kuyper leidt paneldebat met Jeffrey Bosch (veilinghouder), Ab van der Steur (antiquaar) en prof. Piet Buijnsters (verzamelaar)

26 maart 2009 ‘Beïnvloeden de nieuwe technieken de boektypografie?’, door Just Enschedé

De salons vinden plaats in het Museumcafé Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129, 1012 GC Amsterdam, steeds om 17.00 uur (afsluiting om 19.00 uur). Toegang gratis. Aanmelding via www.bc.uba.uva.nl of (020) 525 73 00.

Sierpapier uit de collectie Laurentius

Deze zomer toont Museum Meermanno te Den Haag de hoogtepunten uit de verzameling sierpapier van kunsthandelaren en collectioneurs Theo en Frans Laurentius. Deze prachtige privé-collectie omvat meer dan duizend vellen sierpapier uit de 16^e tot en met de 19^e eeuw, uitgevoerd in de meest uiteenlopende technieken en decoratiestijlen. Ze is voor het eerst voor het publiek te zien.

In de drie tentoonstellingszalen is een overzicht te zien van de drie hoofdgroepen sierpapier uit de rijke collectie. Dit zijn marmerpapier (waarvan de oudste papiervellen uit de zestiende eeuw stammen), brokaat papier (voorzien van zeer fraaie en uiteenlopende ‘goudmotieven’), en sits- of katoenpapier (bedrukt met diverse decoraties uit flora en fauna). Daarbij worden verschillende thema's belicht, alsook de diverse vervaardigings- en decoratietechnieken. Bovendien is er aandacht voor allerlei driedimensionale toepassingen van sierpapier, zoals op de kaften van boekjes, schriften en mappen. In een zijvertrek van de tentoonstellingszalen wordt ingegaan op de manieren waarop sierpapier ook tegenwoordig nog wordt vervaardigd. Hierbij zijn moderne sierpapieren en linoblokken van de hand van Frans Laurentius te zien. Hoewel de kern van de tentoonstelling wordt gevormd door de collectie Laurentius, wordt ze aangevuld met topstukken uit de eigen collectie van Museum Meermanno, alsook uit de Papierhistorische Collectie van de Koninklijke Bibliotheek.

De tentoonstelling valt samen met de Papierbiënnale in Museum Rijswijk (10 juni t/m 14 september 2008), zie voor meer informatie: www.museumryswyk.nl.

Adres: Museum Meermanno, Prinsessegracht 30,

[p. 260]

Voorbeeld van katoenpapier, 1750-1825

Voorbeeld van brokaatpapier, 1720-1770

Den Haag, tel: [phone], www.meermanno.nl. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 11.00 tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Schatten uit de bibliotheek van het Van Gogh Museum

Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de bibliotheek van het Van Gogh Museum en in het kader van Amsterdam Wereldboekenstad, is de presentatie Schatten uit de bibliotheek van het Van Gogh Museum te zien. In het prentenkabinet van het Rietveldgebouw wordt een selectie 19^e-eeuwse en vroeg-20^e-eeuwse bronnen, zoals schildershandleidingen, tentoonstellingscatalogi, kunstkritieken en manifesten getoond uit deze vooraanstaande bibliotheekcollectie. De presentatie is te zien tot en met 6 juli 2008.

Schatten uit de bibliotheek van het Van Gogh Museum belicht het belang van boeken en tijdschriften

Voorbeeld van katoenpapier, 1750-1825

Voorbeeld van marmerpapier, 17^e eeuw

voor het kunstbedrijf in de 19^e eeuw. Door nieuwe druktechnieken werd informatie zowel tekstueel als visueel eenvoudig reproduceerbaar en kwam het op grote schaal beschikbaar. Kunstenaars verwierven via gedrukte media naamsbekendheid, ze gebruikten diverse bronnen ter inspiratie en vergaarden kennis over de atelierpraktijk. Ook ontdekten ze het illustreren van boeken en tijdschriften als artistiek expressiemiddel. Daarbij werd in de 19^e eeuw het publiek meer ontvankelijk voor kunst. Behalve openbaar toegankelijke kunsttentoonstellingen voorzagen ook boeken en tijdschriften over de beeldende kunst in die nieuwe behoefte. Deze publicaties creëerden een platform voor kunstenaars, kunstgenootschappen, handelaren en verzamelaars.

Adres: Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, Amsterdam, tel.: [phone], www.vangoghmuseum.nl. Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 18.00 uur, vrijdags tot 22.00 uur.

[p. 261]

E. Duchatel, Manuel de lithographie artistique pour l'artiste & l'imprimeur (Parijs, 1907). Collectie Bibliotheek Van Gogh Museum, Amsterdam

Horst Janssen, graficus

Museum Het Rembrandthuis presenteert tot 24 augustus 2008 een tentoonstelling van de Duitse graficus Horst Janssen (1929-1995). In Duitsland wordt Horst Janssen als één van de grootste naoorlogse kunstenaars beschouwd. Vreemd genoeg is hij buiten Duitsland veel minder bekend. In Nederland is zelfs niet eerder een tentoonstelling aan zijn grafisch werk gewijd. Janssen was een virtuoos tekenaar met een uitzonderlijk expressieve lijnvoering. Ofschoon figuratie in zijn werk een belangrijke rol speelt, volgde hij de werkelijkheid nooit slaafs na. De realiteit in zijn portretten, zelfportretten, landschappen, stillevens en erotische scènes is altijd vervormd en gedramatiseerd. Janssen was een uiterst gedreven kunstenaar met een bijna onvoorstelbare grote productie. Uit zijn enorme grafisch oeuvre zijn voor deze tentoonstelling de zeventig mooiste etsen geselecteerd.

Uit: A. Cassagne, Le dessin pour tous. Méthode Cassagne (Parijs, z.j.). Collectie Bibliotheek Van Gogh Museum, Amsterdam

De onbekendheid van Janssen heeft ongetwijfeld iets te maken met zijn volstrekt individualistische positie in het naoorlogse kunstklimaat. Het vertrekpunt voor zijn werk vormde altijd de zichtbare wereld. Daarmee ging hij lijnrecht in tegen de geest van de modernistische stromingen in de tweede helft van de twintigste eeuw, waarin abstractie de boventoon voerde. Nu figuratie uit de eigentijdse kunst niet meer weg te denken is, krijgen ook moderne, meer figuratief werkende kunstenaars als Horst Janssen de waardering die ze verdienen. In Oldenburg, waar hij zijn jeugdjaren doorbracht en waar hij in 1995 ook is begraven, bestaat sinds 1999 het Horst Janssen Museum, dat geheel aan zijn werk is gewijd. In Hamburg, waar hij in 1929 is geboren en waar hij na de oorlog altijd is blijven wonen en werken, is in de Kunsthalle een apart kabinet ingericht waar zijn werk permanent wordt ge-

[p. 262]

toond. De tentoonstelling in het Rembrandthuis wordt in nauwe samenwerking met deze twee musea georganiseerd.

Adres: Museum Het Rembrandthuis, Jodenbreestraat 4, Amsterdam, tel. [phone], www.rembrandthuis.nl. Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur.

Willem Elsschots Kaas. Een beeldroman door Dick Matena

Dick Matena vertaalde voor Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep Kaas van Willem Elsschot in zijn bekende beeldtaal. Matena zette eerder al op weergaloze manier De Avonden van Gerard Reve en Kort Amerikaans van Jan Wolkers om in stripvorm. De originele tekeningen uit De Avonden en Kort Amerikaans werden in 2006 voor het eerst bij de Buren tentoongesteld. Strip in zijn meest pure vorm; literatuur om naar te kijken.

In het kader van het Elsschot-jaar worden Matena's tekeningen tot en met 29 juni tentoongesteld in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen. Het is de eerste keer dat een striptekenaar in deze eerbiedwaardige instelling tentoonstelt. Het geheel bestaat uit 219 tekeningen.

Dick Matena is een Nederlandse striptekenaar en scenarist van stripverhalen. Zijn werk mag dan vernieuwend zijn, een nieuwkomer in het veld is hij allerminst. Hij begon in 1960 te werken bij Toonder Studio's en in de loop der jaren werd zijn werk diverse malen genomineerd en bekroond, in 2003 bijvoorbeeld met de Bronzen Adhemar. Matena's werk is verschenen in meer dan dertien talen.

Adres: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen, tel. [phone], www.kmska.be. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, zondag van 10.00 tot 18.00 uur.