De Boekenwereld. Jaargang 23

[p. 179]

Agenda

Veilingen

burgersdijk & niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 rw Leiden, tel.: [phone] 81: 15 en 16 mei (www.b-n.nl).

de eland - de zon - loth gijselman, Weesperstraat 110, 1112 ap Diemen, tel: [phone], fax [phone]: 1 april, 10 juni (www.deeland.nl).

bubb kuyper, Jansweg 39, 2011 km Haarlem, tel.: [phone]: 22-25 mei (www.bubbkuyper.com).

romantic agony, Aquaductstraat 38-40, 1060 Brussel, België, tel.: (0032) (0)2 544 10 55: 16 en 17 maart, 15 en 16 juni (www.romanticagony.nl).

van stockum's veilingen, Prinsengracht 15, 2512 en Den Haag, tel.: [phone]: 6-8 juni (boek en prent) (www.vanstockums-veilingen.nl).

henri godts, Avenue Louise 230/6, 1050 Brussel, België, tel.: (0032) (0)2 647 85 48: 20 maart, 12 juni (www.godts.com).

van sabben poster auctions, Appelsteeg 1-B, 1621 bd Hoorn, tel.: [phone]: 29 april (www.vsabbenposterauctions.nl)

Beurzen

Maart
15-18	Maastricht Antiquarian Book & Print Fair, Maastricht (tijdens tefaf)
22-25	Leipziger Buchmesse, Leipzig (D)
April
9	Paasboekenmarkt, Bredevoort
Juni
8-10	The Antiquarian Booksellers Association Bookfair, London

Tentoonstellingen

70 jaar Penguin Pockets

Een van de grootste uitgevers ter wereld, Penguin, bestaat zeventig jaar. Reden voor Museum Meermanno om de jubileumtentoonstelling van Penguin die vorig jaar te zien was in het Victoria & Albert Museum in Londen, naar Nederland te halen. Meermanno breidt deze tentoonstelling uit met veel ruimte voor de geschiedenis van de uitgever, de markante vormgeving van de boeken en de invloed van Penguin op de Nederlandse pocketreeksen. Aansluitend wordt een scala aan Penguin-activiteiten georganiseerd in samenwerking met Penguin Books Benelux: bekende Nederlanders kiezen hun favoriete Penguin, een workshop ‘Maak je eigen pocketomslag’, lezingen met Penguin-auteurs en verkoop van talloze Penguin-artikelen in de museumwinkel.

Advertentie voor Penguin Pockets, 25 mei 1935

[p. 180]

Penguin-uitgever Allen Lane legde in 1935 als eerste hoge standaarden aan bij de productie van de pocket, zowel door een verantwoorde selectie van teksten als door hoge typografische eisen. Voor dat laatste haalde hij in 1947 Jan Tschichold naar de uitgeverij en later Hans Schmoller. Vele beroemde ontwerpers zouden hen volgen. Vanaf dat moment prijkte in ieders boekenkast eersteklas typografie voor het extreem lage bedrag van six pence, de toenmalige prijs van een pakje sigaretten. Allen Lane had een goed gevoel voor marketing en stunts. Toen hij in 1960 de als pornografie verboden roman Lady Chatterley's lover van D.H. Lawrence uitbracht in Engeland, verkocht hij in een dag 200.000 exemplaren.

Meditations, 2004, uit de Great Ideas-serie.
Ontwerp: Phil Baines

De tentoonstelling zal deze ontwikkelingen met een ‘parade van Penguins’ tonen, met heel veel boeken uit diverse series, origineel publiciteits-materiaal, foto's en oorspronkelijke ontwerptekeningen van bekende ontwerpers. Voor de jubileumuitgave van de vijf Designer Classics vroeg Penguin vijf beroemde ontwerpers hun favoriete Penguin-titel vorm te geven. Ook deze vijf kunstwerken, van onder anderen fotografe Sam Taylor-Wood en schoenenontwerper Manolo Blahnik, zijn te zien in Museum Meermanno van 3 maart t/m 3 juni.

Adres: Museum Meermanno, Prinsessegracht 30, Den Haag, tel.: [phone], www.meermanno.nl. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 11.00-17.00 uur, zaterdag en zondag 12.00 tot 17.00 uur.

Marius Bauer, Kameelruiters voor een oosterse stad. Aquarel

Marius Bauer (1867-1932)

Met de recente belangstelling voor het oriëntalisme in de kunst wordt ook het werk van de schilder Marius Bauer (1867-1932) herontdekt. Bauer maakte een groot aantal reizen, onder andere naar India, Indonesië, Turkije, Palestina en Marokko. In 1888 kreeg hij de gelegenheid zijn eerste reis naar Istanbul te maken op kosten van kunsthandel E.J. van Wisselingh. Hij kwam terug met meer dan honderd tekeningen en enige volgetekende schetsboekjes. Zo ging het ook met de vele reizen die volgden.

Hij bezocht onder meer Cairo, Luxor, Jeruzalem, Agra en Benares. Het drukke straatbeeld, de kleurrijke bevolking en het andere landschap in de toen goeddeels onbekende exotische oorden vormden een onuitputtelijke bron van inspiratie voor zijn ruimtelijke landschappen en exotische stedelijke taferelen. Hij maakte zowel schilderijen als etsen en aquarellen. In deze nieuwe tentoonstelling is veel onbekend werk te zien dat in

[p. 181]

het recente oeuvre project van de Bauer Documentatie Stichting werd ontdekt. Te bezichtigen t/m 29 april 2007.

De Bauer Documentatie Stichting brengt in samenwerking met Waanders Uitgevers de begeleidende publicatie geschreven door Bauerkenner André Kraayenga uit.

Adres: Singer Museum, Oude Drift 1, Laren., tel.: [phone], www.singerlaren.nl. Openingstijden: dinsdag t/m zondag 11-17 uur.

Geheugenkunst: het geheugen in beeld

In de voormalige Minderbroederskerk - thans Regionaal Historisch Centrum Limburg - te Maastricht is van 2 tot en met 31 maart 2007 een tentoonstelling te bezoeken over geheugentraktaten uit de zestiende tot en met de negentiende eeuw onder de titel Geheugenkunst: het geheugen in beeld. In deze boeken zijn systemen beschreven die als doel hadden het geheugen te ondersteunen. De prenten in deze boeken staan op de voorgrond op de tentoonstelling. Deze betoverende, ingenieuze prenten - die dromen over een universele wijsheid of visuele hulpmiddelen aanreiken bij het leren van bijvoorbeeld morele lessen - worden door de vorm van tentoonstellen buiten het kader van hun bedoeling geplaatst. Voor een hedendaagse kijker krijgen ze zo een (onbedoelde) artistieke lading. De prenten worden ingeleid door een presentatie van lesmateriaal voor kinderen uit de negentiende eeuw voor kinderen. Door middel van dit materiaal wordt de bezoeker het begrip ‘geheugenkunst’ uitgelegd en zal duidelijk worden waarom het niet vreemd is dat in dit tijdperk van computer en world wide web deze kunst een nogal kwijnend bestaan lijdt.

Het materiaal voor deze tentoonstelling is onder meer afkomstig uit de Bibliotheca Philosophica Hermetica te Amsterdam, de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag, Museum Meermanno-Westreenianum te Den Haag, enkele universiteitsbibliotheken, twee privéverzamelingen en de collecties van drie antiquariaten: Asher Rare Books, Antiquariaat Forum en Antiquariaat Brabant.

Adres: Regionaal Historisch Centrum Limburg, Sint Pieterstraat 7, Maastricht, tel.: [phone], www.rhcl.nl. Openingstijden: maandag 13.00-17.00 uur, dinsdag t/m vrijdag 9.00-17.00 uur, zaterdag 9.00-14.00 uur.

Helden in beeld

Van Paulus de Boskabouter, Kikker en Dikkertje Dap tot Madelief, Pinkeltje en Pippi Langkous. De tentoonstelling Helden in Beeld, te zien in het Letterkundig Museum te Den Haag tot en met 29 juli 2007, toont de originele tekeningen uit meer dan 250 kinderboeken. Er wordt werk getoond van beroemde Nederlandse illustratoren als J.H. Isings, Hans Borrebach, Marit Törnqvist, Rien Poortvliet en Rie Cramer.

De tentoonstelling is een feest van herkenning voor jong en oud. Want wie is nu Joop ter Heul vergeten of Jantje, die eens pruimen zag hangen? Kinderen ontdekken de schatten uit de jeugd van hun (groot)ouders en staan oog in oog met hun eigen helden. In sfeervolle hoekjes liggen ook de boeken met de beroemde illustraties klaar om gelezen te worden. Bezoekers zien tekenaars aan het werk en kunnen zelf aan de slag. Een speurtocht voert langs Sinterklazen en Kerstmannen, dieren, sprookjes en oer-Hollandse wintertaferelen.

Gelijktijdig met Helden in Beeld brengt het Letterkundig Museum Dutch Treats. Deze expositie, die eind 2005 in New York te zien was, toont het werk van veertien Nederlandse illustratoren onder wie Fiep Westendorp, Annemarie van Haeringen en Dick Bruna.

Bij de expositie Helden in Beeld verschijnt een catalogus met een keur aan illustraties en een inleidend essay van kunsthistoricus Saskia de Bodt.

Adres: Letterkundig Museum, Prins Willem-Alexanderhof 5, Den Haag, tel.: [phone], www.letterkundigmuseum.nl. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 9.00-17.00 uur, zaterdag en zondag 12.00-17.00 uur.

[p. 182]

Promotiepartij van Dr. C. Snouck Hurgronje, Hof van Holland, 24 november 1880. Gedrukt door Lith.[ografie] v.[an] Mulder, Breestraat 77, [Leiden]

Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936): Oriëntalist

Tussen 11 januari en 2 april 2007 organiseert de ub Leiden een tentoonstelling over Christiaan Snouck Hurgronje.

Op de dies van de Leidse Universiteit op 8 februari 2007 was het precies 150 jaar geleden dat Christiaan Snouck Hurgronje werd geboren, Nederlands grootste oriëntalist in de moderne tijd. Snouck Hurgronje studeerde in Leiden en promoveerde in 1880 op Het Mekkaansche feest, een studie over de hadj of islamitische pelgrimstocht naar Mekka. Snouck Hurgronjes leven stond in het teken van de moderne islam. Hij zocht de islamitische wereld ook op en probeerde daarbij zo veel mogelijk in zijn omgeving op te gaan.

In 1884 reisde hij naar het Arabisch schiereiland om in Mekka het pelgrimseizoen mee te maken. Als moslim met de naam Abd al-Ghaffar verbleef hij in 1885 enkele maanden in Mekka, maar werd gedwongen om voor het begin van de hadj het land te verlaten. Groot succes had Snouck Hurgronje met zijn boek over Mekka (1888-1889). De bijbehorende map met foto's bevat de vroegste foto's die door een Europeaan van Mekka gemaakt zijn.

Snouck Hurgronje ontmoette in Mekka veel pelgrims uit Nederlandsch-Indië. Wetend dat de koloniale Nederlandse overheid zich ernstig zorgen maakte over de risico's van radicalisering tijdens hun verblijf in het islamitische ‘Heilige Land’, meldde Snouck Hurgronje zich als regeringsadviseur. Tussen 1889 en 1906 werkte hij in de koloniën. Hij gaf een grote studie uit, De Atjehers (1894-1895), en verstrekte bijvoorbeeld informatie aan generaal Van Heutsz, de Nederlandse opperbevelhebber in de oorlog tegen het onafhankelijke Atjeh. In 1906 keerde hij terug naar Leiden en volgde De Goeje op als hoogleraar Arabisch. In 1922 werd hij rector magnificus van de Leidse universiteit.

De tentoonstelling wordt begeleid door een Engelstalige catalogus door Hans van de Velde en Arnoud Vrolijk, met een inleiding door Snouck Hurgronje-kenner Jan Just Witkam. De catalogus verschijnt in de reeks Kleine publicaties van de Universiteitsbibliotheek Leiden en kost €10. De catalogus is te koop bij de receptie van de ub, Witte Singel 27, 2311 BG Leiden, tel.: [phone] of te bestellen via e-mail: [e-mail].

De tentoonstelling is te bezichtigen in de Tielehal van de ub Leiden, Witte Singel 27, tijdens de openingsuren van de bibliotheek.

Christiaan Snouck Hurgronje in islamitische kleding. Albuminedruk [1885]