De Boekenwereld. Jaargang 22

[p. 315]

Veilingen

Eerste veiling van Gendt te Diemen

Sinds 1 juni 2005 is Van Gendt Book Auctions geïncorporeerd in Veilinghuis De Eland/De Zon/Loth Gijselman aan de Weesperstraat te Diemen. De heren Tijenk, Ten Donkelaar en Plas zijn mee overgegaan. Op 16 september 2005 werd de eerste veiling gehouden op de nieuwe locatie. Veilingmeester was de heer P.J.C. Trommelen, directeur van De Eland.

De veranderingen, zo bleek mij, hebben zijn voor- en zijn nadelen. Hieronder een kort verslag van wat mij zoal opviel.

In de eerste plaats de locatie. De plek in Diemen is zowel vanaf de A10 als de A1 gemakkelijk met de auto te bereiken. Er is voldoende - gratis - parkeergelegenheid. De aan- en afvoer, ook van grotere partijen, is goed geregeld met karren en dergelijke. Het gebouw heeft een royale veilingzaal. Alle lots worden via een beamer op een scherm afgebeeld als ze worden afgeslagen, wat de snelheid van het veilen bevordert. Er is een restaurant waar men goed en billijk kan eten en drinken, er werden tijdens de avondveiling hapjes rondgedeeld en na afloop werd een glaasje gepresenteerd.

De veiling is ingekapseld in de gewone tweemaandelijkse antiek- en inboedelveiling. Dat wil zeggen dat er één dikke catalogus is waarin ook Van Gendt is opgenomen. Wel is de veiling van boeken en prenten op één dag geconcentreerd: om 11 en 14 uur de gewone boeken, om 19 uur de prenten en oude boeken. Ik zou willen voorstellen om de twee veilingen overdag samen te voegen en dan om 13 of 14 uur te veilen.

De kijkdagen zijn zo'n twee weken voor de veilingdag, samen met de kijkdagen voor de antieken inboedelveiling, maar het is ook mogelijk om op de veilingdag zelf te kijken. Verder kan men tijdens de veiling het gekochte afrekenen en meenemen.

Nu enkele nadelen. Vijf veilingen per jaar betekent dat het aanbod versnipperd wordt. Per veiling zal het aantal aantrekkelijke lots minder worden, maar misschien valt dat mee in de praktijk als er voldoende aanbod is. Waar is bijvoorbeeld in de afgelopen jaren het aanbod van De Zon gebleven? In de tijd dat De Zon aan de Overtoom zat, waren er 2 à 3 keer per jaar speciale veilingen van boeken en prenten. Die zijn bij de fusie tussen De Zon en De Eland niet meer bij De Eland terecht gekomen. Voorzover ik weet verwees De Eland voor boeken door naar andere veilingen.

Mijn belangrijkste bezwaar geldt de manier van veilen. De veilingmeester heeft een geheel eigen stijl, gekenmerkt door veel druk gedoe. Hij herhaalt een prijs tientallen malen, gaat dan naar beneden als er geen bod is en gaat weer omhoog, ook als er niet geboden wordt. Op een gegeven moment wordt er afgeslagen, vaak zonder dat er een koper is en áls die er is, weet de koper niet altijd wat nu het laatste bedrag was, waarvoor het op zijn rekening komt. Er wordt gewerkt met biednummers maar deze worden niet genoemd door de veilingmeester en na enige tijd veilen ook niet meer getoond door de kopers. De man naast de veilingmeester, geïntroduceerd als ‘onze deurwaarder’ weet de nummers dan wel. Dit alles had tot gevolg dat een van mijn lots voor een hoger bedrag op mijn nota stond dan ik had gedacht en dat een ander lot er niet op stond omdat men per abuis een verkeerd biednummer had ingevoerd. De stem van de veilingmeester is gedurende de veiling geen seconde uit de lucht - een hele prestatie - maar dat is voor de toehoorder met interesse in meer dan één lot wel behoorlijk vermoeiend. Ook al omdat de veilingmeester te pas en te onpas tussen de veiling door tal van grappen maakt en opmerkingen over andere zaken: politiek, het feit dat het restaurant open is, hoe goed alles georganiseerd is, hoe zenuwachtig (!) hij is omdat dit zijn eerste boekenveiling is. Nu heeft Van Gendt vroeger ook al eens een periode een grappenmaker als veilingmeester gekend, maar eigenlijk was ik wel blij dat die periode op een gegeven moment

[p. 316]

over was. Om een onverklaarbare reden werd een deel van de prenten behalve via de beamer, ook nog in het echt getoond. Omdat enige malen die avond de beamer een nummer voor- of achterliep op de nummers die door de veilingmeester werden aangekondigd, werd het voor de jongens die de lots uit de mappen moesten showen wel erg moeilijk. Ettelijke malen moest dus een en ander worden hersteld en moest er een aantal lots opnieuw geveild worden. Zoiets komt slordig over.

Ten slotte nog iets over het aanbod. Bij de oude boeken waren een paar zeldzame en belangrijke werken. Deze waren hoog getaxeerd en werden in veel gevallen niet verkocht. Her en der verspreid waren er aardige boeken over lichamelijke opvoeding, schermen, gymnastiek, enzovoort afkomstig uit een gespecialiseerde bibliotheek. Verder een paar uiterst zeldzame pamfletten en planodrukken betreffende de Noord-Hollandse walvisvaart. Deze brachten goede prijzen op. Het topstuk van de veiling leek mij de eerste editie van Constantijn Huygens, Cosmotheoros sive de Terris Coelestibus uit 1698. Forum kocht het boek voor €3400 (taxatie €1900). Een redelijk exemplaar van G. Thibault Academie de l'Espée bracht €9500 op (taxatie €12 à €15.000) of werd voor dit bedrag opgehouden. Een Terwen in prachtband werd opgehouden voor €5000. Bij de gewone boeken waren wederom (nu al voor de vijfde keer denk ik) duplicaten uit Tresoar, de gecombineerde Friese archiefdiensten. Het Biografische Woordenboek van Van der Aa in de grote uitgave werd voor €460 afgeslagen, het vijfdelige Oorkondenboek van Utrecht voor €500.

Tot slot nog mijn belangrijkste negatieve punt: het opgeld. Ik denk dat de 29% die De Eland rekent nationaal en internationaal wel een record vormt.

A.G. van der Steur

Veilingen van Gendt (tweede deel)

Bovenstaand verslag schreef ik in september 2005. Omdat er toen een speciaal nummer van De Boekenwereld in productie was, werd het tot dusver niet gepubliceerd. Inmiddels zijn er weer twee veilingen van Van Gendt geweest. De drie zittingen op de dag waarop de boeken geveild worden, zijn teruggebracht naar twee: om 13 uur veilt men de gewone boeken, om 19 uur de oude boeken en prenten. Dat maakt dat het kijken en kopen op dezelfde dag gemakkelijker is geworden. De catalogus is nog steeds samen in één deel met de kunst, antiek en inboedelgoederen en de beschrijvingen zijn beknopt en aan de slordige kant. Kennelijk beschikt men niet meer over een handbibliotheek voor de noodzakelijke naslag en is er te weinig tijd voor speurtochten op internet.

De manier van veilen is niet veranderd. Nog steeds heerst er veel onrust en is het niet altijd duidelijk of een lot is verkocht of opgehouden. Wel stond in de tweede en derde veiling alles wat ik had gekocht op mijn rekening voor het correcte bedrag. Het tegelijk tonen van de stukken op een scherm en in de werkelijkheid is afgeschaft, waardoor het niet meer gebeurt dat de veilingmeester over lot 31 praat, de beamer lot 30 laat zien en de jongens lot 32 tonen. De beamer en veilingmeester verschillen zo nu en dan nog één nummer, maar dat bleek gemakkelijker recht te zetten. Het extreem hoge opgeld van 29% is niet verlaagd.

Tot slot nog iets over het aanbod van de meest recente veiling van 2 februari 2006.

Een van de hoogtepunten van de veiling leek mij een groot blad kalligrafie door de beroemde schrijfmeester Lieven van Coppenol uit 1657, een blad dat ik meen vroeger gezien te hebben bij Simon Emmering. Het was getaxeerd op €200 à €300. Ik dacht tot €500 te bieden, maar het blad werd verkocht aan een collega-antiquaar voor €2200. De bijzondere oude boeken deden ook nu weer goede prijzen: De drie deeltjes van J. Goedaert over insecten, met ongekleurde prentjes, brachten €1100 op. Vier van de vijf delen van het insectenboek van Rosel van Rosenhof €4600. Een aardige geïllustreerde reisgids voor Moskou uit 1835, door G. Lecointe de Laveau, bracht €600 op; het zeldzame eerste deel (niet verder verschenen, wat overigens niet in de catalogus werd vermeld) van S. Oomius, De wonderen des allerhoogsten... door S.K.H. Willem de Derde uit 1689 deed €460 (taxatie €200-300) Het Nieuw Nederlandsch Caertboeck van A. Goos uit 1616 werd voor €3600 opgehouden

[p. 317]

(taxatie €4000-4500) en een geaquarelleerd gezicht op Bergen op Zoom door H.A. Sluyter uit 1793 werd opgehouden voor €500 (taxatie €600-800). Algemeen gold ook bij deze veiling weer: bijna alles wat bijzonder is, wordt verkocht tegen hoge prijzen, boeken en prenten die je regelmatig tegenkomt zijn voor kleine prijsjes te koop. Dozen of grotere partijen goedkope boeken worden niet verkocht of afgeslagen voor €10.

A.G. van der Steur

Bubb Kuyper, 29 november 2005: Boudewijn Büch deel 3 (geschiedenis, reizen, muziek, varia)

Over de derde en laatste veiling van de legendarische bibliotheek van wijlen de megabibliomaan Boudewijn Büch moeten we noodgedwongen wat korter zijn dan over de eerste twee veilingen. We beperken ons tot enkele opmerkelijke onderwerpen.

Naast de resten geschiedenis- en reisboeken kwam Büchs uitgebreide muziekbibliotheek onder de veilinghamer. Dat Büch meer interesse had voor populaire muziek dan voor klassiek bleek wel uit het feit dat bijna driekwart van de kleine honderd lotnummers bestond uit titels over popmuziek.

De sectie klassiek bevatte weinig echt interessante items. Mozarts Briefe und Aufzeichnungen, zijn verzamelde brieven in zeven delen, wisselden van eigenaar voor €110 (schatting €100-150), precies hetzelfde bedrag waarvoor twaalf van de veertien delen Sämtliche Briefe van Wagner (€80-100) werden verkocht.

Een groot lot Ravel, een door Büch zeer bewonderde componist (voor de leader van zijn tv-programma De wereld van Boudewijn Büch maakte hij gebruik van diens Concerto pour le main gauche), bevatte een merkwaardige foto van een naar de Franse componist vernoemd café, opgestuurd door een fan. Misschien wilde deze fan zijn fanmail kost wat kost terugkopen, want het lotnummer werd afgeslagen op €160, tweemaal de hoogste schatting!

De collectie boeken over popmuziek was toch enigszins teleurstellend. Met name rondom zijn Rolling Stonesverzameling waren de verwachtingen hooggespannen. Ondanks de aanwezigheid van enkele zeldzame fotoboeken bleek deze toch te bestaan uit weinig verrassende standaardtitels.

Naast bijzondere edities van fotoboeken van Stones-huisfotografen als Michael Cooper en Gered Mankowitz werd ook het boek Exile. The making of Exile on Main St. geveild, een verzameling foto's die de Franse fotograaf Dominique Tarlé maakte in 1971. De Stones hadden zich in dat jaar teruggetrokken in Zuid-Frankrijk om een nieuwe plaat te maken. Deze elpee, Exile on Main St., zou hun zwanenzang blijken te zijn.

Büch bezat van dit fotoboek uit 2001 een van de 260 luxe-exemplaren, gesigneerd door zowel de fotograaf als ex-Stonesgitarist Mick Taylor. Bovendien bevatte deze editie nog een losse, gesigneerde afdruk van een verder ongepubliceerde foto. Geschat tussen de €300 en €400 bracht dit werk €600 op.

Een exemplaar van de autobiografie van Marianne Faithfull, met een opdracht van de zangeres aan Boudewijn Büch, was zeer in trek. Na enige strijd onder de verschillende bieders bedroeg de hamerprijs maar liefst €160. Ook een lotje met enkele handtekeningen en gesigneerde foto's van onder anderen Bryan Ferry en Bill Haley bleek geliefd te zijn. Een verzamelaar had er €190 in bod voor over (€70-90).

Tot besluit van de veiling kwam er een aantal varia en addenda onder de hamer. Soms betrof het boeken rond een onderwerp dat voor een vorige veiling reeds gecatalogiseerd was, zoals een restant achttiende-eeuwse botanica, dan weer ging het om een boek dat moeilijk ergens anders onder te brengen viel. Om maar wat te noemen: de Amerikaanse Complete and Illustrated Catalogue of Antique Barbed Wire, een prentenboek over prikkeldraad dus, waarover de vorige eigenaar in zijn laatste reisboek zo aanstekelijk schreef. Tezamen met enkele personalia, waaronder studiemateriaal voor Büchs populaire tv-programma, bracht dit lot liefst €275 (€70-90) op, exclusief kosten. De ‘fotomechanische herdruk’ van een necrologie van de Hollandse natuurwetenschapper Pierre Lyonet, door een

[p. 318]

21-jarige Boudewijn zelf gefabriceerd in slechts twee exemplaren, werd voor €120 (€40-50) aangekocht door een antiquaar.

Tussen uiteenlopende judaïca bevond zich een goed exemplaar van de eerste Franse editie van Spinoza's Tractatus Theologico-Politicus. Oorspronkelijke edities van de omstreden verhandeling werden afgelopen zomer voorspoedig geveild; deze tweedelige vertaling uit 1678 haalde met €1200 de laagste schatting.

Letterkundige aardigheden vonden wij in de vorm van een visitekaartje van Gustave Flaubert (geveild voor €300), een ansichtkaart van André Gide aan een bekende Hollandse fotograaf (€110) en een briefje van Adriaan Roland Holst (€40). Handschriftelijk materiaal van wetenschappelijke aard kwam uit de koker van A.C. Oudemans, wiens studie van de dodo door Büch ‘baanbrekend’ werd genoemd. De verzameling vroeg-twintigste-eeuws papier van de geleerde die ook over het monster van Loch Ness zou schrijven, behelsde deels ongepubliceerde kladjes, memo's en uitgeschreven toespraken. Desondanks kon iemand zich voor een schappelijke €200 (€150-200) de nieuwe eigenaar noemen. Büchs exemplaar van Dodo-studiën. Naar aanleiding van de vondst van een gevelsteen met Dodo-beeld van 1561 te Vere uit 1917 bracht daarentegen €700 op.

Kavels met boeken over dood, (zelf)moord, levend begraven worden, laatste rustplaatsen en guillotines gingen met succes onder de hamer. Vanaf de jaren tachtig had Büch een kast vol bijeengesprokkeld rond zijn fascinatie voor thanatologie. Een inhoudelijk boeiende kavel over ‘die Farbe der Ferne’, Büchs lievelingskleur blauw, werd verhandeld voor €150 (€60-80), terwijl het dodelijk grappige lot met in de vorm van doodskist of grafzerk uitgebrachte boeken €130 (€80-100) deed. Popfotograaf Kees Tabak maakte eens een fraaie compositie van een jonge Büch, leunend tegen een zerk op een verwilderde begraafplaats; een afdruk van deze foto, die tevens het voorplat van de catalogus sierde, werd afgehamerd op €275, exclusief veilingkosten.

De handel in boeken uit Büchs bibliotheek ligt na deze laatste veiling echter geenszins stil. Op veilingsites en in nieuwsbrieven kopen en verkopen Büchianen nog altijd gretig uit de bibliotheek van hun idool, veelal ongelezen paperbacks met een owners entry, een notitie over de plaats van aankoop of de naam van de beroemde vorige eigenaar op het schutblad. Maar eigenlijk draagt elk boek uit de Bibliotheca Didina et Pinguina natuurlijk de signatuur van de man die er zo hartstochtelijk over schreef en vertelde, die het eens allemaal bij elkaar bracht: Boudewijn Maria Ignatius Büch.

Menno Voskuil en Nick ter Wal