Bestseller of winkeldochter?
Marja Smolenaars
Schorpioen uit Johannes Swammerdam, Historia insectorum generalis, 1684/1733. (Exemplaar: Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, 557 J 72)
In 1669 publiceert de natuurwetenschapper Jan Swammerdam zijn Algemeene verhandeling van de bloedeloose dierkens, een boekje met revolutionaire ideeën over de ontwikkeling der insecten. In 1682, twee jaar na het overlijden van de auteur, komt er een Franse vertaling uit, ongetwijfeld om een groter lezerspubliek te kunnen bereiken. Weer twee jaar later verschijnt de Latijnse editie, Historia insectorum generalis, bij de Utrechtse uitgever Meinardus van Dreunen. Vooral deze laatste vertaling lijkt populair geweest te zijn, want een jaar later al komt er in Leiden een editie uit bij Jordaan Luchtmans, in 1693 een tweede editie bij de Utrechtse Otto de Vries en zelfs 49 jaar na de eerste Latijnse uitgave, in 1733, nog een editie bij Johannes van Abkoude in Leiden. Deze laatste druk wordt op de titelpagina aangeprezen als ‘editio nova’. Bij vergelijking van de edities blijken al deze Latijnse edities echter van hetzelfde zetsel gedrukt te zijn, aangezien ze een identieke stcn-vingerafdruk vertonen. Deze stcn-vingerafdruk is een methode om edities van elkaar te onderscheiden. Dit betekent dus geenszins een bestseller met diverse latere edities, maar slechts een heruitgave van het oude materiaal dat al 49 jaar op de plank lag, alleen voorzien van een nieuwe titelpagina, een zogenaamde titeluitgave. Pas in 1737, 57 jaar na Swammerdams dood, verwerkt Herman Boerhaave het werkje opnieuw in een grote tweetalige uitgave van Swammerdams werk over de insecten, de Bybel der nature, oftewel de Biblia naturae.
Auteursrechtelijk beschermd