De Boekenwereld. Jaargang 20

[p. 215]

Berichten

Sharp 2006 in nederland

Sinds haar oprichting in 1992 organiseert de Society for the History of Authorship, Reading and Publishing (sharp) jaarlijks een grootschalig internationaal congres over boekgeschiedenis. Deze bijeenkomsten vinden beurtelings plaats in Noord-Amerika en Europa, steeds gedurende de eerste of tweede week van juli. Gedurende deze driedaagse bijeenkomsten wordt ernaar gestreefd de leden (inmiddels meer dan 1200, van wie er steeds zo'n 350 aan het congres deelnemen) op de hoogte te stellen van nieuwe ontwikkelingen in het boekhistorisch onderzoek. De opzet is Amerikaans, wat wil zeggen dat de bijeenkomst is georganiseerd op basis van een groot aantal parallelsessies, gelardeerd met plenaire lezingen door vooraanstaande boekhistorici, presentaties, interviews, excursies, enzovoort. Ook is er steevast een feestelijk slotdiner. Daarnaast zijn er vaak een of meer pre-conferences of workshops over specifieke onderwerpen.

Dit jaar wordt de sharp-conferentie gehouden in Lyon, in samenwerking met het Institut d'Histoire du Livre van de École Nationale Supérieure des Sciences de l'Information et des Bibliothèques (enssib). Volgend jaar strijkt de internationale boekhistorische karavaan neer in Halifax (Canada). sharp 2006 zal worden gehouden in Nederland. Het grootste deel van de activiteiten zal dan plaatsvinden in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, maar er is ook een dag in Leiden gepland. Daarnaast staan excursies op het programma naar Amsterdam en Antwerpen.

Voor de Nederlandse boekhistorische wereld is dit toch wel een gebeurtenis van belang, niet zozeer vanwege de omvang van de bijeenkomst, maar vooral omdat het ons de mogelijkheid biedt de deelnemers uit het buitenland kennis te laten maken met recent Nederlands onderzoek en met Nederlandse instellingen en tegelijkertijd nuttige internationale contacten op te doen. Nederland blaast internationaal overigens een aardige partij mee, dankzij de veelzijdige productie van boekhistorici en aandachttrekkende projecten als Book History Online en Bibliopolis.

De organisatie van sharp 2006 is in handen van een kerngroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de kb, de Nederlandse Boekhistorische Vereniging, de Tiele-Stichting en de verschillende landelijke opleidingen boekwetenschap. De inhoud van het programmawordt bepaald door een door sharp ingestelde commissie, maar het spreekt voor zich dat hierin een aanzienlijke Nederlandse inbreng is. Daarnaast zijn er gevorderde plannen voor een Engelstalige bundel, waarin belangrijke thema's uit de Nederlandse boekgeschiedenis aan bod komen. Voor de financiering van al deze activiteiten zal bij diverse instanties en fondsen steun worden gevraagd.

Voor algemene informatie over sharp, zie: www.sharpweb.org. Informatie over sharp 2004 in Lyon is te vinden op http://ihl.enssib.fr/siteihl.php?page=131&aflng=en

Paul Hoftijzer

[p. 216]

Oproep: schilderijen, druksels en brieven van H.N. Werkman (1882-1945)

Het Werkmanproject, een samenwerkingsverband van de Stichting H.N. Werkman, de Rijksuniversiteit Groningen en het Groninger Museum, is bezig met de voorbereiding van een oeuvrecatalogus van het werk van Hendrik Nicolaas Werkman en een uitgave van de correspondentie van deze kunstenaar.

Van het gebruiksdrukwerk bestaat wel al een redelijk compleet overzicht, maar mogelijk bevinden zich in particulier bezit nog druksels, schilderijen en tekeningen, die niet bekend zijn bij het Werkmanproject. Voor de uitgave van de correspondentie wordt verder gezocht naar door Werkman geschreven en aan hem gerichte brieven, die zich in privé-collecties bevinden.

Om het overzicht van werken en brieven zo volledig mogelijk te maken, komen wij graag op korte termijn in contact met bezitters/beheerders van werken en/of brieven. Ook tips over verblijfplaatsen daarvan zijn van harte welkom. Deze informatie, die uiteraard vertrouwelijk zal worden behandeld, kan gestuurd worden naar: Werkmanproject t.a.v. dr D. Dekkers, p/a Groninger Museum, Postbus 90, 9700 me Groningen of per e-mail naar: [e-mail].

Voor meer informatie zie de website van het Werkman Archief, www.groningermuseum.nl, limited version, Werkman Archief.

Kasper van Ommen nieuwe coördinator Scaliger instituut

Sinds 1 februari 2004 is drs. Kasper van Ommen de opvolger van dr. Geert Warnar als coördinator van het Scaliger Instituut. Van Ommen was werkzaam bij de ub Leiden als Hoofd Magazijn, tevens verantwoordelijk voor de pr van de ub. Het Scaliger Instituut is opgericht in het jaar 2000 met als doel het gebruik van de Bijzondere Collecties van de ub Leiden in onderzoek en onderwijs te stimuleren en te faciliteren. Op onderzoeksgebied geschiedt dit door het initiëren van onderzoeksprojecten, het organiseren van lezingen en symposia, het publiceren van onderzoeksresultaten en het verlenen van beurzen aan (gast)onderzoekers. In het onderwijs wordt ernaar gestreefd om, in nauw overleg met de Leidse facultaire opleidingen, via lezingen, cursussen en masterclasses studenten en aio/oio's uit alle disciplines bekend te maken met de grote rijkdom en verscheidenheid van de Bijzondere Collecties. De Scaliger-hoogleraar, prof dr. W.P. Gerritsen, speelt hierin een voorname rol. In 2003 is een start gemaakt met een grootschalig onderzoek naar het leven en werk van de botanicus Carolus Clusius (1526-1609).

Vernieuwde ilab website

De International League of Antiquarian Booksellers (ilab) heeft haar website en zoekmachine vernieuwd. De ilab vertegenwoordigt een groot aantal nationale verenigingen van antiquarische boekhandelaren uit de hele wereld, in totaal twintig landen en tweeduizend boekhandelaars. Met de nieuwe zoekmachine op www.ilab.org kan de database met ruim drie miljoen boeken, prenten en autografen nog sneller doorzocht worden. Ook zijn er nieuwe zoekmogelijkheden toegevoegd, onder andere zoeken op trefwoord of in de beschrijving en het zoeken naar eerste drukken of exemplaren met stofomslag. Ook kan gezocht worden op prijs, type publicatie en jaar van uitgave.

Bibliotheca wittockiana verkoopt stukken

Michel Wittock verraste onlangs de vrienden van de Bibliotheca Wittockiana met de mededeling dat hij van plan was enkele stukken uit de collectie te verkopen. De aanleiding hiervoor is dat het beheer van de bibliotheek inmiddels is overgegaan naar de zoon van de oprichter, Charly Wittock. Michel Wittock heeft tot nu toe alle kosten verbonden aan de bibliotheek zelf gedragen, maar wil graag de Bibliotheca Wittockiana een gezonde financiële basis geven. Daarom heeft hij besloten ‘sommige boeken te verkopen om andere te kunnen bewaren’. De Wittocks zullen zich

[p. 217]

meer toeleggen op de hedendaagse boekband en in het bijzonder op de Art Nouveau-banden. In de loop van de zomer zullen daarom de eerste zeldzame Italiaanse en Franse Renaissancebanden te koop worden aangeboden. Met de opbrengst zal een fonds worden opgericht, waarmee in de toekomst de Bibliotheca Wittockiana kan worden gefinancierd.

Hieronymus van alphen prijs voor John Landwehr

Eind vorig jaar werd de Hieronymus van Alphen Prijs toegekend aan John Landwehr vanwege zijn grote inzet en kennis als verzamelaar van en publicist over negentiende-eeuwse kinderboeken.

Hoewel Landwehr al ruim veertig jaar op boekhistorisch en bibliografisch gebied actief is, geeft hij pas sinds zo'n jaar of tien in boeken en artikelen uiting aan zijn belangstelling voor het kinderboek. Hij legt zich daarbij vooral toe op geïllustreerde uitgaven en zijn eerste publicaties op dit gebied betroffen dan ook abc-boekjes. Hierover publiceerde hij onder andere Prentgeschenk van 60 ABC-boekjes, in 1995 verschenen bij uitgeverij Repro-Holland, het artikel ‘Lotgevallen van enkele abc-boekjes’ in De Boekenwereld 12 [1995-1996) 1, en een bijdrage aan het door Querido uitgegeven A is een Aapje. Opstellen over ABC-boeken van de vijftiende eeuw tot heden (1995). Sindsdien heeft hij, vooral in een langlopende reeks artikelen in Boekenpost, maar ook in bijvoorbeeld Het ijzersterke kinderboek. Schetsen uit negentiende-eeuwse kinderboeken (Nederlands Centrum voor Volkscultuur, 1997), aandacht gevraagd voor bekende maar ook vele onbekende boekjes, auteurs, uitgevers en genres. Hij kan in sommige gevallen zeker als een pionier worden beschouwd, wiens verkennende werk vervolgens werd uitgediept en verder beschreven door onderzoekers, zoals het echtpaar Buijnsters en Frits Huiskamp.

Landwehr is echter niet alleen gelauwerd vanwege zijn publicaties over kinderboeken, maar ook omdat hij altijd bereid is boeken uit zijn verzameling te laten zien en belangeloos meewerkt aan tentoonstellingen en studies over het oude kinderboek. In het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard is momenteel bijvoorbeeld een expositie ingericht van gelithografeerde kinderboeken uit zijn collectie, waarbij de catalogus IJzersterke kinderprenten op steen. Een zeldzame collectie kinderboeken en -prenten bijeengebracht door Josephine en John Landwehr verscheen (zie nummer 3 van deze jaargang).

De Hieronymus van Alphen Prijs, vernoemd naar de schrijver van de Proeve van Kleine Gedigten voor Kinderen wiens tweehonderdste sterfdag vorig jaar in de pers onopgemerkt voorbijging, is een initiatief van de Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur en wordt sinds 2000 toegekend. De stichting werd in 1986 opgericht met als doel de bevordering en verbreiding van de geschiedvorsing over kinder- en jeugdliteratuur. De stichting organiseert hiertoe jaarlijks twee studiedagen waarop drie à vier deskundigen spreken over een bepaald facet van de historische kinderboeken wereld. Ook komt tweemaal per jaar de Mr. C.F. van Veenkring (genoemd naar een van de eerste belangrijke verzamelaars van kinder- en jeugdboeken) bijeen, waar wetenschappers of verzamelaars spreken over hun huidige onderzoek of bijzondere exemplaren. En ten slotte publiceert de stichting het kwartaalblad Berichten uit de wereld van het oude kinderboek, dat aan de donateurs wordt toegezonden. De minimumdonatie voor de stichting bedraagt €18 per jaar. Nadere inlichtingen kunnen worden ingewonnen bij de voorzitter: Frits Booy, Ferdinand Huycklaan 36, 3743 an Baarn.

Hans Hafkamp

[p. 218]

Reactie op interview met Theo en Frans Laurentius

Naar aanleiding van het interview met Theo Laurentius in De Boekenwereld (2003/2004), nr. 2, inzake de verwerving van een tekening van Goltzius door Teylers Museum volgt hieronder een reactie van het museum:

‘Het onderzoek naar de herkomst van de tekening van Goltzius; portret van Jan Govertsen, die het museum in 1984 heeft verworven is uitvoerig geweest. Uit dit onderzoek is gebleken dat de tekening steeds op rechtmatige wijze van eigenaar is verwisseld en dat er geen onrechtmatigheden hebben plaatsgevonden. Naar aanleiding van de informatie in het interview zijn de stukken opnieuw bestudeerd en is er weer met destijds betrokkenen gesproken. De conclusie was opnieuw dat er bij de verwerving van de tekening correct is gehandeld en er geen zaken aan het licht zijn gekomen die zouden kunnen duiden op onrechtmatige handelingen.’

Abuis Jan ten Brink

De heer Saalmink attendeerde erop dat het portret bij het artikel over Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift in de vorige aflevering van De Boekenwereld (p. 139) niet de besproken Jan ten Brink voorstelt, maar de classicus en literator Jan ten Brink (1771-1839), hoogleraar te Harderwijk en later te Groningen. Het is afkomstig uit de

Jan ten Brink

Nederlandsche muzen-almanak 19 (1837). De hier afgebeelde Jan ten Brink, die uit het artikel, was zijn kleinzoon.

Rectificatie ‘een vergeten toorop’

Mocht de lezer van het artikeltje ‘Een vergeten Toorop’ in de zinsnede ‘Ik zou graag willen weten wie de, zoals hierna zal blijken “gelukkige” onderbieder was, die toch €380 voor deze vondst over had’ een beschuldiging van prijsopdrijvende praktijken van het veilinghuis ‘The Romantic Agony’ hebben gelezen, dan is dit niet de bedoeling geweest. Het veilinghuis handelt naar eer en geweten en voert schriftelijke opdrachten correct uit.

Wouter J. van Leeuwen