De Boekenwereld. Jaargang 19

[p. 195]

Agenda

Veilingen

Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 RW Leiden, tel.: [phone] 81: 20 en 21 mei, kijdagen 16 t/m 19 mei.

Van Gendt Book Auctions bv, Brandewijnsteeg 2, 1011 GN Amsterdam, tel.: [phone] 89: 11 en 12 maart 2003, kijkdagen 7 t/m 10 maart.

Bubb Kuyper, Jansweg 39, 2011 KM Haarlem, tel.: [phone]: 3 t/m 6 juni, kijkdagen 29 mei t/m 1 juni.

Romantic Agony, Aquaductstraat 38-40, B-1060 Brussel, België, tel.: (0032) (0)2 544 10 55: 21 en 22 maart, kijkdagen 15 en 17-20 maart; 13 en 14 juni, kijkdagen: 7 en 10-13 juni.

Van Stockum's veilingen, Prinsengracht 15, 2512 EN Den Haag, tel.: [phone]: 18-20 juni, kijkdagen 13-15 juni; 12-14 november, kijkdagen 7-9 november.

Beurzen

Maart
7-9	Zürich, Antiquariats-Messe Zürich, Volkshaus Zürich
20-22	Amsterdam, 24th European Antiquarian Book & Print Fair, rai Congrescentrum, Europaplein
20-23	Leipzig, Leipziger Antiquariatsmesse
April
10-13	New York, The New York Antiquarian Bookfair
26-27	Gent, DRUKsel 2003, beurs voor boekenmakers, bibliofiele drukkers en kleine uitgevers, Museum voor Schone Kunsten (Citadelpark)
Mei
22-25	Parijs, 15ème Foire Internationale du Livre Ancien, Maison de la Mutualité
Juni
5-8	Londen, The Antiquarian Booksellers Association Bookfair, Olympia

Tentoonstellingen

De Grand Tour in Meermanno

Het Museum van het Boek presenteert tot 9 maart een tentoonstelling over de educatieve reis die veel rijke jongeren in de 18^e eeuw maakten: de ‘Grand Tour’. De tentoonstelling geeft een beeld van de reizen die de jurist Gerard Meerman en zijn zoon Johan Meerman onafhankelijk van elkaar maakten door Europa. Gerard Meerman (1722-1771) was afkomstig uit een rijke koopmansfamilie uit Leiden en was één van de belangrijkste boekenverzamelaars uit de 18^e eeuw. Zijn zoon Johan (1753-1815) was ook een gedreven boekenverzamelaar.

Van de verschillende reizen van Gerard en Johan Meerman worden handgeschreven en gedrukte verslagen getoond uit de archieven van Museum Meermanno-Westreenianum en de kb. In de tentoonstelling worden deze originele documenten geflankeerd door boeken en voorwerpen die onderweg werden gekocht, en door landkaarten en prenten van steden die werden bezocht. Zo is er een gravure (twaalf delen) te zien van Rome door Giuseppe Vasi uit 1765 van 2,65 meter breed.

De reizen die vader en zoon Meerman maakten, worden vergeleken met reizen van Haagse tijdgenoten, zoals Willem Carel Dierkens - zoon van de Haagse burgemeester en vriend en leeftijdsgenoot van Johan Meerman - en de veel oudere Aernout Vosmaer, directeur van de Stadhouderlijke Kabinetten van Natuurlijke Historie van stadhouder Willem v. De expositie toont van

[p. 196]

hen enkele geïllustreerde egodocumenten - reisverslagen en brieven - afkomstig uit het Nationaal Archief, de UB Leiden en het Rijksprentenkabinet te Amsterdam. Deze verschillende teksten geven een goed beeld van de smaakverschillen van de reizigers en werpen een licht op de verspreiding van de culturele en wetenschappelijke kennis in de tijd van de Verlichting.

Adres: Museum Meermanno-Westreenianum, Prinsessegracht 30, Den Haag, tel.: [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 11.00 tot 17.00, in het weekend van 12.00 tot 17.00.

Johan Meerman publiceerde zijn bevindingen o.a. in Eenige Berichten omtrent de Pruisische, Oostenrijksche en Siciliaanse Monarchiën, Den Haag 1793. (foto Museum Meermanno-Westreenianum)

De hedendaagse en toekomstige Spaanse boekband

In de Bibliotheca Wittockiana is nog tot 15 maart een tentoonstelling te zien die de evolutie van de Spaanse artistieke boekband in het laatste decennium laat zien. Hiervoor is een keuze gemaakt uit het werk van de laureaten van de belangrijkste nationale boekbindwedstrijden in Spanje. De tentoonstelling is georganiseerd door de afeda (Associación para el Fomente de la Encuadernación de Arte). De banden zijn afkomstig van de Nationale Bibliotheek te Madrid, de Biblioteca del Ministerio de Educación, Cultura y Deporte, de Real Biblioteca del Palacio Real en de Biblioteca Celestino Mutis. Daarnaast nodigde afeda enkele grote namen uit de Spaanse boekbinderswereld uit: Santiago Burgalle, Vicente Cogollor Mingo, Antiono en José Galván, Ramón Gómez Herrera en Ana Ruiz-Larrea Cangas. Om het beeld nog vollediger te maken koos een jury bovendien een dertigtal banden uit van talentvolle professionele en amateurbinders. Dit zal tegelijk een van de laatste tentoonstellingen zijn voordat de leiding van de Bibliotheca Wittockiana in september 2003 zal overgaan op Charly Wittock, de zoon van de huidige voorzitter.

Adres: Bibliotheca Wittockiana, Bemelstraat 23, Brussel, tel.: (0032) (2) 7705333. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10 uur tot 17 uur.

Typografisch werk van H.Th. Wijdeveld (1885-1987) en tijdgenoten

Museum Meermanno komt van 23 maart tot 15 juni 2003 met een tentoonstelling over het werk van H.Th. Wijdeveld en zijn tijdgenoten, representanten van de ‘Amsterdamse School’. Het werk is afkomstig uit het Stedelijk Museum Amsterdam, het Nederlands Architectuurinstituut, privé-collecties en Museum Meermanno. De ontwerpen van Anton Kurvers (1889-1940), die zich zeer heeft laten inspireren door Wijdeveld, zullen ook deel uitmaken van de presentatie.

De architect Wijdeveld, opgeleid bij P.J.H. Cuypers, zag het werk van zijn leermeester niet als basis voor de eigen beroepspraktijk. Hij ontwikkelde een volstrekt persoonlijke stijl in zijn gebouwen, meubelen, theaterdecors en typografische ontwerpen. Na 1917 vertoont zijn typografie de invloed van de architect J.L.M. Lauweriks (1864-1932), maar zij laat zich nauwelijks eenduidig omschrijven. Zijn spel met lijnen en blokken vormt voor de klassiek georiënteerde, alsook voor de nieuw-zakelijke typografie een steen des aanstoots. Van Royen en De Roos en in 1966 nog Huib van Krimpen wezen zijn typografie af.

Wijdeveld was hoofdredacteur en typografisch verzorger van het tijdschrift Wendingen in de periode 1918-1931 en als zodanig een invloedrijke persoon in de wereld van de kunst en in het bijzonder van de typografie. Museum Meermanno toont nu diverse voorbeelden van zijn tentoonstellings- en theateraffiches, boeken, commercieel drukwerk en uiteraard zijn omslagen voor Wendingen.

[p. 197]

J.W. Schotman, Der Geesten Gemoeting. Vier morgenlandse dromen in verzen, Van Holkema & Warendorfs U.M., Amsterdam 1927. Ontwerp: H.Th. Wijdeveld. Band (in rood en zwart) en titelpagina (in goud en zwart). (Collectie en foto Museum Meermanno-Westreenianum)

Bij de tentoonstelling verschijnt een kleine publicatie van de hand van gastconservator en Wijdeveld-kenner Hans Oldewarris, uitgegeven door 010 Publishers.

Adres: Museum Meermanno-Westreenianum, Prinsessegracht 30, Den Haag, tel.: [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 11.00 tot 17.00, in het weekend van 12.00 tot 17.00.

Kasteelbibliotheek

Van 1 mei tot en met 30 september is in het acht eeuwen oude Kasteel Duivenvoorde te Voorschoten een kleine tentoonstelling van boeken uit de kasteelbibliotheek te zien. De boeken komen uit het bezit van de opeenvolgende eigenaars van het kasteel en reflecteren hun interessegebieden. De tentoonstelling zal enkele handschriften, maar voornamelijk gedrukte werken bevatten. De collectie is aangevuld tot het begin van de 20^e eeuw, de art-decoperiode. Het is voor het eerst dat deze collectie voor publiek te zien zal zijn. Gedurende de reguliere rondleidingen zal aan de tentoonstelling op de ‘Museumzolder’ aandacht worden besteed. Daarnaast is het op aanvraag ook mogelijk in groepen het kasteel te bezichtigen, waarbij speciale aandacht wordt besteed aan de boeken uit de kasteelbibliotheek.

Adres: Kasteel Duivenvoorde, Voorschoten, tel.: [phone] (voor afspraken over bijzondere rondleidingen). Rondleidingen: 1 mei t/m 30 september, op dinsdag t/m zaterdag om 14.00 en 15.30.

Politieke baasjes. Politieke tekeningen van Peter van Straaten

Lang geleden, toen geluk nog heel gewoon was, begon Peter van Straaten te tekenen. Niet zomaar tekeningetjes, maar prenten met een boodschap. Vaak kritisch op de huidige situatie, gevuld met een flinke portie humor. Inmiddels zijn we duizenden prenten verder. Peter van Straaten is niet meer weg te denken als politiek tekenaar. Een overzicht van zijn werk is tot 17 maart te zien in het Persmuseum Amsterdam. Al dertig jaar lang is Peter van Straaten heer en meester als het gaat om spotprenten. De tekenaar en tevens dichter maakte tekeningen voor Vrij Nederland en het Parool. De tentoonstelling herbergt ongeveer tweehonderd van zijn prenten, gesorteerd op onderwerp. De oudste prenten

[p. 198]

Een van de politieke prenten van Peter van Straaten. (foto Persmuseum)

komen uit de vroege jaren tachtig. Werk uit de jaren zeventig is niet te vinden op de tentoonstelling. De meeste prenten verbeelden staatshoofden en andere bewindslieden.

Adres: Persmuseum Amsterdam, Zeeburgerkade 10, tel.: [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Hendrick Goltzius: eerbetoon aan een virtuoos tekenaar en schilder

Van 8 maart tot en met 25 mei 2003 presenteert het Rijksmuseum de tentoonstelling Hendrick Goltzius: Prenten, tekeningen, schilderijen. In zijn tijd - de 16^e eeuw - was Goltzius (1558-1617) een internationale beroemdheid; aanvankelijk als prentmaker en tekenaar, later ook als schilder. Deze tentoonstelling is het eerste grote overzicht waar zowel werken op papier als schilderijen van de kunstenaar worden getoond. Het bekendst zijn Goltzius' virtuoze prenten; gedurfde composities met naakte figuren in elegante houdingen, uitgevoerd in een nieuwe graveertechniek; een wervelend lijnenspel van ongekende technische perfectie. Maniëristische meesterwerken, zoals De bruiloft van Cupido en Psyche (1587), naar ontwerp van de keizerlijke hofschilder Barthelomeus Spranger, worden afgewisseld met innemende, maar niet minder virtuoos gesneden portretten. Goltzius is niet alleen een van de belangrijkste prentmakers, maar ook een van Nederlands beste en veelzijdigste tekenaars. Er zijn meer dan 500 bladen van Goltzius bekend. Als maker van levensechte portretten in gekleurd krijt, waaronder het Zelfportret uit Wenen, is Goltzius zelden geëvenaard. Met zijn scherp geobserveerde weergaven van landschap en natuur, zoals de Studie van een boom uit Oxford, staat hij aan het begin van een grote Hollandse traditie.

Met schilderen begon Goltzius opmerkelijk laat, op 42-jarige leeftijd. Dankzij deze tentoonstelling worden veertien schilderijen voor het eerst bij elkaar gebracht. Voor degenen die Goltzius kennen als tekenaar en prentmaker zal het zien van de schilderijen zeer verrassend zijn. De tentoonstelling wordt georganiseerd in samenwerking met het Metropolitan Museum te New York en het Toledo Museum of Art (Ohio). De prenten komen vooral uit de verzameling in Amsterdam, de tekeningen en schilderijen zijn afkomstig uit een groot aantal verzamelingen in Europa en de Verenigde Staten. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus in een Nederlandse en Engelse versie.

Adres: Rijksmuseum, Stadhouderskade 42, Amsterdam. Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur.

Hendrick Goltzius, Jongeling met schedel en tulp, 1614. Pen in bruin, 460 × 354 mm. New York, Pierpont Morgan Library, New York.