De Boekenwereld. Jaargang 19

[p. 111]

Catalogi
J.A. Brongers

Kinderen gaan voor! De vorige Boekenwereld was geheel gewijd aan het kinderboek en daardoor was er voor een keer geen plaats voor de catalogusrubriek.

Ditmaal is mijn bijdrage om twee redenen bijzonder: zij is wat groter dan gewoonlijk vanwege dit kinderboekennummer en zij is tevens mijn laatste. Ik ben in september 1991 begonnen; nu, na 11 jaar, lijkt het mij tijd dat een ander, in een nieuwe situatie en op zijn wijze, eens naar de catalogi kijkt. Mijn rubriek bestond steeds uit twee delen: de zakelijke ‘lijst’ en een ‘column’, waarin ik enige elementen uit de aangeboden catalogi nader belichtte en waarin ik u soms deelgenoot maakte van mijn persoonlijke belevenissen in de boeken- en mensenwereld.

In de afgelopen jaren heeft zich een opmerkelijke verandering in de cataloguswereld voorgedaan. Vanaf mijn eerste bijdrage werden er telefoon- en faxnummers bij de adressen vermeld. Later kwamen daar de websites en e-mailadressen bij. Deze werden de voorbode van een zich doorzettende ontwikkeling en het ontstaan van de genoemde nieuwe situatie: catalogi worden, best handig, integraal en soms cumulatief on line bereikbaar via deze nieuwe media. Sommige firma's hebben hun papieren catalogus al in de ban gedaan, andere eten van twee walletjes. O, waar moet dat heen met deze rubriek? Misschien uiteindelijk naar een beoordeling van websites; hoe de diverse aanbieders een voor collectioneurs aantrekkelijk zoeksysteem op verzamelthema ontwerpen?

Om deze opmerking nagenoeg geheel te ontkrachten zond de firma Forum [forum 107] een prachtige ‘klassieke’ catalogus met 506 titels uit de periode 1600-1850; het 463 pagina's tellende boekwerk wordt afgesloten met indexen betreffende auteurs, onderwerpen, plaatsnamen, personen, drukkers en uitgevers, kunstenaars en binders, en de provenance. Een waardige opvolger van de The Children's World of Learning.

Liefhebbers van de Rechter Tie-boeken geschreven door de sinoloog/diplomaat Robert van Gulik weten dat daarin een beschrijving wordt gegeven van de situaties gedurende het verhoor en berechting van verdachten. Verder eindigen de verhalen - de lezer heeft daar, naar Chinese opvatting, recht op - met de realistische beschrijving van de executie van de boosdoener. De firma Rosenthal [rosent 266/42/€1000] biedt een serie van twaalf gekleurde afbeeldingen (gedateerd ca. 1875) aan van scènes uit de loop van het Chinese recht. Ook de catalogus van deze firma heeft indexen.

In deze catalogusverslagperiode genoten we, bij een zeer aanvaardbare temperatuur, van een vakantie in Andalusië bij mijn zusje, die daar al jaren in een heel klein plaatsje woont. Vele Spanjaarden zijn ontzettend aardige mensen; achter je rijdend zijn ze zeer geduldig als je verkeersvertragend zoekgedrag vertoont. Er is maar één bezwaar: ze spreken nagenoeg geen buitenlands, terwijl ons Spaans zeer minimaal is. Hun goede wil is groot, dus kwamen we er altijd uit. Maar buitenlandstalige boeken zijn daarom geen gemeengoed, behalve in de vorm van gidsjes bij toeristische hoogtepunten.

Wij waren naar Granada gereden via, wat op de kaart heette, de ‘Ruta de Washington Irving’. In de boekwinkel van Alhambra vonden we een Nederlandse vertaling (met nuttige annotaties) door H.G.B de Leeuw van Irvings, naar ons later bleek, beroemde boek. Thuisgekomen zei mijn zusje: ‘Ik heb ook nog een Engels boek over Alhambra.’ Tot mijn verbazing bleek het de oorspronkelijke Parijse editie uit 1832 te zijn! Zij had die ooit - familietrekje - bij de firma Loose in Den Haag gekocht. Onder het pseudoniem Geoffrey Crayon [Pietje Potlood] schreef Irving (1783-1859) The Alhambra, or the new sketch book. Vergelijking leerde hoe goed de vertaling van De Leeuw was; het is het boek waarvan men zegt dat het Alhambra aan de moderne (West-)Europese intelligentsia bekendmaakte.

Maar ook in Nederland is reizen leuk. Onlangs maakte ik gebruik van mijn ‘vrij-reizen’-kaart voor senioren om wat in Deventer rond te lopen;

[p. 112]

er is daar een antiquarenfolder met kaartje. Ik kocht wat boeken bij de ook uit deze rubriek bekende De Stokroos-Papyrus, ik kocht wat oudere krantenknipsels bij Gedrukt en geknipt voor u en een boek bij De Kameleon. Ten slotte maakte ik een praatje en kocht er een, uiteraard Duitstalig, boek bij Das Gute ist immer da! Met een lunch in De Keizerskroon was de dag weer om, maar er blijven nog andere zaken over; goed voor een volgend tochtje.

Op zaterdag en zondag 6/7 april 2002 vond in Leiden in de Pieterskerk de Antiquarische Boekenbeurs plaats. Dertig firma's verenigd in de bob (Bond van handelaren in Oude Boeken) presenteerden zich; hun gezamenlijke catalogus gaf in 62 pagina's een fraaie indruk van het aanwezige materiaal.

Bolland, die overigens verhuisd is, biedt aan: M. Luther, An den Christlichen Adel deutscher Nation. von des Christlichen standes besserung, Augsburg, 1520 [bollan 231/90/€5800]. Van dit zeer zeldzame werk schijnen maar vijf exemplaren bekend te zijn.

Tot 25 januari 2003 is er in Brussel (Bibliotheca Wittockiana, Bemelstraat 23) een tentoonstelling getiteld ‘Honderd meester-boekbinders voor het “Zonnelied” van Sint-Franciscus van Assisi’. Een mooie gelegenheid om dit, ook architectonisch opmerkelijke, museum te leren kennen. Open van dinsdag t/m zaterdag van 10-17 uur.

De firma Laurentius (verhuisd naar een prachtig pand van de Vereniging Hendrick de Keyser te Middelburg) zond ons haar jongste catalogus. Naast veel ander moois valt een samenhangende reeks van een ets [lauren/no. 84/€180] en een serie tekeningen [lauren/no. 4/€300] op voorstellend het verzakken en slopen van de Muiderpoort te Amsterdam in 1769. Monumentenzorg moest nog uitgevonden worden.

De Arnhemse firma Gysbers en Van Loon [gysloo] ‘verzendt’ vanaf heden zijn catalogi ook via internet; deze elektronische versie zal identiek zijn aan de papieren en gelijktijdig verschijnen. Op hun website zijn steeds de laatste vier catalogi te raadplegen.

De Zoetermeerse firma Aldus biedt een fraaie collectie sub-recente wetenschap-en-techniekboeken aan. We noemen hier slechts het - voor de geschiedenis van het onderzoek van de vogelvlucht en fotografie van belang zijnde - boek van E.J. Marey, Le vol des oiseaux (1890) [aldus 9/493/€567,23].

Affiches en tegels thans samen! De bekende bedrijven Van Sabben Poster Auctions (te Hoorn) en Tile Auctions (te Oud-Beijerland) [sabben] melden dat zij in de loop van dit jaar fuseren tot Van Sabben Auctions Posters & Tiles (te Hoorn).

Onlangs heeft zich in Amsterdam een firma gevestigd met vroege visafbeeldingen als specialisatie [richte]. Het Centraal Museum te Utrecht bereidt voor het jaar 2004, in samenwerking met deze firma, een tentoonstelling voor getiteld ‘Vis op schilderijen uit de 17e en 18e eeuw’; hier zullen ook ‘visboeken’ te zien zijn.

Bij thuiskomst van een vierdaagse zomerexcursie met een groep Engelsen, gewijd aan techniekgeschiedenis in zuidelijk Nederland, verraste Julia Elton [elton] me weer met een fraaie catalogus met source-material op het gebied van de geschiedenis van de techniek.

Iets geheel anders. Ik vind bijen fascinerende diertjes; in mijn boekenkast heb ik dan ook een metertje ‘bijen en bijenhouden’. Van vrienden die met imkeren stopten, kreeg ik wat jaargangen Maandblad voor imkers. In een aantal nummers (april en juli/augustus 1992) kwamen wat historische notities voor, zoals een beschrijving van Het Geldersch Byenboek of practyk der byen langs den kant de Maes, Peel en Niers in het Overkwartier van Gelderland door Petrus Hendrix uit 1786, maar pas in druk verschenen in 1890. Jammer genoeg zette deze historische bijenrubriek niet echt door.

Naast de vermelding van de eerste - overigens mislukte - poging om hommels te domesticeren, vond ik via dit bijentijdschrift nog een levensbeschrijving van Aalbert van Schothorst uit De Valk (bij Lunteren). Hij bleek een belangrijke korfimker uit de 19e eeuw. Samen met de bekende Réveil-dominee O.G. Heldring karteerde hij - dat wist ik - voor L.J.F. Janssen van het Leidse Oudheidkundig Museum een akkercomplex uit de IJzertijd rond het Wekeromse Zand. Dat maakte mij wakker, ik had nooit gedacht dat ik betreffende deze amateur-archeoloog, in het kader van mijn studie over de geschiedenis van de archeologiebeoefening in Nederland, zo veel

[p. 113]

te weten zou kunnen komen. Lezing van drukwerk blijft boeiend; er rollen soms de onverwachtste verbanden uit de tekst. En dat is het aardige.

Een hartelijke groet. Ik hoop dat u in de afgelopen jaren tot tevredenheid bent bediend en dat ik u met mijn, soms van de hak-op-de-takspringerige mededelingen en verhaaltjes een plezier heb gedaan; ik heb ze met genoegen, de verschenen catalogi administrerend, geschreven. Mijn opvolger wens ik veel succes!