Catalogi
Onlangs bracht ik een bezoek aan de Herzog August Bibliothek te Wolfenbüttel. Het zeer kleine plaatsje bij Braunschweich, niet ver van de grens met de voormalige ddr, is de Tweede Wereldoorlog onbeschadigd doorgekomen en het staat vol met vakwerkhuizen. Er is maar één klein antiquariaat. De interessante bibliotheek neemt er een prominente plaats in; zonder die instelling zou het stadje ternauwernood - zoals dat heet - ‘op de kaart staan’. Een modderig waterloopje, waaraan inderdaad enige huisjes romantisch leunen, geeft het plaatsje, wel wat optimistisch, de bijnaam het Venetië van het noorden.
Om middelbare scholieren al vroeg met (oude) boeken en een echte bibliotheek kennis te laten maken zijn er zogenaamde Schülerseminare. Drie of vier dagen lang worden scholieren aan de hand van een bepaald thema ondergedompeld in de diverse aspecten van deze oude bibliotheek. Een van de onderwerpen - met een goede handleiding - uit hun aanbod is: Reizen in oude boeken.
In dit verband - weer terug in Nederland - is een erg aardig naslagwerk: The Dictionary of Imaginary Places rond 1980 samengesteld en geschreven door Alberto Manguel (ja, van het lezen) en Gianni Guadalupi. We lezen daarin over het West-Afrikaanse koninkrijk Fantippo dat om twee zaken wereldberoemd is: het bezit van een postdienst, die door verzamelaars zeer gezochte postzegels uitgeeft en het er mee samenhangende feit dat dit niet-christelijke land kerstmis viert; anders zouden de postbodes immers geen kerstpresentjes ontvangen! Het land is beschreven door Hugh Lofting in een van zijn Doctor Dolittle-boeken. Als jongetje verslond ik de avonturen van deze bijzondere, dierentalen sprekende geleerde; zo iemand wilde ik ook wel worden.
Als men een verzonnen land wil bezoeken dan zal men er een verzonnen reis naar toe moeten maken. Anders komt men niet ver. Het Amsterdamse antiquariaat Gerits voorziet in deze behoefte aan adequate, in euro's geprijsde reisgidsen. Zo zijn er twee handleidingen - door Klaas Klim - voor een reis naar de binnenkant van de aarde [gerits 11 / 207 (Latijn) en 208 (Frans) / e685 en e430]. Door de firma worden zo eventuele taalmoeilijkheden ook nog voorkomen.
Het IJmuidense antiquariaat Asher presenteert zich weer met een fraai uitgevoerde catalogus met onderwerp-index. De titels zijn alfabetisch op auteur of vervaardiger gerangschikt. Mijn Leidse hart klopte intens bij het zien van een mooie afbeelding van de ingelijste Grote Hagen Wandkaart uit 1670 met alle belangrijke gebouwen er omheen uitgestald, inclusief de nooit gebouwde, maar wel ontworpen, Nieuwgefundeerde Kerk en het prospect vanuit het zuiden [asher 31 / 77 / f 38.565, -]. Daarnaast zijn er twee titels van Goethe respectievelijk over de Metamorphose der Pflanzen en over de Farbenlehre. Iets meer bij onze huidige wetenschap sluit een publicatie van Gregor Mendel uit 1869 over Hieracium Bastarde aan; kruisingen van het Havikskruid.
Hierover las ik in het Verklarend woordenboek van wetenschappelijke plantennamen door C.A. Backer dat men in de oudheid dacht dat ‘haviken dit kruid bezigden om een scherper gezicht te krijgen’. Van dit moeilijk verkrijgbare, zeer informatieve naslagwerk uit 1936 is in 2000 bij Het Taalfonds een herdruk verschenen met een biografische inleiding over de auteur.
De catalogus van het Leidse Oosters Antiquarium heeft een omslag waarop een Chinese waterklok is afgebeeld bestaande uit een serie in elkaar overdruppelende schalen gevuld met water. De houtsnede komt voor in een convoluut met vijf publicaties waaronder een almanak uit 1858 [oosant 631 / 179 / f 500,-].
Op de valreep ontvingen we de catalogus van de 22e Europese Book- en Print Fair te Amsterdam. Zij vond - als u dit leest - op 26-28 april 2001 plaats. Tussen de beide Utrechtse antiquariaten Acanthus (p. 8) en Waterbolk (p. 63) kan men weer over veel moois lezen.
We besluiten zoals we begonnen: met reizen. De catalogus van Bestebreurtje is in een bijzonder omslag gestoken: een facsimile van een lederen band van de Amsterdamse kamer van de voc uit 1749 [besteb 107 / 241 / f 2650,-]. Er wordt veel in gereisd.
J.A. Brongers
Auteursrechtelijk beschermd