De Boekenwereld. Jaargang 15

[p. 216]

Veilingen

Veiling oude boeken bij Bernaerts te Antwerpen op 20 mei 1998

Het Antwerpse veilinghuis Bernaerts is gespecialiseerd in antiek en inboedels, doch sinds de zoon van de veilinghouder is aangetreden, probeert men zich ook op het terrein van boeken en prenten te bewegen. Antwerpen heeft nog geen gespecialiseerd veilinghuis op dit terrein, dus er is zeker plaats voor. Op 20 mei werd de tiende boeken- en grafiekveiling gehouden, met een aardig aanbod op het terrein van het oude boek.

De negen voorgaande veilingen had ik gemist, maar nu bestelde ik de catalogus, ondanks het feit dat één der nestors van het Nederlandse antiquariaat mij eens verteld had dat hij op Belgische veilingen alleen maar stroppen had gekocht. De catalogus bleek fraai, maar slecht. Fraai, omdat deze op royaal formaat was gedrukt en een groot aantal, soms pagina-grote, kleuren(!) foto's bevattevan het aangebodene. Slecht, omdat de beschrijvingen weinig deskundig waren gemaakt, geen bibliografische verwijzingen bevatten en er bij de prenten geen staten en kwaliteitsaspecten werden vermeld. De taxatieprijzen stonden op een inlegvel en op een ander los vel stonden ‘last-minute’-veranderingen van de voorwaarden, waaronder een hoger commissiepercentage (23% in plaats van 22%) en veranderde data van de kijkdagen. Het aanbod leek echter dermate aantrekkelijk dat ik besloot om in ieder geval naar de kijkdag te gaan. Bernaerts zit in een royaal gebouw aan de zuidkant van de Antwerpse binnenstad, vlakbij het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten. De ontvangst was vriendelijk, en vlakbij was een café met terras. Wat zou men meer willen?

Nou, dat bleek in de eerste plaats een betere collationering van de boeken. Tal van exemplaren misten pagina's of prenten of vervolgdelen, terwijl dit niet in de catalogus was vermeld. Eén der veilingvoorwaarden luidde dat men de voorwerpen kocht zoals ze te zien waren geweest ‘zonder enige waarborg’, zodat een bod uitbrengen op grond van de catalogus beslist onmogelijk was. Aan het bekijken en zo goed mogelijk collationeren van een vijftigtal oude boeken besteedde ik een gehele dag, waarna thuis nog eens een flink aantal uren nodig was om de compleetheid, de zeldzaamheid en de prijs die deze boeken in de afgelopen jaren hadden opgebracht na te gaan (de taxaties op het losse velletje in de catalogus stonden regelmatig in geen enkele verhouding tot de opbrengst van de boeken op andere veilingen!).

Enkele dagen later volgde een tweede tocht naar Antwerpen voor de veiling (en voor het nog even nazien van een paar gerezen vragen). Voor Nederlandse begrippen is de methode van veilen vreemd. Er wordt gewerkt met biednummers, maar men kan deze niet van tevoren krijgen doch pas in de zaal, na een aankoop, via een dame die dan met een invulbriefje komt. De veilingmeester gebruikt deze nummers echter niet en slaat toe aan ‘die meneer daar achterin’ of ‘die dame in het midden’, waardoor de twee assistentes alsmaar heen en weer snellen met bonnetjes in tweevoud waarop zij het biednummer moeten zien in te vullen en de prijs, waarna zij één exemplaar aan de cliënt uitreiken en het tweede exemplaar aan een assistent van de veilingmeester die de administratie bijhoudt. Gevolg is regelmatig grote verwarring als de veilingmeester al twee nummers verder is en de assistentes nog lopen te zoeken naar een koper of de prijs zijn vergeten. Voor een koper die een paar nummers achter elkaar wil aanschaffen, is het heel vervelend om tussendoor met de dames te moeten ‘onderhandelen’ over het juiste bonnetje. Wordt de achterstand te groot dan wordt de veiling onderbroken en worden de laatst geveilde nummers nog eens gerecapituleerd tussen de veilingmeester en de zaal. Deze manier van veilen vereist een grote staf: vier man achter de tafel, twee dames voor het bonnetjes-lopen, een ophouder en drie man achter de schermen om de ophouder van het juiste boek te voorzien. In totaal tien personen!

Er zat redelijk schot in het veilen, ondanks het feit dat de veilingmeester, zoals in België gebruikelijk is, alles tweemaal zegt: eenmaal in het Vlaams en eenmaal in het Frans.

U zult vragen: wat was nu het resultaat van dit alles?

Die dure catalogus met de vele kleurenfoto's bleek te werken, want vrijwel alle geïllustreerde werken of boeken in prachtband werden voor fikse prijzen verkocht. Veel kopers bleken ook geen last (of weet?) te hebben van de incompleetheid van de boeken, want ze werden veelal verkocht voor de prijs waarvoor men elders een compleet exemplaar kan kopen. Koopjes waren er echter bij de ‘saaie’ boeken: zeventiende-eeuwse drukken zonder prenten of in het Latijn. Ongeacht de zeld-

[p. 217]

zaamheid gingen deze voor lage prijzen en het was ook in deze categorie dat ik met enkele ‘koopjes’ thuis kwam: Erasmus, Grotius, De Brune, Ogier, Seneca en een enkel volksboekje. Een uitschieter was de eerste druk van de Neurenbergse Kroniek van Hartmann Schedel uit 1493 (in een negentiende-eeuwse band van Vermorel) waarvoor een ‘gentleman-dealer’ uit het zuiden van ons land ruim een ton (deze en de volgende prijzen inclusief het opgeld) betaalde. Andere forse opbrengsten: een Cruydt-boeck van Dodonaeus (Leiden 1618) in een zeer slechte band f8.250,-; de Pomologia met de vervolgen van Knoop in slechte band en met waterschade in het boekblok f4.100,-; Valentini's Musea Museorum (Frankfurt 1704) in een moderne band f8.250,-; een van de ‘optochtgravures’ van J.Th. de Bry met een, niet in de catalogus vermeld, gat: f500,-; twee zwaar beschadigde gravures van Lucas van Leyden (de beschadigingen maar ten dele in de catalogus vermeld) f2.600,- en f5.600,-; een exemplaar van De Groots Nederlandtsche Jaerboeken (Amsterdam 1681) waar twee prenten aan ontbraken f2.500,-, de gekleurde Leo Belgicus kaart uit Van de Keeres atlas Germania inferior (1617) werd opgehouden voor f26.000,-. Een goed exemplaar van de eerste druk (1655) van Alle de wercken van Cats werd toegeslagen voor f3.400,-. Het was een leerzame ervaring, maar of het voor herhaling vatbaar is, weet ik nog niet zo zeker.

A.G. van der Steur

Veilingen in Brussel, Luik en Antwerpen

Henri Godts, opvolger van Louis Moorthamers, Louizalaan 6, B-1050 Brussel, 32.(0)2. 26478548, veilde op 6 juni 1998 een mooi aanbod oude boeken, kaarten en prenten. Voor twee delen van de Latijnse editie van Blaeus Stedenboek van Piemonte en Savoye uit 1682 werd 1.200.000 BF betaald (schatting 600.000). De Zee-Atlas van Pieter Goos (1666) met 41 in de tijd gekleurde kaarten bracht 2.900.000 BF op. En voor de ovalen in de tijd lichtgeelgekleurde Mercatorkaart van Vlaanderen uit 1574, bood men 35.000 BF.

Verrassend hoog waren de prijzen van de daguerrotypieën die werden geveild: bijvoorbeeld een gezicht op de Predikherenbrug en Ajuinlei in Gent uit circa 1840 vond een koper voor 140.000 BF (schatting 12.000). Een gezicht op de hallen en St.-Maartenskerk in leper met een opbrengst van 300.000 BF (15.000), deed de prijs van 55.000 BF (2.500) voor ‘une jeune orientale, vêtue de sa seule nudité... Belle pièce en excellente condition...’ en de 750.000 BF (12.000) voor dertien andere erotische ‘stukken’ (twaalf vrouwen en een man) in het niet verdwijnen. De ets ‘Abraham et Isaac’ (1645) van Rembrandt exciteerde slechts tot 100.000 BF (45.000). Plaatjes boden natuurlijk ook de ‘klassieke’ geïllustreerde boeken zoals Bochius' Historica narratio (...) Alberti et Isabellae, Antwerpen 1602, 65.000 BF; Le grand Théâtre sacré du Duché de Brabant, La Haye 1729, 85.000 B.F. Montanus' Beschryving van America, Amsterdam 1671, bracht ondanks enkele ontbrekende bladen toch nog 300.000 BF op.

De martialen onder ons kwamen ook aan hun trekken: Alkemades Behandeling van 't Kampregt, (met het exlibris van Bob Luza) was raak met 21.000 BF (10.000). Furttenbachs Von Kriegs: Statt- und Wasser Gebäwen mit 60 Kupfferstucken, Ulm 1635, haalde de loopbrug met 200.000 BF op. Art militaire van Wallhausen, Francfort 1616, schoot 90.000BF tezamen. Het zal niet het geweld zijn maar de mooie prentjes die de kopers tijdens het bieden in vuur en vlam hebben doen zetten. Voor echt vuurwerk kon je beter het octavobandje met Appiers Pyrotechnie, Pontà Mousson 1630, uit de brand slepen voor 132.000 BF.

Voor oude boekenveilingen kan men in Brussel ook terecht bij Eric Speeckaert, Boulevard Saint-Michel 53, B-1040 Brussel, 32. (0)2.7364329, met als specialisatie genealogie, heraldiek en wapenbanden, of bij The Romantic Agony. Book & Print Auctions, Aquaductstraat 38-40, B-1060 Brussel, 32.(0)2. 5441055 (Devroe & Stubbe bvba). Voor mooie Franse boekbanden en geïllustreerde edities is de Librairie Simonson het aangewezen adres. Deze is verhuisd naar de G. Simpsonstraat 58, B-1083 Brussel, 32.(0)2.5383158, waar nu ook de veilingen plaatsvinden. In Luik houdt Michel Lhomme, 9 rue des Carmes, B-4000 Liège, 32.(0)4. 2232463, degelijke veilingen van oude boeken en grafiek.

In Antwerpen heeft Veilinghuis Bernaerts, Verlatstraat 18-22, B-2000 Antwerpen, 32. (0)3.2481921, in mei zijn tiende boeken- en grafiekveiling ingericht. Er werd o.a. een Liber chronicarum, Koberger 1493, in negentiende-eeuwse leren band voor een schitterende 1.200.000 BF afgeslagen, waarmee de prijzen op de befaamde Maastrichtse antiekbeurs

[p. 218]

werden overtroffen! Moet er soms zand zijn? (Zuid-Nederlands voor kan het nog sterker?) De Leo Belgicus-kaart van Pieter van den Keere, 1617 (schatting 300.000 BF) vond daarentegen geen koper. De verzorgde catalogus in groot formaat en met talrijke kleurenillustraties, verdient ondanks enkele inaccurate gegevens die in de beschrijvingen geslopen zijn, toch een extra vermelding voor zijn volledigheid.

Ik wens u gelukkige aan- en verkopen!

Marc Cappaert