Veilingen
Van Stockum, 19-21 november 1997
De onlangs overleden Arnhemse collectionneur mr. H. Herfst werd terecht geëerd met een aparte veilingdag en -catalogus. Hij bezat een groot aantal beroemde en interessante oude boeken, al was niet alles van topkwaliteit.
Naast die fraaie zestiende- tot achttiende-eeuwse boekerij hield Herfst duidelijk van Nederlandse clandestiene publicaties, waarvan een zeer brede en fraaie selectie te begeren was. Van een malaise in die afdeling was hier niet veel te merken: alles ging voor nogal hoge bedragen naar de handel. Het meest opvallende item bij Van Stockum was een luxe Rire de coquille van Hans Arp, uitgegeven door Vordemberge-Gildewart in 1944, en geïllustreerd door Sophie Taeuber-Arp. Een Amsterdamse handelaar kocht het voor f1100,- (schatting f500,-).
In de andere helft van de catalogus stond daar een enorme hoeveelheid Engelse literatuur tegenover, veelal geïllustreerd. Daarin waren drie mooie collecties te herkennen: van een uitgever, van een roker, en van een enthousiast plastificator. De absolute topper was een gesigneerde luxe James Joyce: The mime of Mick, Nick and the Maggies (Den Haag 1934). Het tere boekje werd ingezet en afgeslagen op f10.000,-, tweemaal de schatting. Uit dezelfde collectie kwam een bijna complete serie van het avant-garde-tijdschrift Transition (Parijs 1927-1936), waarin Joyce ook gepubliceerd heeft. De negentien nummers gingen voor f2000,- naar een commissie (f1500,-). Het hoogste bedrag werd betaald voor een rijkversierde aard- en een hemelglobe uit 1750: f60.000,-, de helft van de schatting! Maar het duurste boek van de veiling was ook het grootste: 28 folianten vormen de beroemde Encyclopédie van Diderot & d'Alembert (1751-52). Dit werk bleef even onder zijn schatting met f32.000,-.
Herfst had enkele bijzondere afdelingen in zijn verzameling oude boeken ondergebracht: namelijk tekenboeken, emblemata en fabels. Zo bezat hij het in 1740 uitgegeven handboek voor kunstenaars van de renaissancist Abraham Bloemaert. Het ging voor f3600,- naar een commissie. Albrecht Dürers Beschryvinghe van de menschelijke proportion (1622) bracht f3500,- op (f1000,-), en Opticae sive perspectivae van Marolois, samengebonden met de invloedrijke Perspectiva theoretica ac practica van Hans Vredeman de Vries (beide uit 1633), een buitengewoon attractief boek, werd voor f8500,- verkocht.
De emblemata trokken veel belangstelling van handelaars en liefhebbers. Veel van de klassieke emblematabundels waren dan ook voorhanden; sommige helaas in onwaarschijnlijk lelijke moderne bandjes, maar dat mocht de pret niet drukken. Ach ja, je kunt er altijd een bruin papiertje omheen kaften. Eén van de mooiste vond ik de Nederduytsche poemata van Daniël Heinsius, eerste druk, 1616, met handgekleurde illustraties en initialen. Opbrengst f3200,-. Het populairste Nederlandse emblemataboek, Spiegel van het menselijk bedrijf van Jan en Caspar Luyken (1767) werd verkocht voor f3000,-, en de emblemataencyclopedie van Hubert Korneliszoon Poot, Het groot natuur- en zedekundigh werelttoneel (1743-1750) ging voor f1800,-. Bij de fabels was de met vele honderden platen en vignetten versierde zesdelige La Fontaine van Fessard uit 1765-1775 het meest in trek: een liefhebber had er f3200,- voor over (f1500,-).
Bij de klassieken sloeg een medewerker van Van Stockum een mooie slag met een volmaakt midden-zestiende-eeuws kunstwerk. Hij wist voor f4600,- (f2000,-) de Metamorfosen van Ovidius in de wacht te slepen met 178 superbe houtsneden van Virgil Solis, in een uitbundig versierde band, gedateerd 1564. De Heldinnenbrieven van Ovidius in een mooi verluchte editie uit 1543 ging voor f2100,- (f1000,-) naar een verzamelaar. Een ander kocht een zeldzame Venetiaanse Plautus (1518) voor f2700,- (f1500,-). Een spreekwoordenboek van Erasmus uit 1525 bracht f1000,- op (f300,-). Dit zijn duidelijke aanwijzingen dat het zestiende-eeuwse boek in trek is.
Maar dan Olfert Dapper. Zijn aardrijkskundige werken horen tot het beste wat de Nederlandse zeventiende eeuw aan prentenboeken heeft opgeleverd. Twee exemplaren (beide van Herfst) van het verslag over twee bezoeken van de VOC aan China (1670) gingen voor respectievelijk f7000,- en f4000,- weg. De veel mooiere Naukeurige beschryvingen van India (1672), van de Middellandse-Zee-eilanden (1688) en van het Midden-Oosten (1680) uit de algemene helft van de catalogus deden vergelijk-
Auteursrechtelijk beschermd
