Catalogi
Zonder taal geen schrift en dus geen boek. Boekwetenschap is daar uiteindelijk het gevolg van. Die wetenschap zelf gebruikt weer de taal om over boeken en boekproductie te reflecteren. Droste galore! Het is dan ook niet verwonderlijk dat er vaak gespeculeerd is over het ontstaan van dit typisch menselijke vermogen, waarbij in een formatieve periode vooral theologische argumenten een rol speelden.
Thans beschouwen wetenschapshistorici het verschijnen van J.G. von Herders, door de Berlijnse akademie bekroonde, verhandeling Über den Ursprung der Sprache in 1772 als de start van het huidige ‘echte’ ‘taal-oorsprongs-onderzoek’. Als een van de argumenten tegen de zienswijze ‘taal is een goddelijke gift aan de mens’ voert Von Herder (1744-1803) de imperfectie van de taal aan. Met name het voorkomen van zoveel synoniemen voor gewone zaken ziet hij als god-onwaardig inefficiënt. Daarnaast constateerde hij het ontbreken van heel gewone woorden voor filosofische en abstracte ideeën; de mens moest dan maar voortdurend moeizaam woorden creëren.
We vergeten even dat in 1866 een genootschap te Parijs statutair besloot geen bijdragen over het ontstaan van taal meer te accepteren en we slaan nog veel meer over. Sinds 1985 is er echter een Language Origins Society met een jaarboek: Studies in Language Origins. Een van de oprichters en tot zijn dood voorzitter, was de Nederlandse arts prof. dr. Jan Wind (1932-1995). Het (reizend) antiquariaat Serendipity (serend) biedt thans, met nog enige andere titels, zijn bibliotheek aan. Interessant zijn natuurlijk overdrukjes van zijn werk waarin hij o.a. beschrijft hoe, tijdens de evolutie, mogelijk het nadeel van het meer naar binnen in het lichaam geplaatst raken van de elementen van ons latere, zeer gecompliceerde, strottenhoofd tot een voordeel werd. Nadeel: een mens kan verdrinken. Voordeel: een mens kan spreken.
We vieren drie jubilea. Moison en Scholts (moison) bestaat vijf jaar en biedt een aantal titels aan à f 5,-. Müller (müller) viert zijn vijftien-jarig bestaan; bij een bezoek aan dit theologisch antiquariaat te Hoogvliet ontvangt u 15% korting. De catalogus van Alfa Haganum (alfaha) met een korte historische inleiding ziet er extra feestelijk uit vanwege het vijfde lustrum van deze in jeugdboeken, Nederlands-Indië, Nederlandse geschiedenis en topografie gespecialiseerde firma.
Naast de catalogi van de al bekende Antiquariatsmessen van Hamburg, Stuttgart en Köln, ontving ik thans die (al weer nr. 4!) van Leipzig. Als u dit leest is deze echter weer voorbij (eind maart 1998); ik maak u er slechts op attent. Er waren 67 deelnemers, waaronder twee Nederlandse: Rödner (rödner) uit Haarlem en De Friedesche Molen (friemo) uit Amsterdam. De eerste stond er met literatuur, politiek, geschiedenis, erotica en psychoanalyse; de tweede met Exil-literatuur, natuurwetenschap, autografen en reisverslagen.
Bij het Amsterdamse antiquariaat Egidius (egidu) heeft zich, geheel naar de geest van de tijd, een fusie voorgedaan. Vanaf heden zwaaien Geert Postma (postma) uit Groningen en Fokas Holthuis (holthui) uit Bemmel er gezamenlijk de scepter. Naar ik begrijp blijven hun eigen vestigingen bestaan.
J.A. Brongers
Auteursrechtelijk beschermd