De Boekenwereld. Jaargang 13

Agenda

Veilingen

Ton Bolland, Prinsengracht 493, 1016 HR Amsterdam, tel. [phone]: 21 juni 1997, 14.00 uur; kijkdag: 21 juni van 9.30 tot 12.30 uur.

Van Gendt Book Auctions b.v., Brandewijnsteeg 2, 1011 GN Amsterdam, tel. [phone]: 16 en 17 september 1997; kijkdagen: 12 t/m 15 september.

G. Postma, Oude Kijk in 't Jatstraat 59, 9712 EC Groningen, tel. [phone]: veiling eind september 1997. Voor meer informatie bellen.

Beurzen

Grotere beurzen en markten voor het tweedehandse en antiquarische boek. (Aanvullingen s.v.p. aan A.G. van der Steur, Kruisstraat 3, 2011 PV Haarlem)

	juni
22	Amsterdam, Markt bij Stopera (De Kan)
	juli
6	Dordrecht, Markt in centrum
12	Noordwijk, Boeken onder de vuurtoren
20	Amsterdam, Markt op de Dam (De Kan)
	augustus
2, 3	Redu (België), La nuit du livre
3	Deventer, Markt in centrum
10	Bergen N.H., Markt in centrum
17	Amsterdam, Markt bij Stopera (De Kan)
30	Bredevoort, Internationale markt
	september
6	Groningen, A Kerk
14	Zeist, Markt op het Slotplein
	oktober
11, 12	Leiden, Pieterskerk (b.o.b.)
	november
21, 22, 23	Haarlem, Beyneshal, Nederlandse Antiquaren Beurs
	december
5, 6, 7	Mechelen, Minderbroederskerk, Internationale Antiquaren Beurs

gehele jaar

Amsterdam: op vrijdag boekenmarkt op het Spui; maandag t/m zaterdag boeken in de Oudemanhuis Poort.

[p. 273]

Cornelis Pronk, Gezicht te Winkel, ca. 1730-32. Tekening. Provinciale Atlas Noord-Holland (collectie Rijksarchief in Noord-Holland, Haarlem).

's-Gravenhage: op donderdag boekenmarkt op Plein (oktober t/m april) of op het Lange Voorhout (mei t/m september).

Bredevoort: derde zaterdag van de maand: kleine boekenmarkt.

	andere evenementen
	november
8, 9	Utrecht, Jaarbeurs, Nationale Verzamelbeurs.
	december
?	Amsterdam, Paradiso, Beurs voor kleine uitgevers.

Tentoonstellingen

Cornelis Pronk tekent Noord-Holland

In de zomers van 1727 tot en met 1731 trok de tekenaar Cornelis Pronk (1691-1759) met pen en penseel door Noord-Holland en legde systematisch de steden en kerkdorpen vast die hij op zijn route tegenkwam: grote plaatsen als Alkmaar en Hoorn, maar ook kleinere zoals Twisk, Jisp, Warder en Wadway. Veel van deze tekeningen werden in prenten omgezet ter verluchting van historisch-topografische uitgaven die in de achttiende eeuw veelvuldig verschenen. Ruim 90 Noordhollandse gezichten zijn nu te zien in de tentoonstelling Pronk met pen en penseel in de Vleeshal in Haarlem.

Cornelis Pronk kreeg zijn teken- en schilderlessen van de ‘tekenmeester’ Jan van Houten (1679-1713) en van de beroemde portretschilder Arnold Boonen (1699-1729). In 1715 vestigde Pronk zich als zelfstandig kunstenaar. In opdracht van verschillende uitgevers werd Pronk erop uitgestuurd om stad en land en alles wat de oudheidkundigen van belang achtten, op artistieke manier in beeld te brengen. De eerste publikatie waarvoor tekeningen van Pronk in prent werden gebracht was Hoorns Buiten-Singel, verschenen bij Roelof Westerop in 1728. De meeste tekeningen echter verschenen in Het verheerlykt Nederland van de Amsterdamse uitgever Isaac Tirion tussen 1745 en 1774.

Met het werk van Pronk bereikte het topografische tekengenre in de achttiende eeuw een hoogtepunt. Pronks tekeningen hebben bovendien een eigen charme door de zomerse sfeer die er vaak in wordt opgeroepen. Te zien t/m 17 augustus.

Onder redactie van dr. L. Kooijmans is een aantal artikelen over leven en werk van Cornelis Pronk tot een boek gebundeld door uitgeverij De Bataafsche Leeuw.

Adres: Vleeshal, Grote Markt 16, Haarlem. Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 11.00-17.00 uur; zon- en feestdagen van 13.00-17.00 uur.

Vier eeuwen domineesland

‘Hoe gezegend in ons land, is het vak van predikant’ dichtte Frederik van Eeden eens. In het Museum Catharijneconvent is tot en met 15 augustus de expositie Vier eeuwen domineesland te zien waarin een overzicht gegeven wordt van het ambt van predikant van de zestiende eeuw tot de dag van vandaag. Met geschilderde en gegraveerde portretten, fo-

[p. 274]

R. Vinkeles naar J.M. Quinkhard, Portret van Theodorus Schelluyne (1692-1776), predikant te Amsterdam en auteur, 1768. Gravure, 365 × 260 mm (Collectie Museum Catharijneconvent, Utrecht).

to's en geluidsfragmenten worden beroemde en minder beroemde dominees in herinnering geroepen. Historische afbeeldingen illustreren de zondagse prediking. Getoond wordt hoe de predikant door de eeuwen heen gekleed ging. Verder wordt er aandacht besteedt aan de domineesdichters, het bijzondere predikantswerk en de komst van de vrouwelijke

Het Suezkanaal. (Collectie Nationaal Schoolmuseum Rotterdam).

predikant. Ook de opvallende en voorname plaats die de pastorie en hun bewoners in dorp of stad inneemt wordt belicht. Kortom de langdurige handhaving van het protestants karakter van Nederland is ondenkbaar zonder de bijdragen van de predikant.

Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus met bijdragen van Dr. F.A. van Lieburg, Dr. M. den Dulk en A.J. Klei uitgegeven door Meinema, Zoetermeer.

Adres: Museum Catharijneconvent, Nieuwegracht 63, Utrecht. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00-17.00 uur; zaterdag, zondag en feestdagen van 11.00-17.00 uur.

Reis rond de wereld

Het Nationaal Schoolmuseum in Rotterdam organiseert deze zomer de tentoonstelling Een reis rond de wereld in 80 schoolplaten, over aardrijkskundige schoolplaten waarmee sinds het begin van deze eeuw de gehele wereld werd verkend. Menigeen herinnert zich de spannende en machtige verhalen die de onderwijzer bij de verschillende schoolplaten vertelde. Ieder detail werd bekeken en besproken zodat de plaat echt tot leven kwam. Voor veel leerlingen leek het alsof er werkelijk een bezoek aan een ander land of werelddeel gebracht werd.

[p. 275]

De tentoonstelling brengt een belangrijk onderdeel van de collectie van het Schoolmuseum voor het voetlicht. De schoolplaten met afbeeldingen van verschillende landen en streken en de wandkaarten voor topografie, uitgevoerd op karton of linnen, geven een overzicht van dit beroemde leermiddel zoals dat vroeger bij het aardrijkskunde-onderwijs gebruikt is. De tentoonstelling loopt tot en met 7 september.

Adres: Nationaal Schoolmuseum, Nieuwemarkt 1a, Rotterdam. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur; zondag van 13.00-17.00 uur.

Whistler en Holland

Tussen 1863 en 1903 bezocht de fameuze Amerikaans/Engelse schilder en etser James NcNeill Whistler (1834-1903) verschillende keren ons land. Op zijn tochten door het ‘land van Rembrandt’ logeerde hij onder meer in Amsterdam, Den Haag, Dordrecht en in verschillende steden en dorpen op Walcheren. In Amsterdam maakte hij als een der eerste kunstenaars een serie etsen vanaf een boot waarbij hij niet de alom bekende gebouwen van de hoofdstad vastlegde maar vooral de weinig in beeld gebrachte verborgen plekjes van het oude in verval geraakte centrum. Zijn etsen drukte hij af op door hem zelf verzameld oudhollands papier. In Dordrecht en Zeeland maakte hij kleine watervlugge aquarellen. De merkwaardig afgesneden gebouwen op zijn prenten maken een bijna fotografische indruk en ondervonden aanvankelijk nogal wat kritiek maar al spoedig ook veel navolging onder Nederlandse schilders en etsers zoals Willem Witsen, George Breitner en Carel Storm van 's Gravesande. Ook zij gingen net als hun Engelse vakbroeder prenten, aquarellen, foto's en schilderijen van die achteraffe buurtjes maken. De meeste van deze werken zijn gemaakt vanaf het water, dus uit een laag gezichtspunt.

Op de tentoonstelling in het Rijksmuseum zijn de zeer zeldzame serie Amsterdamse etsen, twee gezichten in de Zaanstreek en verschillende van Whistlers Hollandse aquarellen te zien. De werken komen uit Nederlandse, maar vooral buitenlandse museale en particuliere collecties. De invloed die Whistler had op zijn vakbroeders en vooral zijn andere manier van kijken naar ons land zijn op de tentoonstelling goed te zien in werken van

James McNeill Whistler, The Embroidered Curtain, 1889. Ets en drogenaald, 238 × 158 mm. Rijksprentenkabinet, Amsterdam. Whistler heeft op deze prent de panden Palmgracht 52 en 54 te Amsterdam in beeld gebracht.

Witsen, Breitner, Storm van 's Gravesande, Cameron, Craig Annan, Stieglitz, Twachtman, Sickert e.a.

Bij de tentoonstelling, die te zien is van 16 augustus t/m 9 november in het Rijksmuseum, verschijnen een Nederlands- en een Engelstalig boek.

Adres: Stadhouderskade 42, Amsterdam. Openingstijden: dagelijks 10.00-17.00 uur.