De Boekenwereld. Jaargang 13

Veilingen

Van Gendt, 18 en 19 maart 1997

De lente-veiling van Van Gendt bood een enorme collectie schaakboeken: een paar duizend stuks, vervat in 423 lotnummers! Het was de verzameling van Justus de Hooghe, eens de drijvende kracht achter schaakclub ‘Rotterdam’. Biografieën van grootmeesters, verslagen van beroemde wedstrijden en toernooien, doorwrochte studies over opening, midden- en eindspel, tijdschriften en wat dies meer zij: kasten vol. Helaas waren de oude boeken erg summier beschreven (‘not collated’). De avond tevoren mocht Ook dat nog-schaker Hans Böhm op de radio zeggen wat hij van deze bijzondere veiling vond: ‘ach, zo'n veiling is leuk voor schaakamateurs, tegenwoordig staan alle spelverlopen op cd-rom’. Op de vraag waar de veiling gehouden werd was het antwoord: ‘geen flauw idee, volgens mij ergens in Amsterdam’.

De publiciteit rondom de tweede pilaar van deze veiling was soepeler verlopen: ruim een half jaar geleden baarde Hans Renders in Vrij Nederland opzien met een artikel over een geliefde van Godfried Bomans, die onder het pseudoniem Pluvier veel van zijn werk geïllustreerd had. Ze had de schrijver in 1947 leren kennen en had in de loop der jaren vele honderden brieven van hem ontvangen. In februari werd bekend gemaakt dat de brieven, op de meest intieme na, bij Van Gendt geveild zouden worden. Het veilinghuis had wel voor een zeer merkwaardige presentatie gekozen: de brieven waren ingedeeld op thema. Alle brieven over het schrijverschap werden apart geveild, evenals de brieven over Dickens, Rome, illustraties en brieven over privézaken. Ook was er een apart lotnummer voor de ansichtkaarten. De nummers werden eerst apart en later als collectie geveild. Apart brachten de brieven opgeteld f 20.300,- op. Toen veilingmeester Tijenk de brieven voor f 22.000,- als collectie aanbood bleef het echter -onverwacht- stil in de zaal, zodat de verzameling nu uiteengerukt verder mag leven. Twee lotnummers (‘schrijverschap’ en ‘buitenland’) gingen naar een in Bomanskringen onbekende verzamelaar die na afloop angstvallig de pers meed, de overige nummers gingen naar de handel of naar een koper in commissie. Het lot ‘nevenactiviteiten’ (39 brieven) bleef bij een inzet van f 3000,- onverkocht.

Derde belangrijke poot waar deze veiling op stoelde, was de Hugo Claus-collectie van een verzamelaar uit Breda, die in de loop der

[p. 259]

jaren een prachtige verzameling had weten op te bouwen, hoofdzakelijk betrokken bij een antiquaar in Antwerpen. De strijd werd voornamelijk uitgevochten door een verzamelende handelaar en een uitgever, maar de handelende handel kwam er ook nog aan te pas. Zo betaalde het Leidse antiquariaat AioloZ terecht f1800,- voor het mooiste Clausitem uit de collectie: de bundel Het Jansenisme, voorzien van vijf geaquarelleerde litho's van Claus en verschenen in 1975 in slechts 31 exemplaren (schatting f500,-/f700,-). Dat jaartal 1975 is niet onbelangrijk: het is de ‘goede tijd’ voor bibliofiel werk van Claus. In de loop van de jaren '80 verzandden bibliofiele edities van Claus vaak in maakwerk waar de rechtgeaarde verzamelaar terecht zijn neus voor optrekt. Een andere relatief vroege bibliofiele uitgave (uit 1973) was De Wangebeden, ook een uitgave met geaquarelleerde litho's van de auteur, die terecht f1200,- bereikte (f 600,-/f 800,-). Zeldzaamste item was de bundel Fiësta, geschreven met Freddy de Vree en voorzien van een aantal ingeplakte unica. Dit in 1981 in slechts dertien exemplaren gemaakte boek bracht f1000,- rond op (f400,-/f600,-). Ondergetekende maakte er een verzamelaar dolblij mee.

Een complete set van Tijd en Mens, het belangrijkste naoorlogse literaire tijdschrift in Vlaanderen, waarover vorig jaar bij de Nijmeegse uitgeverij Vantilt een veelgeroemd proefschrift verscheen (Jos Joosten, Feit en tussenkomst. Geschiedenis en opvattingen van Tijd en Mens (1949-1955)), bleef onverkocht. De lelijke banden zullen daar debet aan zijn geweest (f2000,-/f3000,-).

Bij de afdeling old and rare was de zaal traditioneel overvol en hing het publiek met de benen buiten. Tirions in de achttiende eeuw veelgebruikte Nieuwe en beknopte handatlas, bedoeld voor onderweg en voorzien van 40 handgekleurde kaarten, ging voor f7000,- naar een handelaar uit de bollenstreek (f6000,-/f8000,-). Diezelfde koper moest het afleggen tegen antiquariaat Forum, dat voor f10.000,- eigenaar werd van een matig en incompleet exemplaar (maar toch met 276 handgekleude gravures) van Willem Baudartius' plaatwerk De Nassausche Oorloghen uit 1616 (dat oorspronkelijk was verschenen onder de titel Afbeeldinge ende Beschrijvinghe van alle de Veldslagen, Belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden, geduerende d'oorloghe teghens

Verzameling der fraaiste gezichten van Nederland (foto Van Gendt, Amsterdam).

den Coningh van Spaengien, onder her beleydt van den Prince van Oraengien ende Prince Maurits) (f5000,-/f7000,-).

Een ander kostbaar werk bij old and rare was de Verzameling der fraaiste gezigten van Nederland in afbeeldingen: een oblong boek met honderd rustieke etsen dat voor f11.000,- naar een koper in commissie ging (f7000,-/f9000,-).

Er zijn de afgelopen drie jaar erg veel boeken (en collecties) over Zeeland onder de hamer geweest. Reden wellicht dat Tirions Atlas van Zeeland uit 1760 bij een inzet van f4200,- niet verkocht werd (f6000,-/f8000,-)? Een sold w.a.f.-exemplaar van een Antwerpse bijbel uit 1538 met bijna 300 teksthoutsneden ging voor f4800,- nèt niet naar Dordrecht (f500,-/f1000,-).

Bij de prenten tenslotte kwam een grote achttiende-eeuwse schaatsprent onder de hamer. De ets met de titel ‘Winter Vreugde op den Amstel en 't gaan des Ysbreekers en der waterschuiten’ werd afgeslagen voor f3800,- (f2000,-/f2500,-). Of de koper in commissie wellicht een spruitjeskweker uit Alphen aan den Rijn was, is niet bekend.

Fokas Holthuis