De Boekenwereld. Jaargang 13

[p. 212]

Verschenen boeken

J.A. Brongers, Boekwoorden woordenboek. Rondgang door de boekenwereld, Amsterdam, De Buitenkant, 1996, 224 p., ISBN 9070386763. f28,50.

Lexicon van eigenaardig taalgebruik uit het boekenvak. Het boek is een uitbreiding van het in 1989 verschenen ABCDarium voor de boekensneuper dat nu nog bij De Slegte ligt. Brongers neemt niet alleen echte ‘vaktaal’ op (met literatuurverwijzingen!), maar ook namen van personen, en woorden die geen mens serieus neemt, zoals ‘vakantiepuin’. Het boekje ziet er schitterend uit. (LK).

Jacques Dane, ‘De vrucht van bijbelsche opvoeding.’ Populaire leescultuur en opvoeding in protestants-christelijke gezinnen circa 1880-1940, Hilversum, Uitgeverij Verloren, 1996, 256 p., ISBN 9065505393. f49,-.

Veel aandacht in dit boek voor efemere lectuursoorten zoals zondagsschoolboekjes en protestants-christelijke tijdschriften van rond de eeuwwisseling. Aan welke eisen moest deze lectuur voldoen, welke schrijvers hielden zich ermee bezig, en hoe werd de protestantse lectuur ontvangen? Dat zijn de onderwerpen die aan bod komen in dit proefschrift, waarop historisch-pedagoog Jacques Dane aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveerde. (LK).

Eduard Douwes Dekker/Multatuli, Ik ben zwanger van denkbeelden, Amsterdam, Querido, 1996. Reeks Griffioen. 141 p., ISBN 9021405881. f 12,50.

Een brief van 44 pagina's, in 1851 door Multatuli geschreven aan uitgever A.C. Kruseman is onderwerp van dit boek. De brief is in zijn geheel getranscribeerd en van aantekeningen en een nawoord voorzien door neerlandica Kets-Vree. De brief gaat voornamelijk over de denkbeelden van Multatuli en zijn schrijversambities, maar ook vertelt de schrijver wat hij zoal las in het verre Ned.-Indië. Boekhistorisch interessant vanwege de geadresseerde. De brief werd eerder al gepubliceerd, o.m. in Multatuli's Volledige Werken. (LK).

John Dunning, The Bookman's Wake, London, Warner Books, 1996, 439 p., ISBN 0751514969. £7,99.

Dunning, voorheen eigenaar van the Old Algonquin Bookstore in Denver (USA), runt tegenwoordig, vanwege zijn leeftijd en vanwege zijn succes als detectiveschrijver, een gesloten antiquariaat. In 1995/1996 verscheen van zijn hand de nieuwe antiquariaatsdetective The Bookman's Wake. De plot speelt zich af rond private presses, antiquariaten, bibliografen, varianten van first editions, gepassioneerde boekenverzamelaars en dergelijke. Deze aspecten zijn heel aardig beschreven, maar de plot zelf was naar mijn smaak (maar smaken van detective lezers verschillen nogal) te ingewikkeld en gezocht. (AGvdS).

Vera Funke, Dat Bestelhuis! Dat Bestelhuis! Wat speelt dat'n rol! 125 jaar Centraal Boekhuis, Culemborg, Centraal Boekhuis, 1996, 68 p. ISBN 9075345313. Niet in de handel.

Jubileumboek van het Centraal Boekhuis, tevens nieuwjaarsgeschenk. Het boek schetst de geschiedenis van dit distributiecentrum voor de boekhandel, waarin boeken niet per titel maar per kilo worden verhandeld. Opgericht in 1871, kent het boekhuis een roerige geschiedenis met als laatste heroïsche feit de bijna-overstroming in 1995. Het jubileumboek is rijk geïllustreerd. (LK).

Jeffrey Groeneveld, Diamant op Soestdijk. Juliana en Bernhard 60 jaar getrouwd, Groningen, Uitgeverij Detail, 1996. 80 p., geïll. ISBN 9075536119. f29,90.

Naar aanleiding van het diamanten huwelijk van onze koningin moeder en haar Bernhard wordt in achttien en enige hoofdstukken een beeld geschetst van het koninklijk paar en van alle postzegels die wel en niet ter gelegenheid van de hoogtepunten uit hun leven verschenen. Met overzichtje van alle postzegels over dit onderwerp. Postzegels met een verhaal voor de fanatieke filatelist. (IV).

J.M.H.J. Hemels [et al], Gids informatiesector 1996-1997, Den Haag/Rotterdam, NBLC/Boekblad, 1996. 256 p., ISBN 9074864120. f 95,-.

Informatieve gids met beschrijvend gedeelte met artikelen die inzicht geven in de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van boeken, bibliotheken, omroep, tijdschriften, kranten, film, video en electronische media. Daarnaast uitgebreide statistische overzichten en veel cijfertjes. Compleet overzicht van medialand anno 1997. Met alfabetische registers op de inhoud en op adressen in Nederland en België. (IV).

W. van den Hull, Autobiografie (1778-1854), Hilversum, Verloren, 1996. Reeks Egodocumenten, deel 10, 736 p., geïll., ISBN 9065501347. f95,-.

Een der vroegste autobiografieën in ons taalgebied, geschreven door de Haarlemse kostschoolhouder Willem van den Hull. Veel informatie over de gebeurtenissen van zijn tijd en over Haarlemse zaken, maar ook over het onderwijs en de daarbij gebruikte leermiddelen. Interessant boekhistorisch citaat met verklarende noot van Van den Hull op pagina 334, over beproefd middel van boekhandelaren om intekenaren voor hun uitgaven te winnen. (AGvdS).

Kurt Löb, Exil-Gestalten. Deutsche Buchgestalter in den Niederlanden. Arnhem, Gouda Quint, 1995. 341 p., ISBN 9038702671. f 124,50.

Deze Duitstalige, royaal en deels in kleur geïllustreerde handelsuitgave van Löbs proefschrift (1994) geeft een gedetailleerde vergelijking van het werk van twee voor de Nazi's gevluchte, Duitse typografen: Paul L. Urban en Henri Friedlaender. Laatstgenoemde heeft veel invloed gehad in ons land. Specialistisch, maar waardevol boek. (ThB)

Nop Maas [et. al.] (eindred.), Waardevol oud papier. Feestbundel bij het tienjarig bestaan van Bubb Kuyper Veilingen Boeken en Grafiek 1986-1996, Haarlem, Bubb Kuyper, 1996, 340 p., geïll., ISBN 9090099107; verkrijgbaar bij het veilinghuis.

[p. 213]

Jubileumboek, met 51 bijdragen over boeken in de ruimste zin des woords. Er zijn o.m. stukken over vermaarde verzamelaars, over typografie, over veilingen en over de jubilaris zelf. Onder de auteurs vele vaste medewerkers aan De Boekenwereld. De feestbundel is niet in de handel, maar hier en daar toch verkrijgbaar, voor f 60,-. Geen geld voor een gebonden boek van 340 pagina's, geïllustreerd bovendien. (LK).

W. van Starkenburg, Boekenweekgeschenk en andere propaganda voor het boek 1930-1997, Apeldoorn, Boek & Boek, 1997, 2de ‘sterk verbeterde en uitgebreide’ druk, 68 p., 500 ex., f7,50.

Handig naslagwerkje voor de vele verzamelaars. Het materiaal is gerangschikt op jaar, met bij vele publikaties interessant cursief gedrukt commentaar van de samensteller over zeldzaamheid, kwaliteit van de uitvoering e.d. Curieuze en cryptische mededeling in het voorwoord: ‘Niet elk strooibiljet of folder kan worden vermeld. Enerzijds omdat die informatie nauwelijks te achterhalen is, anderzijds omdat het overzicht voor de modale verzamelaar dan weleens wat minder zou kunnen worden. Ik kan echter niet beloven er over enkele jaren nog zo over te denken.’ (FWK).

W. van Starkenburg en C.F. Weijland (smnstl.), Boek & Boek. 't Adressenboek, Apeldoorn, Boek & Boek, 1997. 280 p., ISBN 9080055662. f17,95.

Zesde editie van handige adressengids met meer dan 700 adressen van Nederlandse bedrijven en instellingen op het gebied van antiquarische en tweedehands boeken en prenten. Tevens overzicht van boekenbeurzen en boekenmarkten. Geordend op postcode, met alfabetische registers op specialismen per antiquariaat, namen van antiquaren en vestigingsplaatsen. (IV)

Van taarten en balken. Kerstnummer Grafisch Nederland 1996. Amstelveen, KVGO, 1996. 104 p., ISBN 9072734068. f89,-.

Feestelijk kijk- en leesboek over de geschiedenis, achtergronden en makers van diagrammen. Meer gericht op vormgevers en grafici dan op boekhistorisch geïnteresseerden (ThB).

M. van der Wal, Johan Dijkstra 1896-1978, Zwolle, Waanders, 1996, 224 p., geïll., ISBN 9040098980. f75,-.

Johan Dijkstra, één van de oprichters van de vermaarde Groninger kunstkring De Ploeg, is vooral bekend als schilder, tekenaar, graficus en monumentaal kunstenaar. Daarover handelt deze eerste omvangrijke en verzorgd uitgegeven monografie voornamelijk. Tevens aandacht voor zijn werk als illustrator en vormgever van boek(band)en in de jaren '20 en '30. Ook voor geïnteresseerden in reclamedrukwerk is dit boek van belang. Met lijst van boeken en tijdschriften met illustraties, omslagen en banden en aardrijkskundige platen van ca. 100 titels. (FWK).