De Boekenwereld. Jaargang 13

Agenda

Veilingen

Beijers, Achter Sint Pieter 140, 3512 ht Utrecht, tel. [phone]: 3 en 4 december; kijkdagen: en november.

Bubb Kuyper, Jansweg 39, 2011 km Haarlem, tel. [phone]: 27 en 28 november; kijkdagen: 22 t/m 25 november.

Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 rw Leiden, tel. [phone]: 19, 20 en 21 november; kijkdagen: 15 t/m 18 november.

Van Gendt Book Auctions bv, Brandewijnsteeg 2, 1011 gn Amsterdam, tel. [phone]: 17 en 18 december; kijkdagen: 13 t/m 15 december.

G. Postma, Oude Kijk in 't Jatstraat 59, 9712 ec Groningen, tel. [phone]; veiling eind september/begin oktober. Voor meer informatie bellen.

Van Stockum's Veilingen bv, Prinsegracht 15, 2512 ew, tel. [phone]; prentveiling 8 oktober; kijkdagen: 3 t/m 5 oktober; boekveiling 19, 20 en 21 november; kijkdagen: 14 t/m 16 november.

Beurzen

Grotere beurzen en markten voor het tweedehandse en antiquarische boek (aanvullingen s.v.p. aan A.G. van der Steur, Kruisstraat 3, 2011 pv Haarlem).

	oktober
5, 6	Leiden, Pieterskerk (b.o.b.)
26, 27	Brugge, Beurshalle Het Zand
	november
15, 16, 17	Haarlem, Beyneshal, Nederlandse Antiquaren Beurs
	december
6, 7, 8, 12	Mechelen, Minderbroederskerk, Int. Antiquaren Beurs

gehele jaar

Amsterdam: op vrijdag boekenmarkt op Spui; maandag t/m zaterdag boeken in de Oudemanhuis Poort.

's-Gravenhage: op donderdag boekenmarkt op Plein (oktober t/m april) of op het Lange Voorhout (mei t/m september).

Bredevoort: derde zaterdag van de maand: kleine boekenmarkt.

[p. 57]

Arnhem: tweede en vierde zaterdag van de maand: boekenmarkt op het Jansplein aan de voet van de Koepelkerk.

	andere evenementen oktober
11, 12, 13	Keulen, Josef-Haubrich-Kunsthalle, 11. Kölner Antiquariatsmesse (Verband Deutscher Antiquare).
26	Groningen, Universiteitsbibliotheek, Noordelijke Drukkersmarkt (in samenwerking met Boekhandel Godert Walter en Stichting Drukwerk in de Marge).
	november
9, 10	Utrecht, Jaarbeurs, Nationale Verzamelbeurs.
	december
8	Amsterdam, Paradiso, Beurs voor kleine uitgevers.

Lezingen

Lezingen Dr. P.A. Tiele-Stichting

Onder auspiciën van de Dr. P.A. Tiele-Stichting wordt, in samenwerking met de vakgroep Boek-, bibliotheek en informatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam, in oktober en november 1996 wederom een serie lunchlezingen georganiseerd. Onderwerp van de lezingen is dit keer de moderne typografie. Aan het woord komen achtereenvolgens (onder voorbehoud): cpnb-directeur Henk Kraima, ‘Tien jaar boekverzorging: in vraaggesprek met Gerard Unger.’ op 22 oktober; grafisch ontwerper Reinout Homan, ‘Geïllustreerde boeken.’ op 29 oktober; Mediamatics-directeur Willem Velthoven, ‘De verdwijning van het boek’ op 5 november en tenslotte grafisch vormgever en letterontwerper Gerard Unger, ‘Typografie moet opnieuw beginnen.’ op 12 november. De lezingen worden gehouden op dinsdag van 12.15 tot circa 13.15 uur.

Plaats: Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Singel 425, 1012 WP Amsterdam. Inlichtingen: 020-5252294.

Tentoonstellingen

Het Utrechts Psalter. Middeleeuwse meesterwerken rond een beroemd handschrift

Het Utrechts Psalter, dat gewoonlijk te vinden is in de ub Utrecht, onder signatuur ub ms.

Portret van monnik Eadwine, ‘prins der Kopiisten’ in Christ Church Priory (Canterbury), uit het op het Utrechts psalter geïnspireerde Eadwine Psalter uit de collectie van Trinity College Library, ca. 1160-1170 (foto Museum Catharijne Convent, Utrecht).

32, staat vanaf 31 augustus centraal op een tentoonstelling in Museum Catharijneconvent te Utrecht. Het Utrechts Psalter (ca. 820-835) behoort tot de belangrijkste geïllustreerde handschriften die in Nederland bewaard worden en kan beschouwd worden als een van de meesterwerken uit de Karolingische Renaissance. Het psalmenboek is geschreven en geïllustreerd in de tijd van Karel de Grote door de Benedictijner monniken van de Abdij van Hautviliers bij Reims. Spectaculair en intrigerend zijn de 166 pentekeningen in de marges van het handschrift. Deze tekeningen illustreren de psalmen op zo letterlijk mogelijke wijze.

Omstreeks het jaar 1000 bevond het Utrechts Psalter zich in Engeland, waar het als inspiratiebron diende voor drie nieuwe psalmenboeken. Deze psalteria maken, sa-

[p. 58]

men met een veertigtal topstukken die ontstaan zijn onder invloed van het Utrechts psalter (handschriften, gegraveerde bergkristallen en zegels), de tentoonstelling compleet.

Het Utrechts Psalter vormt eveneens het thema van een serie van negen lezingen, die wordt georganiseerd in de periode 29 september - 27 oktober. Voor meer informatie: 030-2313835. Bij de tentoonstelling zal een rijk geïllustreerde Engelstalige catalogus verschijnen, met ondermeer bijdragen van Rosamond McKitterick, Kathleen Corrigan en William Noel. Voor de redactie zullen Koert van der Horst en Wilhelmina Wüstefeld zorg dragen. Het Utrechts Psalter zal nog te zien zijn tot 17 november. Adres: Catharijne Convent, Nieuwegracht 63, Utrecht. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00-17.00 uur, zaterdag t/m maandag van 11.00-17.00 uur.

De boekillustratie ten tijde van de Moretussen

Dit jaar is het 500 jaar geleden dat Jan 1 Moretus (schoonzoon en opvolger van Christoffel Plantijn) werken van de Plantijnse uitgeverij onder zijn eigen naam begon uit te geven. Onder zijn leiding beleefde de Plantijnse drukkerij een hernieuwde periode van internationale faam. Het waren Moretus' nakomelingen, die de drukkerij met succes bleven beheren, tot in de negentiende eeuw. Dit jubileum vormde de aanleiding voor het Museum Plantin-Moretus te Antwerpen om een bijzondere tentoonstelling in te richten over de boekillustraties ten tijde van de Moretussen.

Zowel Jan 1 Moretus en diens zoon Balthasar I, besteedden veel zorg aan de vormgeving en het illustreren van hun uitgaven. Het was Balthasar die er in slaagde de medewerking van P.P. Rubens te krijgen voor het bezorgen van ontwerpen voor titelpagina's en illustraties. Deze samenwerking tussen typograaf en kunstenaar leidde tot de ontwikkeling van een nieuwe stijl in de boekillustratie in Europa.

Omdat de Moretus-familie uit piëteit tegenover hun voorouders alle materiaal met betrekking tot hun bedrijf verzamelde, bezit het Museum nog steeds de originele ontwerptekeningen, houtblokken en koperplaten van menige Moretus-uitgave. Ook de boekhoudkundige registers, waarin de betalingen aan kunstenaars werden genoteerd, zijn bewaard gebleven. Deze zijn, net als de correspondentie tussen auteur, drukker en kunstenaar, op de expositie te bewonderen. De tentoonstelling is te zien van 18 oktober tot 17 januari 1997. Adres: Museum Plantin-Moretus, Vrijdagmarkt 22-23, Antwerpen. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 uur tot 16.45 uur. Gesloten op 1 en 2 november.

Pop-up. Het boek in beweging

In het vierde nummer van de vorige jaargang van De Boekenwereld waren ze het onderwerp van een artikel van de hand van Aernout Borms. Tot en met 3 november zijn ze in het echt te zien: beweegbare prentenboeken, of pop-ups. Deze vormen het onderwerp van een expositie van het Frans Halsmuseum en de Stadsbibliotheek Haarlem in de Verweyhal te Haarlem. Te zien zijn beweegbare boeken door de eeuwen heen. Van Johannes de Sacrobosco's Sphaera uit 1547 (draaischijfboek) via Lothar Meggendorfers Lebende Tierbilder (ca. 1882) tot recentere pop-ups uit de Bookano-reeks van Strand Publications London (1929-1950). Een groot deel van de tentoongestelde boeken is afkomstig uit de collectie van de Stadsbibliotheek. Ook een aantal particulieren leverde een bijdrage.

Het extra cachet aan beweegbare boeken vormt natuurlijk de beweging. Op een tentoonstelling waar het geëxposeerde materiaal vanwege de kwetsbaarheid in een vitrine moet liggen, levert dat een probleem op. Maar men heeft daar een aardige oplossing voor gevonden: van elk boek zijn meer exemplaren in een vitrine gelegd, telkens in een andere bewegingsfase. Is het boek uniek, dan wordt de beweging met fotokopieën aangevuld.

De tentoonstelling sluit af met een eigentijdse vorm van manipulatie van het beeld bij het geschreven woord: de cd-rom en de cd-i. De bezoeker kan daar zelf mee experimenteren.

Plaats: Frans Halsmuseum, Dependance Verweyhal, Grote Markt, Haarlem. Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 11.00-17.00 uur, zondag van 12.00-17.00 uur.