De Boekenwereld. Jaargang 12

Agenda

Veilingen

Beijers, Achter Sint Pieter 140, 3512 ht Utrecht; 6 en 7 december 1995; kijkdagen: 2 en 4 december van 10.00-17.00 uur, 5 december van 10.00-13.00 uur.

Bubb Kuyper, Jansweg 39, 2011 km Haarlem, tel. [phone]; 29 en 30 november 1995; kijkdagen: 24, 25, 26 en 27 november.

Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 rw Leiden, tel. [phone]; 14-16 november 1995; kijkdagen: 10, 11 en 13 november van 10.00-17.00 uur, 12 november van 12.00-17.00 uur.

Max Silverenberg, Kleine berg 79, 5611 jt Eindhoven, tel.: [phone]; veiling gepland begin oktober 1995.

Ton Bolland, Prinsengracht 493, 1016 hr Amsterdam, tel. [phone]; veiling gepland eind november/begin december 1995 (theologie en kerkgeschiedenis).

Van Gendt Book Auctions BV, Brandewijnsteeg 2, 1011 gn Amsterdam, tel. [phone]; veiling gepland derde week van december 1995.

[p. 61]

Van Stockum's Veilingen BV, Prinsegracht 15, 2512 ew 's-Gravenhage, tel. [phone]; 22-24 november 1995; kijkdagen 17-19 november.

Beurzen

Grotere beurzen en markten voor het tweedehandse en antiquarische boek. (Aanvullingen s.v.p. aan A.G. van der Steur, Kruisstraat 3, 2011 PV Haarlem)

	oktober
7, 8	Leiden, Pieterskerk (BOB)
	november
17, 18, 19	Haarlem, Beyneshal, Nederlandse Antiquaren Beurs
	december
8, 9, 10	Mechelen, Minderbroederskerk, Int. Antiquaren Beurs
	gehele jaar
Amsterdam: op vrijdag boekenmarkt op Spui; maandag t/m zaterdag boeken in de Oude Manhuis Poort en op het Waterlooplein.
's-Gravenhage: op donderdag boekenmarkt op Plein (oktober t/m april).
	andere evenementen
	november
11, 12	Utrecht, Jaarbeurs, Nationale Verzamelbeurs
	december
17	Amsterdam, Paradiso, Beurs voor kleine uitgevers

Symposium

Op zaterdag 25 november a.s. organiseert De Negentiende Eeuw in samenwerking met de NBV een symposium over het boek en de boekhandel in de negentiende eeuw. Als spreker zullen o.a. optreden Lisa Kuitert over de colportagehandel, P. Begheyn over de katholieke boekhandel in Nijmegen en A.S.A. Struik over de boekband in de negentiende eeuw. Het symposium zal plaatsvinden in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag. Voor meer informatie: Nop Maas, secretaris van De Negentiende Eeuw of B.P.M. Dongelmans, secretaris van de NBV (tel. [phone]).

Tentoonstellingen

Stichting Drukwerk in de Marge jubileert

Het twintigjarig bestaan van de Stichting Drukwerk in de Marge, waaraan in de vorige jaargang van De Boekenwereld ruime aandacht is besteed, wordt bekroond met een officiële jubileumtentoonstelling in de Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg, getiteld ‘Pastei en hoerenjong’. 30 Drukkers in de Marge.

Een selectie uit het werk van 30 persen geeft een beeld van twintig jaar Stichting Drukwerk. Behalve dit jubileum memoreert men in het Zeeuwse tegelijkertijd het tienjarig bestaan van de Provinciale Bibliotheek, die sinds de jaren '70 een grote collectie Nederlands bibliofiel marge-drukwerk heeft aangelegd en het zevenjarig bestaan van Minotaurus Boekhandel te Amsterdam. Deze boekhandel, nauw verbonden met de Stichting Drukwerk, is primair gericht op de verkoop van bibliofiel marge-drukwerk en als zodanig een ware schatkamer voor verzamelaars en liefhebbers van het goedverzorgde boek.

De opening van de tentoonstelling vindt plaats op vrijdag 6 oktober om 15.00 uur in de aula van de Zeeuwse Bibliotheek, met een inleiding door dr. P.L. Verkruijsse, universitair docent Historische Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Er zal dan tevens een bibliofiele cassette worden gepresenteerd, getiteld Woordendoos, waaraan alle exposanten een bijdrage hebben geleverd. De oplage bestaat uit 90 exemplaren, waarvan 30 exemplaren voor f 550, - in de handel komen.

De expositie gaat vergezeld van een boekje, ingeleid door Huib van Krimpen, waarin alle exposanten door fotografe Alexandra Verburg staan afgebeeld en waarin zij een korte karakteristiek van hun pers geven. Prijs f 25, -. Te zien tot en met 18 november.

Ook de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag besteedt aandacht aan het jubileum van de Stichting, met een tentoonstelling getiteld Uit de kast. Tien jaar marginaal drukwerk uit de Koninklijke Bibliotheek. Deze expositie, nog te zien tot en met vrijdag 26 oktober, is een persoonlijke keuze van conservator C.A.J. Thomassen en toont vooral werken met een sterk illustratief karakter die geheel of gedeeltelijk in hoogdruk zijn uitgevoerd. Het materiaal is geselecteerd uit de collectie die de KB de laatste tien jaar voor haar Depot van Nederlandse Publikaties verwierf. Bij de tentoonstelling is een brochure verkrijgbaar.

[p. 62]

Adres: Zeeuwse Bibliotheek, Kousteensedijk 7, Middelburg. Openingstijden: maandag van 17.30-21.00 uur, dinsdag t/m vrijdag van 10.00-21.00 uur en zaterdag van 10.00-13.00 uur.

Koninklijke Bibliotheek, Prins Willem Alexanderhof 5, Den Haag. Openingstijden: op werkdagen van 9.00-17.00 uur.

De techniek van de Nederlandse boekillustratie in de negentiende eeuw

Vanaf 16 november is in de Koninklijke Bibliotheek een expositie ingericht naar aanleiding van een jaarlijks terugkerend hoogtepunt: het verschijnen van het kerstnummer van Grafisch Nederland. Dat zal dit jaar geheel gewijd zijn aan de illustratietechnieken in de negentiende eeuw. Behalve materiaal uit de collectie van de Koninklijke Bibliotheek zal ook een keur van negentiende eeuws drukwerk van de firma Joh. Enschedé en Zonen uit Haarlem te zien zijn.

Tegelijkertijd met de grote verspreiding van het gedrukte woord heeft het gedrukte beeld een vogelvlucht genomen. De spectaculaire ontwikkeling van de grafische technieken, die aan het einde van de achttiende eeuw begon, zorgde voor een ware beeldrevolutie. Op deze tentoonstelling wordt dan ook aandacht geschonken aan de ontwikkeling van de houtgravure, de glyphografie, de lijncliché en de lithografie en natuurlijk aan de rol van de fotografie bij de illustratie van boeken en tijdschriften. De tentoonstelling loopt tot 26 januari 1996.

Adres: Prins Willem-Alexanderhof 5, Den Haag. Openingstijden: op werkdagen van 9.00-17.00 uur (gesloten op 25, 26 december en 1 januari).

Een kunstkast gaat open. De mooiste tekeningen uit de collectie Teding van Berkhout

De najaarstentoonstelling in Teylers Museum is gewijd aan de 100 mooiste tekeningen uit de collectie Teding van Berkhout. De verzameling werd in de negentiende eeuw opgezet door de Haarlemse bankier Hendrik Teding van Berkhout (1830-1904) en in 1988 door de nazaten in langdurig bruikleen aan het museum gegeven. De collectie omvat circa 770 tekeningen en 5000 bladen grafiek, die Teding van Berkhout samen met zijn zoon veelal op veilingen verwierf. De aangekochte bladen

W. Hendriks (1744-1831), Witte kat (foto Teylers Museum, Haarlem).

werden zorgvuldig in portefeuilles opgeborgen in een laat achttiende-eeuwse kunstkast van de bekende Haarlemse verzamelaar Willem Philips Kops. Deze kast wordt na een periode van onderzoek en inventarisatie voor het eerst voor publiek geopend. Op de tentoonstelling wordt een selectie getoond van werk van Nederlandse tekenaars van de zeventiende tot de vroeg twintigste eeuw, onder wie Abraham Bloemaert, Wybrand Hendriks en George Hendrik Breitner. Onder de zeventiende-eeuwse bladen bevinden zich werken van enkele leerlingen van Rembrandt. De achttiende eeuw is bijzonder goed vertegenwoordigd in talrijke schetsen die Jacob de Wit maakte voor plafonds en decoratieve schilderwerken in Amsterdamse en Haarlemse huizen. Bij de tentoonstelling verschijnt een geïllustreerde catalogus (Uitgeverij Waanders, ca. f 42,50).

De tentoonstelling is te zien tot 7 januari 1996.

Adres: Teylers Museum, Spaarne 16, Haarlem. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur, zon- en feestdagen van 13.00-17.00 uur.

Vier tentoonstellingen in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam

‘Wat wonder wat nieuws.’ De Manifesten der Rozenkruisers

In de tentoonstellingszaal van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam is tot en met 20 oktober een expositie ingericht die de geschiedenis van de Rozenkruisers belicht. Vanaf het moment dat het eerste manifest van deze religieuze hervormingsbeweging in 1614 in Kassel verscheen, werd de boekenmarkt overspoeld door geschriften waarin stelling genomen werd voor of tegen de nieuwe Broe-

[p. 63]

derschap der Rozenkruisers. De zeventiende-eeuwse Rozenkruisers bepleitten in een drietal manifesten een spirituele hervorming van godsdienst, filosofie en wetenschap. Op de tentoonstelling zijn handschriften en drukken te zien van voor- en tegenstanders van deze beweging uit de collecties van de Bibliotheca Philosophica Hermetica te Amsterdam, de Herzog August Bibliothek te Wolfenbüttel en de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Het accent ligt daarbij op de periode 1610-1660. Exemplaren van de uitvoerige duitse catalogus Cimelia Rhodostaurotica (vormgeving Charles Jongejans) zijn à f 45, - verkrijgbaar in de tentoonstellingszaal.

De eerste Nederlandse Boekenclub

Aansluitend op deze tentoonstelling wordt van 27 oktober tot en met 17 november aandacht besteed aan het 60-jarig jubileum van uitgeverij De Wereldbibliotheek. In 1925 werd onder de hoed van deze uitgeverij de Wereldbibliotheekvereniging opgericht. Leden van deze club konden de uitgaven van de Wereldbibliotheek met korting kopen. De vereniging was jarenlang een succes, niet in de laatste plaats door de gratis geschenken in de vorm van rijk geïllustreerde geschenkboeken en kunstwerken - ook wel ‘premies’ genoemd -, die de leden een paar keer per jaar kregen toegestuurd. Aan de hand van vele premies wordt de bezoeker bij deze expositie een blik achter de schermen geboden van wat Nederlands eerste boekenclub genoemd mag worden. Directe aanleiding voor deze tentoonstelling is de verschijning van het boek van Niek Miedema, Een dampkring van cultuur (de premie-uitgaven van de Wereldbibliotheekvereeniging 1925-1986). (Uitgave Wereldbibliotheek, f 39,50).

Sinds twee jaar beschikt de UB Amsterdam over een tweede tentoonstellingsruimte voor kleinere tentoonstellingen gewijd aan het boek, gelokaliseerd in de gang van de Bibliotheek van de Vereeniging (Zaal Boekh). Tot 10 november is daar een expositie te zien over de Amsterdamse uitgever J.M. Meulenhoff, waarover elders in deze Boekenwereld meer.

Op donderdag 30 november a.s. wordt de tentoonstelling ‘Hier wordt echter het belang van het boek geschaad’ geopend. Deze expositie biedt een sfeerbeeld van het Nederlandse boekenvak in de periode 1933-1948. Aan de hand van divers materiaal wordt een beeld gegeven van de reacties vanuit het boekenvak op bepaalde belangrijke gebeurtenissen uit die turbulente jaren. Bij Jan Metz zal over het boekenvak rond de Tweede Wereldoorlog een boek verschijnen met dezelfde titel, geschreven door Jan Schilt, oud-directeur van uitgeverij H.J.W. Becht.

De tentoonstelling zal worden aangevuld met documentatie van Nederlandse nationaal-socialistische uitgeverijen, afkomstig uit de collectie van Gerard Groeneveld.

Adres: Singel 425, Amsterdam. Openingstijden tentoonstellingszaal: maandag t/m vrijdag van 10.00-16.00 uur; openingstijden Zaal Boekhandel: dinsdag t/m vrijdag van 9.30-13.00 uur, en op afspraak (tel: [phone]).

Stedelijk Museum Amsterdam

Drie redenen voor de boekenliefhebber om dit najaar het Stedelijk Museum te Amsterdam met een bezoek te vereren: tot en met 29 oktober wordt het 100-jarig bestaan van het Museum herdacht met een tentoonstelling met de titel 100 jaar Stedelijk Museum. Het drukwerk uit de collectie en het archief van het Stedelijk neemt een prominente plaats in op deze expositie. Documenten, affiches, uitnodigingen en foto's geven een beeld van de geschiedenis van dit museum. Aandacht onder meer voor de periode vóór 1945, voor de tijd van Sandberg, tot 1961 en voor de periode-Crouwel.

Daarnaast is tot 13 november de jaarlijks terugkerende expositie te zien van de Best Verzorgde Boeken, dit jaar met de uitverkorenen van 1994.

Op vrijdag 10 november vindt ten slotte in het prentenkabinet de opening plaats van een expositie van boekontwerpen Van Oorschot. Naar aanleiding van het 50-jarig bestaan van deze uitgeverij wordt een overzichtstentoonstelling ingericht, waarin de typografische lijn van het fonds van Van Oorschot te zien zal zijn, van de allereerste uitgave van Ch.B. Timmer, Gestalten en seizoenen, tot de meest recent verschenen uitgave. Veel aandacht wordt besteed aan de twee toonaangevende ‘Van Oorschot-typografen’ Helmut Salden en Gerrit Noordzij. Interessante typografische correspondentie uit het Van Oorschot-archief zal niet ontbreken. Zo valt te lezen hoe bijvoorbeeld Jan Hanlo gruwde van de kleur groen van een omslag. De laatste tentoonstelling is te zien tot januari 1996.

Adres: Paulus Potterstraat 13, Amsterdam.