De Boekenwereld. Jaargang 11
(1994-1995)– [tijdschrift] Boekenwereld, De–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 264]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
BeurzenGrotere beurzen en markten voor het tweedehandse en antiquarische boek. (Aanvullingen s.v.p. aan A.G. van der Steur, Kruisstraat 3, 2011 PV Haarlem)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
LezingDe vierde Bert van Selm-lezingDe vierde Bert van Selm-lezing zal dit jaar verzorgd worden door prof. dr. Cor van Bree, hoogleraar in de historische taalkunde en taalvariatie van het Nederlands aan de Rijksuniversiteit Leiden. Met de lezing, getiteld ‘Lotgevallen van de Codex Argenteus. De wisselende waarde van een handschrift’ zal hij dieper ingaan op de lotgevallen van dit kostbare handschrift uit de zesde eeuw waarin een belangrijk deel van de gotische bijbelvertaling is overgeleverd. De lezing belooft een mengeling te worden van een fantastische vertelling, een detective story en een wetenschappelijke verhandeling. De lezing vindt plaats op maandag 4 september om 16.15 uur in zaal 011 van het Centraal Faciliteitengebouw (gebouw 1175) van het Witte Singel/Doelencomplex. Toegangskaarten kunnen tot 1 augustus worden aangevraagd bij de Rijksuniversiteit Leiden, Vakgroep Nederlands, Commissie Bert van Selm-lezing, P.N. van Eyckhof 1, Postbus 9515, 2300 RA Leiden. De lezing verschijnt wederom in boekvorm, verzorgd door uitgeverij De Buitenkant te Amsterdam. Het is mogelijk dit werkje per giro te bestellen. Op uw giroafschrift kunt u vermelden dat u tevens een toegangskaart wilt ontvangen. Bestelling van de uitgave (evt. inclusief een toegangsbewijs) door overmaking van f 19,50 op gironummer 1684950 t.n.v. mw. K.J.J. Korevaart, Vakgroep Nederlands RUL Leiden, onder vermelding van: vierde Bert van Selmlezing. ■ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TentoonstellingenGezichten op WindsorHet kasteel van Windsor is al eeuwenlang een belangrijk symbool en de woonplaats van het Engelse koningshuis. In de achttiende eeuw was vooral George III (1760-1820) zeer aan dit kasteel gehecht. Tijdens zijn koningschap leg- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 265]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
den den de gebroeders Sandby, de twee belangrijkste landschapsaquarellisten uit die tijd, het kasteel en de omringende parken en landerijen vast in een serie aquarellen. Vooral de zoon van George III, de latere koning George IV, heeft talrijke van deze aquarellen aangekocht. Het enthousiasme voor deze werken in de Engelse koninklijke familie loopt door tot op de dag van vandaag. Zo hebben zowel koningin Elizabeth II als haar moeder nog werken van beide broers verworven. De aquarel ontwikkelde zich in de loop van de achttiende eeuw als onafhankelijke kunstvorm en werd op tentoonstellingen getoond naast schilderijen en gouaches. Zowel Paul als Thomas Sandby speelden een belangrijke rol in deze ontwikkeling, ondermeer doordat zij beiden les gaven en lid waren van de Royal Academy. Vooral Thomas Sandby genoot de bescherming van de eerdergenoemde George III. In 1746 trad hij in dienst als topograaf en architect bij de oom van de koning, prins William August, hertog van Cumberland. Later dat jaar werd hij benoemd tot opzichter van het park van Windsor en ging daar vervolgens ook wonen. De prestigieuze collectie van koningin Elizabeth II in Windsor Castle bevat onder meer 30.000 tekeningen en aquarellen van oude meesters. Een belangrijk deel van deze verzameling wordt gevormd door de achttiendeeeuwse aquarellen van de gebroeders Thomas en Paul Sandby. De tentoonstelling in het Rijksmuseum biedt een uitgebreid panorama van Windsor Castle en omgeving: de poorten, toegangswegen, binnenplaatsen, boerderijen en parken, maar ook bijzondere gebeurtenissen als een vuurwerk, onweer en een voorbijrazende komeet. Bij de expositie verschijnt het boek Views of Windsor door J. Roberts. Prijs f 55,-. Adres: Stadhouderskade 42, Amsterdam. Openingstijden: dagelijks van 10.00-17.00 uur. ■ 
Thomas en Paul Sandby, The Lower Ward seen form the base of the Round Tower, ca. 1760. Aquarel, 281 × 609 mm (foto Rijksmuseum, Amsterdam).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 266]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vincent van Gogh: zijn grafisch werkMet de presentatie van het gehele grafische oeuvre van Vincent van Gogh - bestaande uit negen litho's en één ets - opent het Van Gogh Museum een reeks exposities van Van Goghs werken op papier. Vier jaar achter elkaar zal het museum in de zomermaanden een tentoonstelling samenstellen, die dit aspect van Van Goghs kunstenaarschap zal belichten. Bij elke tentoonstelling verschijnt een aparte catalogus, zodat de enthousiaste Van Gogh-verzamelaar in het jaar 2000 kan beschikken over een volledige catalogus van de werken op papier van Vincent van Gogh die het Van Gogh Museum bezit. In de jaren 1882-'83 maakte Van Gogh zijn eerste acht litho's. Hij was een beginneling in de lithotechniek en - niet vertrouwd met de techniek - ging er dus van alles fout tijdens het drukken. Dat corrigeerde de kunstenaar vervolgens op de gedrukte prenten. Vaak voegde hij dan ook nieuwe details toe. De verschillende afdrukken van de Spitter laten deze werkwijze duidelijk zien. De catalogus van het grafische werk die bij deze tentoonstelling verschijnt, geeft een overzicht van alle bekende afdrukken van Van Goghs prenten. Van Gogh koesterde met zijn grafisch werk grote ambities. Hij wilde zijn kunst meer binnen het bereik van het volk brengen in de vorm van goedkope prenten. Zijn grote voorbeeld
Vincent van Gogh, Sorrow, 1882. Lithogra fie, 38,5 × 29 cm (foto Van Gogh Museum, Amsterdam).
was het Engelse tijdschrift The Graphic. Dat publiceerde gravures van volkse types en scènes uit het leven van alledag. Van Gogh was dan ook een verwoed verzamelaar van het blad. Hij was enthousiast over de grote verspreiding ervan onder de ‘gewone’ mensen. Geheel in de geest van de kunstenaar is bij de tentoonstelling een reproductie van Sorrow gemaakt, die zal worden verkocht voor de prijs van f 0,15. Adres: Paulus Potterstraat 7, Amsterdam. Openingstijden: dagelijks van 10.00-17.00 uur. Te zien tot 27 augustus. ■ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ons kruid vergaat niet: geschiedenis van het geïllustreerde kruidboekHet is een letterlijk stukgelezen boek. Hier en daar staan er notities in de marges, er ontbreken veertien pagina's en de overgebleven 244 pagina's zijn duidelijk aangetast door de tand des tijds. Alle 394 met de hand ingekleurde houtsneden zijn echter bewaard gebleven. Het gaat hier over het uiterst zeldzame kruidboek Hortus Sanitatis of Gart der Gesundheit uit 1486, uitgegeven door de Augsburgse drukker Hans Schönsperger. Van deze incunabel zijn wereldwijd slechts vier exemplaren bekend. Geen enkele bibliotheek in Nederland, noch de British Library bezit een exemplaar. Het is een van de oudste gedrukte kruidboeken in de volkstaal, die een prominente rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de natuurgeneeskunde. Toen de reguliere geneeskunde zijn intrede deed, dreigden de geneeskrachtige kruiden een ondergeschikte rol te gaan spelen. Maar met de recente herleving van de kruidengeneeskunde mogen ook de kruidboeken zich in een hernieuwde belangstelling verheugen. De Hortus Sanitatis vormt het topstuk van de expositie in het Bezoekerscentrum van de A. Vogel-tuinen te Elburg, gewijd aan de ontwikkeling van het (geïllustreerde) kruidboek van 500 tot 1900. De tentoonstelling is gratis toegankelijk. Een kleurenbrochure is verkrijgbaar à f 5,-. Tijdens de zomermaanden hoort een rondleiding in de kruidentuinen ook tot de mogelijkheden. Adres: Industriestraat 15, Elburg. Openingstijden: werkdagen van 9.30-16.30 uur. In juni, juli en augustus ook op zaterdag. Te zien tot 14 oktober. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 267]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
W. Dampiers en L. Wafers, Reistogten rond om de wereld, Amsterdam 1717 (exemplaar Bibliotheek KNAW, Amsterdam).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Reistogten om den aardkloot: de ontdekkingen van de wereld door kooplui engeleerdenDe bibliotheek van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) is na haar onstaan in 1808 - het jaar waarin de Akademie werd opgericht - uitgegroeid tot één van de grotere wetenschappelijke bibliotheken in Nederland. Ze is het nationale zwaartepunt voor biomedische literatuur. Naast een grote collectie van circa 12.000 tijdschriften op dit gebied, bezit de bibliotheek een uitgebreide collectie handschriften en oude drukken. Ongeveer 1700 boeken met reis- en expeditieverslagen maken deel uit van deze verzameling. Tot en met 9 juli is in de Bibliotheek van het KNAW een tentoonstelling ingericht waarin deze reis- en expeditieverslagen centraal staan. Deze tentoonstelling belicht de reisavonturen van Engelse, Franse en Nederlandse ontdekkingsreizigers uit de zestiende tot de achttiende eeuw, die zijn vastgelegd in boeiende, vaak rijk geïllustreerde verslagen. Ook uit de periode dat de ontdekkingsreizen een meer wetenschappelijk karakter kregen (eind achttiende, begin negentiende eeuw) worden werken getoond. De keuze van de boeken laat op exemplarische wijze de overgang zien van het reizen omwille van verovering en handel naar expedities die de wetenschap dienden. Eén van de interessantste werken op de tentoonstelling is een bundeling van verslagen van de Verenigde Oostindische Compagnie die in 1646 in twee delen werd uitgegeven. Het werk bevat 28 reisverslagen uit de periode 1594-1631. Hiertoe behoren de beroemde reisverslagen van Jacob van Heemskerk en Willem Barents die om de noord reisden. De verslagen van de Challenger-expeditie (1873-1876), waarin voor het eerst in de geschiedenis de oceaanbodem in kaart werd gebracht, vormen eveneens een bezienswaardigheid. Adres: Joan Muyskenweg 25, Amsterdam. Openingstijden: op werkdagen van 10.00-17.00 uur, zaterdag en zondag van 12.00-17.00 uur. ■ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
J. van Krimpen en het ‘schoone boek’. Boekverzorger & letterontwerper (1892-1958)Jan van Krimpen behoort ongetwijfeld tot een van de grootste letterontwerpers die Nederland ooit heeft gekend. Zijn werk kenmerkt zich vooral door een streven naar degelijkheid en helderheid. Van Krimpen was wars van ornamentiek en voor de typografische experimenten van tijdgenoten had hij geen waardering. De typograaf was volgens Van Krimpen bovenal een dienaar van de auteur, zijn tekst en de lezer. Met zijn ontwerpen van de Lutetia, de Romanée, de Spectrum, de Romulus en de Antigone oogstte hij bij vele vakgenoten bewondering vanwege de originaliteit en de toepasbaarheid van de letters. J. van Krimpen begon zijn artistieke loopbaan met de uitgave van literaire werken in de fameuze Palladium-reeks. Vanaf 1923 werkte hij voor drukkerij Johan Enschedé en Zonen in Haarlem, alwaar hij zich in de loop der jaren ontwikkelde tot de eerste ‘art director’ van Nederland: ‘Mijnheer Van Krimpen’ hield zich bezig met het ontwerpen van de letters en liet de uitvoering van zijn plannen in de meeste gevallen over aan zijn belangrijkste assistent, de lettersnijder P.H. Raedish. Ook internationaal kreeg Van Krimpen erkenning. Zijn letters vonden hun weg naar enkele vooraanstaande drukkerijen in Groot-Britannië en in de Verenigde Staten. Tot en met 9 september is in het Museum van het Boek een overzichtstentoonstelling ingericht, waar niet alleen aandacht wordt besteed aan de feitelijke produktie, maar ook aan de werkwijze van Van Krimpen. Adres: Prinsessegracht 30, Den Haag. Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 13.00-17.00 uur. ■ |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
