De Boekenwereld. Jaargang 8

[p. 50]

Agenda

Veilingen

Van Gendt Book Auctions BV, Brandewijn-steeg 2, 1011 GN Amsterdam, tel. [phone]: 29 en 30 oktober, kijkdagen 25-27 oktober; 10 en 11 december, kijk-dagen 6-8 december.

J.L. Beyers BV, Achter St. Pieter 140, 3512 HT Utrecht, tel. [phone]: 5 en 6 november, kijkdagen 1,2 en 4 november.

Bubb Kuyper, Jansweg 39, 2011 KM Haarlem, tel. [phone]: 20 en 21 november, kijkdagen 16-18 november.

Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 RW Leiden, tel. [phone]: 26-28 november, kijkdagen 22-24 november.

Van Stockum, Prinsegracht 15, 2512 EW Den Haag, tel. [phone]: prentveiling 20 november, kijkdagen 15-17 november; boekveiling 3-5 december, kijkdagen 29-30 november, 1 december.

L. Gijselman B.V. Veilingen/De KAN, Beurs van Berlage, Beursplein, Amsterdam, inl.: tel. [phone]: 13 oktober, 17.00 uur.

Beurzen

Delft: 43STe oude kunst- en antiekbeurs.

Museum het Prinsenhof, 5-13 oktober.

Leiden: Leidse boekenzondag in musea, boeken prenthandels en antiquariaten, 20 oktober (zie rubriek Berichten). Tevens op 20 oktober Antiquarenbeurs Leiden, Pieterskerk, 11.00-18.00 uur.

Haarlem: Nederlandse Antiquarenbeurs. Beij-neshal, Stationsplein; 1 november, 14.00-22.00 uur, 2 november 11.00-18.00 uur, 3 november 11.00-17.00 uur. Entree f 4,-. Passe-partout f 6,-.

Tentoonstellingen

De Verloren Jaren. Persoonlijke visies op De Best Verzorgde Boeken van 1971-1985

Een week na de opening van de tentoonstelling De Best Verzorgde Boeken 1990 in het Stedelijk Museum te Amsterdam, opende op 21 september 1991 in het Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum/Museum van het Boek een tentoonstelling over hetzelfde onderwerp, maar dan wel over de ijstijd van de jurering, die van 1971-1985 duurde.

In die jaren werd uit ongenoegen met de gang van zaken rond de jurering geen keuze van Best Verzorgde Boeken samengesteld. Nu de jurering weer een jaarlijks verschijnsel is, wordt die periode als een lacune gevoeld, temeer omdat in die tijd veel technische vernieuwingen en artistieke impulsen de boekproduktie zelf interessant genoeg maakten.

In overleg met de Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek is daarom besloten er een tentoonstelling over te organiseren. Alsnog een jurering te doen plaatsvinden leek ondoenlijk en principieel ongewenst. Daarom werden vijf deskundigen, te weten boekverzorgers of ontwerpers, uitgenodigd om ieder een persoonlijke keus uit de boeken van de jaren 1971 tot en met 1985 te maken. Anthon Beeke, Dick Dooijes, William Pars Graatsma, Hub. Hubben en Gerard Unger maakten zo vijf mini-tentoonstellingen die elk uit 25 boeken bestaan.

In de catalogus, waarin alle boeken worden afgebeeld, zullen de vijf deskundigen hun keuze toelichten door hun visie op het best verzorgde boek uiteen te zetten en tevens per boek een korte toelichting te geven.

Adres: Prinsessegracht 30, Den Haag.

Geopend t/m 4 januari 1992, maandag t/m zaterdag 13.00-17.00 uur. ■

‘Hoorens en schulpen’; schelpenboeken 1550-1850

De najaarstentoonstelling van het Teylersmuseum is gewijd aan schelpenboeken uit de periode 1550-1850. Het is de eerste maal dat het rijke bezit van de museumbibliotheek het onderwerp van een tentoonstelling is. Een veertigtal geïllustreerde werken geeft een prachtig overzicht van drie eeuwen schelpen verzamelen. De meestal met de hand ingekleurde afbeeldingen tonen de gevarieerde collecties aan koningshoven, bij particulieren en van wetenschappelijke expedities. Enkele bladzijden uit de geëxposeerde boeken zijn met schelpen ‘nagebouwd’ en geven zo een goed beeld van de hoogtepunten uit oude verzamelingen.

Schelpen hebben de mensen altijd geboeid. Al 30.000 jaar geleden droegen de grotbewoners van de Dordogne-vallei kettingen

[p. 51]

met schelpen, afkomstig uit de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. In de loop der eeuwen zijn schelpen gebruikt als decoratie, betaalmiddel, voedsel en muziekinstrument. Sommige soorten leverden parels, andere kleurstoffen om kleding te verven.

Het verzamelen van schelpen dateert van lang geleden. Eén zo'n verzameling werd in het jaar 79 in Pompeii bedekt door de as van de Vesuvius. Deze collectie bevatte zowel soorten van het land als van zoete en zoute wateren. De echte belangstelling voor schelpen ontstond in de zestiende eeuw toen over zee de wereld werd ontdekt. Behalve handelswaar brachten de schepen ook curiositeiten mee naar huis, waaronder gedroogde vissen, koraal en schelpen. Vooral de laatste dieren waren door hun kleurenpracht en vormenrijkdom bij verzamelaars zeer in trek.

In heel Europa werden toen verzamelingen, naturaliënkabinetten, aangelegd waarvan schelpen vaak deel uitmaakten. Door het enorme aanbod van onbekende schelpen gingen verzamelaars en onderzoekers de collecties beschrijven. De eerste geïllustreerde schelpenboeken dateren dan ook uit het midden van de zestiende eeuw. In de zeventiende eeuw werd de aanpak wetenschappelijker, hoewel menig schelpenboek nog ‘ter verlustiging van het oog en den geest’ werd uitgegeven.

Pas honderd jaar later werd door Linnaeus een systeem bedacht waarin alle hem bekende dieren, planten en mineralen een vaste plaats kregen en hun Latijnse naamgeving werd geregeld. Linnaeus kende in 1758 nog maar 700 verschillende schelpensoorten. Inmiddels zijn er circa 50.000 bekend. Daaraan hebben vele (wetenschappelijke) expedities bijgedragen. Tal van geleerden hebben vooral in de negentiende eeuw duizenden nieuwe soorten afgebeeld en beschreven. De meeste van deze fraai geïllustreerde boekwerken kwamen in Teylers Museum terecht.

Adres: Spaarne 16, Haarlem.

Geopend t/m 10 november, dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur, zondag 13.00 - 17.00 uur. ■

Archiefschatten in de Nieuwe Kerk

Op woensdag 9 oktober zal in de Amsterdamse Nieuwe Kerk de tentoonstelling Archiefschatten, 1000 jaar in 100 stukken worden geopend. Tot en met zondag 3 november zullen ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Koninklijke

Twee laden uit het schelpenkabinet van Albertus Seba.
Uit: A. Seba, Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurati descriptio, deel 3, Amsterdam 1758 (foto Teylers Museum, Haarlem).

Vereniging van Archivarissen in Nederland 100 topstukken uit Nederlandse archieven tentoongesteld worden. Voor deze jubileumtentoonstelling mogen unieke, vaak prachtig uitgevoerde documenten voor één keer de archieven verlaten en aan het grote publiek worden getoond.

De tentoonstelling geeft de bezoeker een indruk van de enorme diversiteit aan historische getuigen die zich in de Nederlandse archieven bevinden: van de correspondentie van Willem de Zwijger tot de prachtige bouwtekeningen van Berlage en van een achttiende-eeuws handelsregister van aangekochte slaven uit Guinee tot republikeinse pamfletten uit de tijd van de politionele acties in Nederlands-Indië. Ook het oudste archiefstuk van Nederland, een meer dan duizend jaar oude oorkonde van keizer Otto I voor zijn Limburgse leenman Ansfried, zal gedurende de tentoonstelling te bewonderen zijn.

De Nieuwe Kerk zal speciaal voor Archiefschatten herschapen worden tot een soort archiefdepot, waar de bezoeker een tocht vol verrassingen en ontdekkingen zal maken. De bijzonder kostbare en onvervangbare stukken worden in speciaal voor de tentoonstelling ontworpen klimaatkasten geplaatst. Archiefschatten is ingedeeld in thema's die alle aspecten van het leven raken: geboorte en dood, geloof en ongeloof, misdaad en straf, oorlog en vrede, enzovoorts. Daarnaast zal een presentatie gegeven worden van de dra-matische strijd van de archiefwereld tegen het voortschrijdende papierbederf.

De tentoonstelling wordt georganiseerd door de Stichting Nationale Archiefmanifestatie 1991 en het Gemeentearchief Amsterdam.

Adres: Nieuwe Kerk, Amsterdam.

Geopend van 9 oktober t/m 3 november, dagelijks van 10.00 -17.00 uur. ■