Catalogi
Het gebeurt niet zelden dat een antiquariaat de aandacht van de pers op zich weet te richten. Aioloz in Leiden lukte dit aardig door de aankoop van het auteursexemplaar van De Avonden. In verschillende interviews verwees Van Winden naar de praktijk in Engeland, waar voor bijzondere uitgaven en literaire handschriften aanzienlijk meer wordt betaald dan in Nederland. Een voorbeeld is Catalogue 12 van R.A. Gekoski. Van de onlangs overleden Samuel Beckett staat in deze catalogus een ‘uncorrected proof copy’ van Murphy (London 1938; £ 10000). Deze ongecorrigeerde proef heeft vele afwijkingen van de gepubliceerde tekst. Een ongepubliceerd erotisch gedicht van 34 regels van John Betjeman moet £ 1250 opbrengen. Meer dan tien maal zo veel kost een autograaf van Emily Dickinson (vijftien regels) met een onbekende variant.
Hoogtepunt vormen de gecorrigeerde proeven van de eerste editie van James Joyce's Ulysses. Ze stammen uit het bezit van de Parijse uitgeefster Sylvia Beach en zijn van groot belang voor de precieze tekst van dit meesterwerk uit de 20ste-eeuwse literatuur (£ 38.500). De zeer zeldzame drie delen Principia Mathematica van Bertrand Russell en A.N. Whitehead (Cambridge 1910-1913) zijn verkrijgbaar voor £ 8750. Tolkien is zeer gezocht in Engeland. De eerste druk van The Hobbit (London, 1937) kost £ 4200, de drie delen van The Lord of the Rings (London, 1954-55) £ 1800.
Van de Librairie Thomas-Scheler uit Parijs bereikte de redactie een schitterende catalogue 13. Het eerste deel, ‘La marche des sciences pendant la Révolution’, bevat een mooie collectie Lavoissier maar ook een in 1796 hoogst actueel boek van René-Georges Gastellier, Que penser enfin du supplice de la Guillotine? Het werd dan ook bij de Marchands de nouveautés uitgegeven (2000 F). Het tweede deel, ‘Sciences et Médecine du XVe au XIXe siècle’, bevat zoveel moois dat ik iedere lezer aanraad deze catalogus onmiddellijk aan te vragen. Adres: 19 Rue de Tournon, 75006 Paris. Een voorproefje: Van Charles Estienne is De dissectione partium corporis humani (Parijs, Simon de Colines, 1545; 100.000 F) opgenomen. Het boek pronkt met 56 grote houtsneden. De beroemdste anatomische atlas uit de 16de eeuw, De humani corporis fabrica van Andreas Vesalius is vertegenwoordigd met twee exemplaren van de editie Bazel 1543 en verder met de edities Bazel 1555 en Venetië 1568. Van de vader der geneeskunde Hippocrates vinden we zowel de Griekse ‘editio princeps’ (Venetië 1526; 150.000 F) als de belangrijkste moderne uitgave, die van Littré (Parijs 1839-1861; 7500 F). Uiterst zeldzaam is het 16de-eeuwse gynaecologische handboek Der Frawen Rosengarten van Walther Hermann Ryff (Frankfurt, 1545; 250000 F) dat gebonden is in een opvallende band van soepel perkament. Van William Harvey's, Exercitatio anatomica de circulatione sanguinis, dat voor het eerst de bloedsomloop beschrijft, staat in de catalogus niet de onvindbare editie uit 1649 maar wel de Parijse editie die een jaar later verscheen (45000 F). Harvey's bibliograaf Keynes kende maar vier exemplaren van deze druk. Sir Geoffrey Keynes (broer van de econoom) was een bekwaam arts, kundig bibliograaf en hartstochtelijk verzamelaar. Zijn autobiografie uit
1981, The gates of memory, is zeer de moeite waard.
Een leuke catalogus Gevleugeld verleden met boeken en posters over de luchtvaart kwam uit Eindhoven van Antikwariaat Max Silverenberg. Het affiche dat Job Denys maakte ter gelegenheid van de opening van het vliegveld Eindhoven kost f 325.
André Swertz maakte voor zijn nieuwe catalogus 46 gebruik van het computerprogramma BookCase. Het resultaat was alleszins bevredigend: een goed verzorgde, leesbare catalogus. De catalogus begint met ‘Nypels & Stols: vorm- en uitgevers’. Opgenomen is bijv. Cervantes' L'Ingénieux Hidalgo Don Quichotte de la Manche (1929-193l; f 900). In de volgende afdeling ‘Jan van Krimpen tussen Balkema & Enschedé’ vinden we The Book of Psalms (Utrecht, De Roos, 1947; f 600,-). Swertz is altijd sterk in opdracht-exemplaren, bijv. nr. 255 Meisje van Gerrit Achterberg (Groningen 1944) gesigneerd en met een opdracht voor zijn advocaat mr. Van Soest. Verder komen we veel werken tegen van Vestdijk met opdrachten voor zijn Doornse vrienden Hetty en Herman Passchier.
Antiquariaat De Keerkring in Nijmegen publiceerde een mooie catalogus met een ‘Keur van Werken’ uitgegeven door Martinus Nijhoff. De inleiding van Nop Maas beschrijft de geschiedenis van het Haagse bedrijf. Martinus Nijhoff vestigde de zaak in 1853 aan de Amsterdamse Veerkade. Door zijn goede contacten met letterkundigen en wetenschappers wist hij een hoogstaand kwaliteitsfonds op te bouwen. Zijn zoon Wouter liet het pand aan het Lange Voorhout bouwen. Samen met mejuffrouw Kronenberg stelde hij de onvolprezen Nederlandse Bibliographie van 1500-1540 samen. Jarenlang ondersteunde hij zijn partner financieel, zodat ze uitgebreid onderzoek kon doen in buitenlandse bibliotheken.
Het uitmuntende resultaat is dan ook opgenomen in Bibliography, its history and development van B.H. Breslauer en R. Folter (New York, The Grolier Club, 1984), een soort Record Book of Bibliography. In de catalogus van De Keerkring staat deze Bibliografie onder nummer 39 (f 1400). In totaal zijn 1100 van de naar schatting 2500 publicaties van de uitgeverij nijhoff opgenomen.
A.A. Boers
Auteursrechtelijk beschermd