Catalogi
De rijke traditie van het Nederlandse antiquariaatswezen verdient het grondig en indringend beschreven te worden. Veel materiaal in de Bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels, tegenwoordig deel uitmakend van de Amsterdamse UB, wacht op een bewerker. Iedere boekenliefhebber hoopt dat Prof. De la Fontaine Verweij de kracht zal vinden ook op dit terrein toekomstige generaties aan zich te verplichten.
In deze traditie vormt Catalogue 94 van Forum uit Utrecht (samen met Nico Israel uitgebracht) een waardige aanwinst. Deze kostelijk geïllustreerde catalogus bevat uitvoerige en deskundige beschrijvingen van de hand van Agnes M.L. Kerssemakers. Zo wordt bij de annotatie van nr. 44, een exemplaar van de beroemde Historie der Nederlandtscher Oorlogen, Troublen ende oproeren oorspronck, anvanck ende eynde (Leeuwarden, 1580; f 12.500) goed gebruik gemaakt van het recente bibliografische onderzoek van Valkema Blouw.
Ook bij de uiterst zeldzame eerste druk van Marnix van St. Aldegonde, Den Bijencorf der H. Roomsche Kercke (Delft, 1577; f 12.500) - slechts drie andere exemplaren zijn bekend, alle drie bewaard in de UB van Gent - heeft Agnes Kerssemakers dankbaar Valkema Blouw geraadpleegd. Welke bibliotheek in Nederland zou dit hoogtepunt uit onze 16de-eeuwse letterkunde overigens gekocht hebben??
Bij het beroemde Syntagma Arateorum, uitgegeven door de 17-jarige Hugo de Groot (Leiden, 1600; f 5950) met astronomische platen van Jacques de Gheyn gaat de annotatie echter de mist in. In dit boek staan de Phaenomena van Aratus in de Latijnse bewerking van Germanicus en Avienus. Kerssemakers suggereert ten onrechte een Latijnse vertaling van Grotius van Griekse originele. Verderop spreekt ze over Antigone Gonatus, bedoeld wordt Antigonus Gonatus, koning van Macedonië.
In de overvloed van begeerlijke boeken noem ik nog nr. 5, een exemplaar van de eerste editie van F. Allaeus, Astrologiae nova methodus. Van dit astrologische werk bevat deze editie gruwelijke voorspellingen voor Engeland. Onder druk van de Engelse ambassadeur werd het boek verboden en voor het grootste deel op de brandstapel vernietigd. Zeldzaam zijn de twee geborduurde zijden banden (een dos à dos) en een Vlaams boekomslag van hetzelfde materiaal uit de 17de eeuw. Het exemplaar van de editie uit 1726 van Jacob Cats' werken met de prenten van Adriaan van de Venne is in een prachtige marokijnen band gebonden. Een komische noot in de catalogus is de Italiaanse alchemist Giovanni Aurelli Augurelli die zijn boek over het maken van goud aan Paus Leo X opdroeg en als dank een reusachtige portemonnee ontving met de mededeling dat hij zelf mans genoeg was om voor de inhoud te zorgen.
In september verschenen twee catalogi met boeken die werden aangeboden op de 12de Foire internationale de la Librairie ancienne in Parijs. De eerste is van Eric Speeckaert uit Brussel die honderd boeken bij elkaar bracht, chronologisch lopend van een in Deventer gedrukte incunabel tot een Franse vertaling uit 1955 van Oppianus, Cynegetica met illustraties van Pierre-Yves Trémois. In deze catalogus staan vele opmerkelijke banden, waaronder twee 19de-eeuwse, die fraai in kleuren op het omslag staan afgebeeld. Een unieke band zit om La Reliure, poème didactique (Paris, 1820; Bfr. 150000) en is vervaardigd door de auteur Mathurin-Marie Lesné zelf. Zeer zeldzaam en opwindend is de eerste editie van de beruchte veilingcatalogus der bibliotheek van Graaf De Fortsas (Mons, 1840; Bfr. 95000), die in slechts 132 exemplaren gedrukt werd. Deze beroemde mystificatie was het werk van Renier Chalon, die de afgunst van bibliofielen wilde opwekken door een veilingcatalogus met boeken waarvan geen ander exemplaar bekend was uit zijn duim te zuigen.
De tweede catalogus met boeken voor de beurs in Parijs is nr. 35 van Bubb Kuyper. Opvallend in deze catalogus zijn A. Bloemaert, Oorspronkelijk en vermaard konstrijk tekenboek (Amsterdam, 1740; f 5000), een miniatuuruitgave van het Nieuwe Testament (Sedan, J. Jannon, 1628; f 1000), gedrukt in een prachtig klein Grieks type en het zelden geziene J.W. Schotman, Der geesten gemoeting. Vier morgenlandse dromen in verzen met Art Deco-illustraties van H. Th. Wijdeveld (Amsterdam, 1927; f 900). Verder vallen de indrukwekkende zes delen Les trésors des bibliothèques de France in het oog. Een heel bijzondere aanwinst voor de plank bizarre boeken lijkt mij nr. 7 Th. Bachaus, The world's worst marbled papers. Being a collection of ten contemporary San Serriffian marbled papers showing the lowest level of technique, the worst combinations of colors, and the most inferior execution known since the dawn of the art of marbeling (Port Clarendon, 1978; f 150).
Antiquariaat Brabant kwam met een vierde catalogus vol geïllustreerde boeken, moderne kunst, architectuur en typografie. Mij vielen op E.J. Huizenga Onnekes, Het boek van Minne Koning. Groninger Volksvertellingen deel II gedrukt door Hendrik Werkman met illustraties van Johan Dijkstra (f 375), V. Grjuntal, Chto eto takoe?, een gezocht Russisch rekenleerboek, dat in de stijl van het constructivisme een opmerkelijk gebruik maakt van de fotomontage (f 1150), de eerste Engelse vertaling van Le Corbusier, Vers une architecture (Londen, 1927; f 160) en J. Tschichold, Die neue Typographie (Berlin, 1928; f 625).
De Tweede complete curieuze Carmiggelt catalogus
Auteursrechtelijk beschermd