De Boekenwereld. Jaargang 4

[p. 147]

Agenda

Tentoonstelling

De prentschat van michiel hinloopen (1619-1707) - reconstructie van de oudste openbare prentverzameling in nederland

Vlak voor Michiel Hinloopen in 1707 op 88-jarige leeftijd stierf, veranderde hij zijn testament. Een van de bepalingen die hij het opnemen was, dat hij zijn verzameling van zevenduizend prenten (en tekeningen) aan de stad Amsterdam legateerde. Die collectie, in 52 banden bewaard, was vanaf dat moment voor een gering bedrag op de kunstkamer van het stadhuis te bezichtigen. Na de ontruiming van het stadhuis in de Franse tijd kwam de verzameling na veel omzwervingen in de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten terecht. Toen het nieuwe Rijksmuseumgebouw geopend was, werd de verzameling van Michiel Hinloopen stukje bij beetje naar het Rijksprentenkabinet overgebracht. Als eerste kwamen daar in 1885 42 prenten van Hercules Segers (afb. 1) binnen; als laatste werd in 1979 een twaalftal albums die gedeeltelijk nog hun zeventieinde-eeuwse uiterlijk bewaard hadden, uit de Academie naar het Rijksmuseum overgebracht.

Het terugvinden van de oorspronkelijke albums was aanleiding, de prentschat van Michiel Hinloopen, die over de verzameling van het Prentenkabinet verspreid was geraakt, te reconstrueren. Aan de hand van een aantal achttiende- en negentiende-eeuwse catalogi bleek het nl. mogelijk Hinloopens prenten weer bijeen te brengen. Naar aanleiding van deze werkzaamheden, die zullen uitmonden in een nieuwe catalogus van de gehele prentschat, wordt vanaf 25 juni tot en met 11 september een tentoonstelling georganiseerd over Hinloopens verzameling, de enige Nederlandse zeventiende-eeuwse prentverzameling die bewaard bleef.

De prentschat geeft een zeer goed beeld van wat men zich bij een prentverzameling van een zeventiende-eeuwse amateur en boekenbezitter moet voorstellen. Een belangrik onderdeel was een systematisch geordende platenatlas van het klassieke (afb. 2) en het ‘moderne’ Rome. Samen met portretgrafiek en een op de historie geachte boekenkast geeft een dergelijke ‘atlas van Rome’ een prachtig

Hercules Segers, Twee bomen. Gekleurde ets uit de veizameling Hinloopen.

[p. 148]

overzicht van de geschiedenis. Behalve deze naar onderwerp geordende prenten bezat Hinloopen ook albums met naar schildersschool gerangschikte grafiek. Naast een aantal bekende pientseries is daar een goot aantal zeldzaamheden te vinden, zoals vroege Italiaanse grafiek, prenten uit de school van Fontainebleau en het album met etsen van Hercules Segers. Op de tentoonstelling wordt allereerst een beeld gegeven van de opbouw van de verzameling; daarbij komen de materiële aspecten van het prentverzamelen in de zeventiende eeuw, ondersteund door eigentijds drukwerk, aan bod. Daarnaast wordt het gebruik dat in de zeventiende eeuw van grafiek werd gemaakt en de nauwe samenhang die toen nog tussen tekst en beeld bestond, aan de hand van de prentschat uitgewerkt en in een zeventiende-eeuws kader geplaatst. De verschillende soorten opschriften van Michiel Hinloopen zelf, de namen van kunstenaars achter op de ‘kunst’-prenten, titels onder illustraties van de Metamorfosen van Ovidius en kruisverwijzingen op de prenten uit de ‘atlas van Rome’ zijn daarbij het uitgangspunt.

De verzamelaar, waarvan niet veel meer bekend is dan dat hij als regent van het Burgerweeshuis jarenlang met het toezicht op de schouwburg belast was, komt aan de hand van zijn verzameling wat meer uit de verf.

Opengeslagen album uit de atlas van Rome van Michiel Hinloopen: antieke renbaan.

In de bij de tentoonstelling verschijnende publikatie door dis. J.D. van der Waals - de samensteller van de tentoonstelling - worden in een aantal essays de bovengenoemde thema's uitgewerkt en aan de hand van de prentschat geïllustreerd. Het boek wordt uitgegeven door de SDU en telt ca. 200 blz. (prijs ca. f 40,-).