Catalogi
Concernvorming en miniatuurboek
Fusies en concernvorming treffen we ook in de wereld van het antiquariaat aan. T. Peter Kraus (neef van de grote Hans Kraus) was al eigenaar van Ursus Books in New York en heeft na de dood van Max Elte in 1984 het Haagse antiquariaat Meijer Elte gekocht. De in het allereerste nummer van De Boekenwereld door Freek Heijbroek en Jan Storm van Leeuwen geuite vrees, dat de gerenommeerde zaak in Den Haag voorgoed zijn deuren zou moeten sluiten, is dus gelukkig niet bewaarheid. Tot directeur is aangesteld Daniel De Simone, die een voortreffelijk, in bibliografie gespecialiseerd antiquariaat in New York bezat. De catalogi van dit antiquariaat zijn zeer de moeite waard om te verzamelen en te bestuderen.
Catalogue 59 van Antiquariaat Meijer Elte (de naam is gelukkig niet veranderd!) bevat honderd zeldzame en kostbare boeken. Eerst enige kritiek, voordat ik opvallende nummers noem. Zoals al eerder door mij geklaagd werd, is de kennis van sommige catalogussamenstellers man het Latijn nihil of bedroevend klein. Zo vinden we in deze catalogus onder andere ‘per veritate falsi’, ‘the errata is supplied’, ‘Pharsalia, sive Belli Civilus libri decem’. Dit laatste boek is uitgegeven ‘Lugduni Batavorum: Samuelem Luchtmans’. De schrijver van de Historien des Martyrer is ‘Ludovicum Rabus’. Behalve een te groot aantal zetfouten (zie bijvoorbeeld de zojuist genoemde titel!) hindert de lezer ook de verkeerde verwijzing naar afbeeldingen bij de nummers 9 en 24. De samensteller heeft uitbundig gebruik gemaakt van termen als ‘wonderful’, ‘stunning’, ‘superb’, ‘(very) attractive’ of, als deze termen al te hyperbolisch zijn, ‘not un-attractive’.
Nr. 13 is een onvolledig exemplaar van de onvolprezen Hypnerotomachia Poliphili (Venetië, Aldus Manutius, 1499). Door het ontbreken van het voorweek en het feit dat zes bladen uit een ander exemplaar zijn ingevoegd is de prijs f 18.000,-. Nr. 17, Les Baisers, précédés par du Mois de Mai, met illustraties van Charles Eisen kost f 3750,-. Verder vinden we vijf door Gustave Doré geillustreerde boeken: La Légende du Juif errant, Les Contes van Perrault, de Don Quichotte, La Sainte Bible en de Dante van 1868. De prijzen schommelen tussen de f 1500,- en f 2000,-. Nr. 23 is de suite van zes gravures Eenige ordonnantie van verscheyde Aerdige Kindertjens naar de ontwerpen van Gerbrand van den Eeckhout, de leerling van Rembrandt (Amsterdam circa 1660, f 3500,-). Nr. 42 Taferelen der voornaamste geschiedenissen van het Oude en Nieuwe Testament ('s-Graavenhaage 1728, f 6500,-) is gebonden in een prachtige band van de Heraldische Leliebinderij. Zou het boek inmiddels al in de KB in Den Haag liggen? De liefhebbers van oude foto's komen aan hun trekken met nummer 44, een album uit circa 1880 met 100 foto's van Italië (f 2500,-). Terloops verwijs ik lezers met belangstelling voor dit onderwerp naar de prachtige catalogi van Hans P. Kraus Jr. uit New York. Adres: 238 East 74th Street. Nr. 51 is een exemplaar op groot papier in de originele omslag van de Voyage de la Pérouse autour du monde (Paris 1797, f 20.000,-).
Zeer bijzondere boeken vinden we ook in de catalogus Belgicana van Eric Speeckaert uit Brussel. Een luisterrijk begin is nr. 2: een exemplaar van G. Pictorius, Theologia Mythologica (Antwerpen, Michiel Hillen, 1532) in een Gentse of Antwerpse contemporaine band met een ‘Boerendans’-paneel, afkomstig uit de bibliotheek van Generaal Willems en eerder aangeboden door Pierre Beeès uit Parijs in zijn monumentale catalogue 71, Pays-Bas anciens. Een andere uitzonderlijke band vinden we bij nr. 9, een exemplaar van de Annales sive historiae rerum Belgicarum (Frankfurt 1580) uit de Pillone-bibliotheek met een fore-edge painting van Cesare Vecellio (195.000 BFr.). Een aardig nummer is het affiche van de autorally Spa-Nijmegen-Luxemburg-Reims-Dinant-Spa uit 1906 van de hand van G. Gaudy (18.000 BFr.).
The Catharijne Press uit Utrecht publiceerde haar eerste catalogus met 89 nummers miniatuurboeken en literatuur daarover. Het kleinste boek uit de collectie, M. Révész, Liefdesbezieling ('s-Gravenhage circa 1960, f 140,-) telt slechts 23 × 16 mm., maar gaat over een groots onderwesp, ‘the stimulating influence of women on man’. Er staan twee zeventiende-eeuwse boekjes in de catalogus, beide zangboekjes, het Enchuyser Lied-Boecxken (Enchuysen 1686, f 1500,-) en een psalmboekje van Datheen (Dordrecht 1668, f 2000,-). Achtentwintig van de kleinodien komen uit Nederland, vierentwintig uit de DDR en tien uit Hongarije. Het apogeum in dit genre wordt gevormd door bibliografieën van miniatuurboeken die zelf weer als miniatuuruitgaven gepubliceerd zijn. Wie zich verder wil verdiepen in dit curieuze genre verwijs ik naar het aardige boek van L.W. Bondy, Miniature books. Their history from the beginning to the present day (London 1981, f 60,-) en naar de catalogus van de schitterende collectie die Arthur A. Houghton Jr. bijeenbracht en die in 1979 bij Christie in Londen geveild werd.
Verzamelaars van genealogische boeken konden heel wat van hun gading vinden in catalogus 1799 van Gijsbers & Van Loon en catalogus 6 van A.G. van der Steur. Opvallend is dat de prijzen, vooral van duurdere boeken, bij het Arnhemse antiquariaat vaak aanzienlijk hoger liggen. Een paar voorbeelden, met tussen de haakjes de beide prijzen. Adelsarchief, jaargang 3 (f 68,- en f 39,-); Gens nostra jaargang 1-39 (f 1500,- en f 895,), E.A. van Beresteijn, Genealogisch repertorium (f 68,- en 130,-), J.L.M. Graafland, Heraldische encyclopedie (f 165,- en f 95,-), R.T. Muschart, Grafzerken in Gelderland (f 145,- en f 68,).
A.A. Boers
Auteursrechtelijk beschermd