De Boekenwereld. Jaargang 3

Agenda

Veilingen

j l beijers, Achter St. Pieter 140, 3512 HT Utrecht, 030-310958, 20-21 oktober.

burgersdijk & niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 RW Leiden, 071-121067/126381. 1-3 december, kijkdagen 27-29 november.

van gendt book auctions, Keizersgracht 96-98, 1015 CV Amsterdam, 020-234107/234157. 29-30 september, 1 oktober, kijkdagen 25-27 september. 15-17 december, kijkdagen 11-13 december.

bubb kuyper, Hofje van Staats, Jansweg 39, 2011 KM Haarlem, 023-323986. 18-19 november, kijkdagen 14-16 november.

van stockum, Prinsengracht 15, 2512 EW 's-Gravenhage, 070-649840. 25-27 november.

Beurzen

boekenbeurs rosmalen Zaal D'n Beer, Dorpsstraat 77, Rosmalen. 13 september, 10.00-17.00 uur. Toegang gratis.

Tentoonstellingen

Oorlog met de tekenpen

Tot 15 maart 1988 organiseert de afdeling Nederlandse Geschiedenis van het Rijksmuseum een kleine tentoonstelling over een groep jongeren uit het Hilversumse verzet.

Voor een aantal middelbare scholieren in het Gooi vormden de meidagen van 1940 een breekpunt in hun leven. Zij vonden dat zij hun woede over de Duitse inval en hun verontwaardiging om wat zij om zich heen zagen gebeuren in daden moesten omzetten. Zij vormden een verzetsgroep, die zij later N.V. ‘De Strijders’ zouden noemen. Ze maakten illegale bladen en andere pamfletten. Dankzij de grote volharding en de organisatorische kwaliteiten van één hunner en het artistieke talent van een ander, slaagden zij erin tot de bevrijding toe met grote regelmaat illegale krantjes te vervaardigen en te verspreiden.

Temidden van de vele honderden andere illegale periodieken namen deze krantjes een specifieke plaats in. Dit was niet in de eerste plaats het gevolg van de redactionele inhoud, maar van het feit dat ze van het eerste nummer of ook geïllustreerd waren met spotprenten. In de andere, ook de veel grotere, illegale bladen, waren spotprenten een uiterst schaars voorkomend fenomeen.

Deze ‘Strijders’ deden dit alles, zo nu en dan steunend op de hulp van enkele volwassenen, op een leeftijd waarop hun moed misschien overmoed genoemd kan worden, maar tevens met een voorzichtigheid, een inzicht in wat er in de wereld aan de hand was en een plichtsgevoel omtrent hun strijd tegen de dictatuur van het nationaal-socialisme, waarmee zij een prijzenswaardig voorbeeld vormen voor vele vol-

[p. 179]

wassenen van toen.

De tekenaar, Rob Korpershoek, bewaarde vele nummers van het krantje en het basismateriaal voor zijn eigen daarin verschenen produkten. Daarnaast bewaarde hij een groot aantal documenten van de groep. In 1946 schonk hij zijn collectie aan het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Deze collectie vormt het uitgangspunt van de tentoonstelling.

Ter gelegenheid van deze expositie verscheen het boek Oorlog met de tekenpen. Verzet van jongeren in het Gooi, 1940-'45, door Jet Baruch en Jenny Smit (uitgeverij De Bataafsche Leeuw; f 27,50).

adres: Stadhouderskade 42 (linker hoofdingang), Amsterdam.
geopend: dinsdag tot en met zaterdag 10.00-17.00 uur, zondag 13.00-17.00 uur.

Ik James Ensor

Van 11 juli tot en met 27 september wordt in de zalen van het Rijksprentenkabinet een tentoonstelling gehouden van de belangrijkste tekeningen en prenten van James Ensor. De kern van de tentoonstelling vormt een reeks van zes grote tekeningen met als titel Les auréoles du Christ ou les sensibilités de la lumière, die Ensor in 1887 tentoonstelde bij de progressieve kunstkring Les Vingt te Brussel. De tekeningen veroorzaakten toen veel opschudding. Sindsdien werden de zes aureolen nooit meer samen tentoongesteld. De Amsterdamse tentoonstelling brengt nu, precies honderd jaar later, de zes aureolen voor het eerst weer samen, met verschillende studies die eraan voorafgingen. De expositie, die ruim 140 tekeningen en prenten bevat, is gegroepeerd volgens de thema's die Ensor behandelde zoals het zelfportret, de familie, het interieur, het Oostendse straatbeeld, het landschap, de dood, de satire en het massatoneel.

Hoewel Ensor een der belangrijkste tekenaars van zijn tijd was, werd nooit eerder een omvattende tentoonstelling aan zijn tekeningen en prenten gewijd. Voor de expositie werd vooral in Belgische en Nederlandse verzamelingen gezocht naar Ensors beste tekeningen, waarvan vele zelden of nooit op tentoonstellingen te zien waren. Dit is ook het geval voor de prenten, waarvan uitsluitend de beste drukken werden geselecteerd. Ik James Ensor is een gezamenlijke produktie van het Museum voor Schone Kunsten en het Rijksprentenkabinet. De expositie was eerder te zien in Gent.

Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus, uitgegeven door het Mercatorfonds (f 35,- op de tentoonstelling, daarbuiten f 45,-).

adres: Stadhouderskade 42 (rechter hoofdingang), Amsterdam.
geopend: dinsdag tot en met zaterdag 10.00-17.00 uur, zondag 13.00-17.00 uur.

Bibliotheekverbeelding

Ter gelegenheid van het vijfenzeventigjarig bestaan van de Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen, Documentalisten en Literatuuronderzoekers (NVB) organiseert het Museon in Den Haag tot 30 augustus een tentoonstelling over de talrijke mogelijkheden van de bibliotheek. Bij de opzet van deze expositie was ook het Nederlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum (NBLC) betrokken.

De tentoonstelling laat zien wat voor grote verscheidenheid aan materiaal beschikbaar is in de 2500 Nederlandse bibliotheken, zowel voor studie en onderzoek als voor ontspanning. Het gaat daarbij overigens om veel meer dan alleen boeken; de modernste technieken voor het vergaren van informatie ontbreken niet. Ook krijgen de verschillen tussen de soorten bibliotheken aandacht en de vormen van dienstverlening die beschikbaar zijn. Een bescheiden blik in het verleden zal de tentoonstelling completeren.

Bij de expositie is een vouwblad beschikbaar en een gratis brochure zal onder schoolverlaters verspreid worden.

adres: Stadhouderslaan 41, Den Haag.

Naar rubens

Onlangs werd, na drie jaar werk, de restauratie voltooid van een in Teylers Museum berustende verzameling prenten naar composities van Peter Paul Rubens. Naar aanleiding hiervan organiseert het museum tot en met 6 september een tentoonstelling, waarop, aan de hand van foto's, gereedschap en prenten in verschillende stadia, de restauratie wordt toegelicht. In een groot aantal gevallen hield dit een ‘natte behandeling’ in, waarbij de prenten in een waterbad op een drager van gaas gespoeld werden. Bij veel bladen werden scheuren gerepareerd of gaten ingevuld. Het doel was de prenten in een optimale staat te brengen, opdat ze weer gehanteerd en tentoongesteld konden worden zonder achteruitgang van conditie.

Naast de restauratie krijgt de herkomst van deze voor Nederland uitzonderlijke verzameling van drie eeuwen Rubens-grafiek aandacht. De kern van de collectie is afkomstig van de beroemde Engelse toneelspeler David Garrick. Diens verzameling werd omstreeks 1860 door het museum verworven. In 1873 publiceerde een directeur van Teylers stichting, Carl Gotfried Voorhelm Schneevoogt, het standaardwerk Les gravures d'après P.P. Rubens, waarin hij onder andere de negenhonderd prenten in het bezit van Teyler beschreef. Sindsdien is de collectie uitgebreid tot twaalfhonderd prenten.

Uit de verzameling wordt een ruime selectie getoond. Hieronder bevindt zich werk van graveurs uit Rubens' atelier, zoals Lucas Vorsterman, Cristoffel Jegher, Pieter Soutman en Paulus Pontius. Daarnaast zijn echter ook reproduktieprenten uit de achttiende en de negentiende eeuw te zien, waarbij voorbeelden van de mezzotint, crayonmanier, litho en houtgravure. De tentoonstelling Naar Rubens geeft een goede indruk van herkomst, opbouw, inhoud en restauratie van de verzameling Rubensgrafiek in Teylers Museum.

adres: Spaarne 16, Haarlem.
geopend: dinsdag tot en met zaterdag 10 00-17 00 uur, zondag 13.00-17.00 uur.