Catalogi
Op de tweede pagina van het omslag van zijn catalogi kondigt Lambiek Coopmans ons gastvrij aan dat wij in zijn antiquariaat in Venlo welkom zijn en dat er voor ons een ‘tas’ koffie of een glaasje Limburgs Brandbier klaar staat. Deze vriendelijke introductie noodt tot verder lezen en aandachtige bestudering van zijn catalogus 31.
De catalogus is simpel, in gestencilde vorm met een aantal xerox-kopieën van titelpagina's gepubliceerd, maar biedt een leuk en bont geheel van 327 oude Nederlandse boeken en centsprenten aan. Vooral de populaire literatuur is goed vertegenwoordigd. Op het omslag kondigt Coopmans veel volksboeken en Buismania aan. Bedoelt hij met de laatste term boeken die beschreven staan in Populaire prozaschrijvers (32 nummers) of boeken afkomstig uit de bibliotheek van Buisman (6 nummers)? De taalkundig correcte term zou Buismaniana zijn en deze Latijnse samenstelling zou alleen gebruikt kunnen worden voor boeken die over Buisman handelen.
Ik geef eerst enige voorbeelden om U een idee van deze catalogus en het prijsniveau te geven. Nummer 20 is de derde druk van een populaire geestelijke emblematabundel: Joseph van de heilige Barbara, Het Geestelijck kaert-spel met herten troef, oft het Spel der liefde (Antwerpen, circa 1666; f 650). Nr. 89 betreft Gualdi, Het leven en bedrijf van mevrouwe Olimpia Maldachini, die de Roomsche kerke bestierde, geduerende het pausschap van Innocentius de .X. (z.pl., 1666; f 1150). De derde druk van L. van Holberg, De onderaardsche reis van Klaas Klim (Amsterdam, 1778) kost f 285. D. Jonktijs, Heden-daegse Venus en Minerva of twist-gesprek tusschen diezelfde (Dordrecht, 1641) staat voor f 395 in de catalogus. Bijzonder aardig vind ik een plano met een straatlied uit het midden van de achttiende eeuw: Een wonderbaar lied geschied bij Mastricht, in een dorp genaamt Haal, aan eenen wederspannigen zoon, die zijn eigen vrouw wenschte in de aarde te verzinken (f 225).
Nr. 145 is een avonturenroman, afkomstig uit de bibliotheek van Buisman, Liefde en moed of de struikroovers der Pyreneen (Amsterdam, 1817; f 175). Nr. 201 A.G.F. Rebmann, Sentimenteele reize naar Schilda. Een boek voor de nieuwe verlichters (Z.pl., 1794-1797, twee delen) kost f 260. Een ander kenmerkend boek is De koddige en sinrijke sermoenen van pater Schertzer (Amsterdam/Leiden, 1733; f 525). Onder de zevenentwintig kinderboeken bevindt zich J. Hazeu, Kinderspelen in leerzame gedichtjes (Amsterdam, 1826; f 225). In de categorie volksboeken is De schoone historie van Julius Caesar opgenomen (Gent, circa 1790; f 475) en bij de vijftien centsprenten vindt men bijvoorbeeld Het leven en snoot bedrijf, gevangenis en dood van Cartousie tot Parijs (Amsterdam, circa 1800; f 225).
Zeer prijzenswaardig zijn de vijf registers aan het einde van de catalogus: een systematisch register, registers van Buismannummers, vertalingen, fondslijsten en een drukkers- en uitgeversregister. In dit laatste register staan alle plaatsnamen in hun Nederlandse vorm, zodat ‘Augustae Vindelicorum’ ‘Augsburg’ had moeten zijn. Bij ‘Knollendam’ was de vermelding ‘fictieve drukplaats’ noodzakelijk geweest en ‘Gelder’ had ‘Geldern’ moeten zijn. In de annotaties staan in de meeste gevallen goede bibliografische verwijzingen, maar er zijn helaas ook onjuistheden en slordigheden te signaleren. Op p. 2 wordt over een ‘niet uitgesneden’ en een ‘onafgesneden’ exemplaar gesproken, terwijl naar ik aanneem hetzelfde bedoeld wordt. Eveneens op p. 2 staat bij een druk met impressum Veendam, T. Mulder, 1838 in de annotatie ‘Druk uit Veendam’. Ik vermoed dat Coopmans hier bedoelt te zeggen dat drukken uit kleine plaatsen interessant kunnen zijn, bijvoorbeeld uit typografisch oogpunt. Dat men met dit uitgangspunt overigens zeer interessante collecties kan samenstellen bewijzen onder andere de catalogus Provincial Printing van K Books uit Engeland en Catalogue 232 Presses Provinciales van Paul Jammes uit Parijs. Op p. 3 staat ‘Met boekenlijstje van de drukker’. De juiste term is ‘fondslijst van de uitgever’ (zoals in het register!). Thomas van Aquino is in het Latijn Thomas Aquinas, niet Aquinatis, de vorm van de genitivus. Steeds meer bemerkt men in allerlei catalogi - ook wetenschappelijke! - de gruwelijke achteruitgang van zelfs de meest elementaire kennis van het Latijn. Op p. 9 staan twee exemplaren beschreven van C. Bruin, Verzameling der overgeblevene bijbel- zede- en mengelpoezij. Niet alleen blijkt de techniek van beschrijven
nogal te verschillen, het ene exemplaar heeft twee pagina's meer dan het andere, zonder dat daar iets over gezegd wordt! Bij nr. 83 C. Girtanner, Schets van het huisselijk leven en karakter van Lodewijk XVI (Utrecht, 1793) hebben we niets aan de annotatie ‘Lodewijk de XVI werd vermoord tijdens de Franse revolutie’.
Verder verscheen de afgelopen periode van antiquariaat Schuhmacher een bulletin met alle uitgaven van Stichting De Roos. De prijzen van de meeste nummers liggen tussen de f 100,- en f 200,-. Duurste nummer (f 6000,-) is natuurlijk Regelmatige Vlakverdeling uit 1958 van M.C. Escher. Het bulletin heeft nuttige registers van illustratoren en typografische verzorgers.
Tenslotte was een zeer uitgebreide catalogus van Gé Nabrink over Nederlands-Indië en Indonesië opmerkelijk, vooral door de goede systematische indeling.
A.A. Boers
Auteursrechtelijk beschermd