De Boekenwereld. Jaargang 1

Veilingen
F.W. Kuyper

Het afgelopen najaar kon men voor prenten op 8 oktober bij Sotheby's, Amsterdam terecht en op 7 en 8 november bij Van Stockum, Den Haag. Beijers, Utrecht veilde op 25 en 26 september boeken en enig prentwerk. Boeken en prenten waren er ook bij Van Gendt op 23, 24 en 25 oktober.

Bij Van Gendt veilde men voor het eerst ook schilderijen. Beviel dat? Jawel, zo werd mij verzekerd. Meer dan de helft van het aanbod werd verkocht en men is dan ook van plan om door te gaan met deze nieuwe loot aan de stam. Een Koekkoek bracht f 3600,- op (schatting f 2000,-/f 3000,-). Absoluut hoogtepunt bij de grafiek vormde het Redon trio, en dan wel speciaal de ‘Hommage à Goya’, een set van 6 litho's op chine appliqué, in een oplage van 50 exemplaren gedrukt. De tegen elkaar opbiedende buitenlanders hielden op bij f 89.000,-, daarbij de schatting van f 16.000,-/f 20.000,- ver achter zich latend. De twee andere Redon litho's brachten f 4.500,- en f 2.700,- op. De litho ‘Kubus met banden’ van Escher bracht f 10.000,- op, f 1000,- meer dan de schatting.

De boekenveiling bij Van Gendt vormde een divers geheel, zonder écht opzienbarende collecties of stukken. Dat maakt een lange zitting, zoals die van donderdagmiddag 25 oktober, waar je maar op een beperkt aantal verspreide nummers uit bent, wel eens tot een vermoeiende bezigheid. De grappen van veilingmeester Landwehr zijn daarbij af en toe niet altijd van een verfrissende spiritualiteit. Spitsheden als ‘Zo uit de schoenenwinkel’ bij de oeuvres complètes van Molière of ‘Lintwurmsee’ in plaats van ‘Würmsee’ stemmen mij niet vrolijker. Ik hoop U in één van mijn volgende beschouwingen eens wat meer te vertellen over: hoe leuk is het tijdens de diverse veilingen, hoe geestig en gevat zijn de veilingmeesters, hoe gemakkelijk zijn de stoelen, hoe lekker is de thee in de pauze en dergelijke. Dan nu wat noteringen. Eerelman en Quadekker, Paardenrassen, met 41 chromolitho's haalde de schatting van f 5000,-. Een fraaie band van de Hugenoten binder Guillaume Plunion uit 1578 bracht f 3900,- op (schatting f 4000,-/f 5000,-). Twee exemplaren van Het groote tafereel der dwaasheid, over de windhandel in het begin van de achttiende eeuw in Holland, als bijna altijd met een paar platen te weinig en een paar toegevoegd, deden hetzelfde bedrag, f 2600,-. Een kwalitatief iets minder exemplaar bracht bij Beijers f 2300,- op. Muntings Naauwkeurige beschryving der aardgewaasen, boomen, heesters, kruyden en bloemen, 1696, met 243 fraaie platen, ging voor f 8000,- naar Schuster, Londen. Een kleine collectie van en over Horatius, 13 grotendeels samengestelde

[p. 30]

lots, werd bijna geheel door de Universiteitsbibliotheek Groningen gekocht, daarmee haar reeds bestaande Horatius-collectie aanzienlijk verrijkend. Het in deze boekenafdeling in schatting duurste (f 25.000,-/f 30.0000,-) stuk, een paasofficie in manuscript met één miniatuur en vele fraaie initialen, vond met een inzet van f 21.000,- geen koper. Een minder luxueus getijdenboekje ging voor f 4600,- weg (schatting f 1200,-/f 1500,-).

De veiling bij Beijers gaf eenzelfde gemêleerd beeld te zien als bij Van Gendt, alleen was de omvang veel geringer: 899 lots tegenover 1887 bij Van Gendt. Ik heb de veiling niet kunnen bijwonen, maar telefonische navraag leerde dat men niet ontevreden was. De collectie Duitse filologie (een kwart van alle nummers) werd redelijk verkocht. Daarentegen ging van de honderd nummers Nederlandse en Vlaamse literatuur zeer tegen de regel in veel terug. Enige opvallende resultaten: het beroemde pamflet Aan het volk van Nederland van Van der Capellen tot den Pol, in eigentijds (1781) handschrift omdat het onmiddellijk na verschijnen verboden werd, bracht f 650,- op. Het uiterst zeldzame Materie ofte speldeboecxken... voor de jonckheyd...om wel te leeren lesen en schrijven, een klein 8vo oblong boekje, fraai gedrukt, ging zevenmaal hoger dan de schatting voor f 5000,- naar een nieuwe bezitter. Aitsinger, De leone belgico, Keulen 1585, met de prachtige platen van Hogenberg, haalde de schatting van f 12.000,-. De collectie van 120 stellen negentiende- en twintigste-eeuwse speelkaarten, omschreven op een separaat inlegvel, bleef onverkocht (schatting f 10.000,-/ f 12.000,-).

Sotheby's veilde grafisch werk van negentiendeen twintigste-eeuwse kunstenaars. Er was een mooie cluster Eschers, die met f 7000,-, f 7600,-, f 6400,-, f 16.500,-, f 8400,-, f 4.000,-, f 3.400,-, f 2200,- prijzen maakte die rond of iets beneden de schatting lagen. Van de zes nummers fraaie Witsen's viel vooral de zeer zeldzame Engelse ets, de ‘Thames embankment’, op; opbrengst f 650,-.

Het prentwerk bij Van Stockum was voor een deel afkomstig uit de collectie van wijlen de prentenhandelaar R.O. Picker. De heer Picker, die met negentig leen zoals de foto aan de binnenkant van de veilingcatalogus laat zien, een groot kenner en liefhebber van mooie wijnen, hij liet, vaak jongere, collega's van harte in zijn diepgaande kennis van prenten delen. Als je op een veiling aan de kwaliteit van een prent twijfelde en je vroeg hem ‘Otto, is 'ie goed?’ en de meester knikte, dan kon je met een gerust hart bieden.

Bij de tekeningen, aquarellen en prenten werden prijzen gehaald veelal net aan de schatting of iets lager, waarbij er nogal eens wat lots onverkocht bleven. In de woorden van veilingmeester drs. P. Pruimers: ‘De gesigneerde stukken van gerenommeerde kunstenaars zijn zeer waardevast, kleine meesters zijn uit de gratie’. Wat ook opviel was, dat de belangrijke handel op dit gebied ontbrak. Zo kon het gebeuren, dat een zeer zeldzame Londense aquarel van W.A. Witsen voor f 3500,- een particuliere koper vond (schatting f 3000,-). Eén van de topstukken, een aquarel van het interieur van de kerk van Wouw door Bosboom, ging voor f 5400,- (schatting f 7000,-) naar de Markiezenhof in Bergen op Zoom. Een aquarel/gouache van Rademaker, gezicht op de kerk van Veere, bracht f 2400,- (schatting f 2000,-) op, twee mooie Schelfhout-tekeningen deden f 1500,- en f 2100,- (schatting 2 × f 200,-). Een tweezijdige aquarel van Hoynck van Papendrecht werd toegeslagen voor f 600,- (schatting f 1000,-). De twee aquarellen van Harpignies kunnen met f 2900,- en f 925,- koopjes genoemd worden (schatting f 1500,- en f 800,-). Een zeer zeldzame prent van J. de Gheyn ii werd voor f 2300,- (schatting f 1250,-) gekocht door antiquariaat S. Emmering. Tot slot het staatsieportret van toen koningin Juliana van de hand van M. Nauta: f 1200,- bij een schatting van f 1000,-. Bij deze noteringen wilde ik het laten. Er was nog een grote collectie (400 nummers) topografische prenten, die in resultaat het beeld van het huidig verkoopklimaat in deze sector opleverde: voor zeldzame prenten wordt veel geld betaald, de doorsneehandel is moeilijk.

De volgende aflevering van deze ‘continuing story’ zal in ieder geval nabeschouwingen te lezen geven van de Van Veen collectie deel 3 (welk een collectie kinderprenten!) en volgens beloften van de heren Landwehr en Pruimers mooie collecties boeken.