Logo DBNL
Het boek der psalmen, nevens de gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik (1774)

Het boek der psalmen, nevens de gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik

(1774)–Anoniem Het boek der psalmen, nevens de gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik–rechtenstatus Auteursrechtvrij

nevens de gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik


Vorige Volgende

De sieckentroost: Welcke is een Onderwijsinge in den Geloove, ende den Wegh der Saligheyt, om williglick te sterven.

Openb. 14:13. Saligh zijn de doode, die in den Heere sterven, van nu aen. Matth. 25:36. Ick ben kranck geweest, ende gy hebt my besocht.

NAdien dat Adam recht ende goet geschapen was, te weten, heyligh, rechtveerdigh, onstraffelick, een heere gesett over alle creaturen die Godt geschapen hadde, ende is hy niet lange in desen stant gebleven; maer is door de listigheyt des satans, ende sijn eygen ongehoorsaemheyt, van dese schoone heerlickheyt gevallen, ende heeft also 't verderf des tijtlicken ende eeuwigen doots over ons allen gebracht. Dit is de erfsonde daer David in den 51sten Psalm van spreeckt, seggende; Siet, ick ben in ongerechtigheyt geboren: ende in sonde heeft my mijne moeder ontfangen. Desgelijcks seyt oock Paulus tot de Romeynen, dat door eenen mensche de sonde in de werelt ingekomen is, ende door de sonde de doot: ende alsoo de doot tot alle menschen doorgegaen is, aengesien dat sy alle in hem gesondigt hebben.

Want soo haest als Adam aldus gevallen was, so is hy terstont in sekere vervloeckinge gekomen, gelijck wy lesen in Genesis, daer Godt seyt; Vervloeckt zy het aerdrijck om uwent wille, ende met smerte sult gy daer van eten alle de dagen uwes levens. Ende; In 't sweet uwes aenschijns sult gy broot eten, tot dat gy tot de aerde wederkeert, dewijle gy daer uyt genomen zijt: want gy zijt stof, ende gy sult tot stof, wederkeeren. Waer uyt wy sekerlick weten, dat alles wat leven ontfangt, eenmael moet sterven. Dit getuygt David klaerlick, seggende; Wat man leeft 'er die den doot niet sien en sal? Want (soo Salomon seyt) de levendige weten, dat sy sterven sullen. Want wy en hebben hier geen blijvende stadt, maer wy soecken de toekomende. Ende in den Brief aen de Hebreen staet, dat het den menschen gesett is eenmael te sterven, ende daer na het oordeel. Want, als de Schrift seyt, een man sterft, als hy verswackt is: ende de mensche geeft den geest; waer is hy dan? Gelijck de wateren verloopen uyt een meyr, ende een riviere uytdroogt ende verdort: alsoo ligt de mensche neder, ende en staet niet op; tot dat de hemelen niet meer en zijn, en sullense niet opwaken, nochte uyt haren slaep opgewecket worden. Want onse dagen (seyt Iob) zijn als de dagen des daglooners, ende sneller dan een looper. Ende wy varen (seyt Moses) daer henen als een stroom. Ia gelijck een gedreven bladt, ende een drooge stoppel, ende als een kleet dat de motten eten. Want het stof moet wederom tot aerde keeren, als het geweest is: ende de geest weder tot Godt keeren, die hem gegeven heeft. Als Iob seyt; Godt heeft ons als leem bereydt, ende sal ons tot stof doen wederkeeren. Insgelijcks, Iacobus seyt oock, dat des menschen leven is gelijck een damp die voor een weynigh tijts gesien wort, ende daer na verdwijnt. Ia onse leeftijt vaert wech gelijck een wolcke, ende vergaet gelijck een nevel, ende vlucht oock gelijck eene schaduwe, ende en bestaet niet. Ende Petrus seyt oock, (verhalende uyt Iesaia;) dat alle vleesch is als gras, ende alle heerlickheyt des menschen als een bloeme des velts: het gras is verdorret, ende de bloeme is afgevallen, ende en is niet meer gevonden. Wederom seyt Iesus Sirach; Dat is 't oude verbont, Gy sult den doot sterven; de eene heden, de andere morgen: gelijck een groenende bladt op eenen dichten boom; eenige werpt hy af, ende andere doet hy uytspruyten: alsoo is het met het geslachte des vleeschs ende des bloets; het een sterft, ende het ander wort geboren. Als Salomon seyt; Alles heeft eenen bestemden tijt. Daer is een tijt om geboren te worden, ende een tijt om te sterven.

Ende dese tijt staet in des Heeren hant, gelijck Iob seyt; Des menschen dagen zijn bestemmet, het getal sijner maenden is by Godt: ende Godt heeft onse bepalingen gemaeckt, die wy niet overgaen en sullen. Het welck oock Paulus seyt; dat Godt het gantsche geslachte der menschen gemaeckt heeft, om op den geheelen aerdbodem te woonen, bescheyden hebbende de tijden te vooren geordineert, ende de bepalingen van hare wooninge. Ende David seyt tot den Heere; Siet, gy hebt mijne dagen een hantbreet gestelt, ende mijn leeftijt is als niets voor u; immers is een yeder mensche, hoe vast hy staet, enckel ydelheyt! Want onse dagen zijn lichter wechgevlogen dan eens wevers spoele, ende sneller dan een looper. Oock en zijn wy hier maer gasten ende vreemdelingen voor eenen kleynen tijt. Want aengaende de dagen onser jaren, daer in zijn tseventigh jaer, of so wy seer sterck zijn, tachtentigh jaer; ende 't uytnementste van dien, is moeyte ende verdriet: want het wort snellick afgesneden, ende wy vliegen daer henen. Als wy lange leven, so leven wy hondert jaer. Gelijck een droppel waters tegen de zee, alsoo weynigh zijn duysent jaren tegen de eeuwigheyt. Ende Petrus seyt, dat een dagh by den Heere is als duysent jaren, ende duysent jaren als een dagh. Alsoo zijn onse jaren te rekenen bij de eeuwigheyt.

Nu dewijle wy, achtervolgende de heylige Schrift, alle sterven moeten, wie en soude niet hertelick nae den doot wenschen, als wy aensien in wat staet ende verderf wy door Adam gekomen zijn? te weten, in alle ongerechtigheyt, katyvigheyt ende lijden: So dat wy boos zijn, ende tot boosheyt genegen van der jeugt ende jonckheyt aen. Want, gelijck Paulus seyt; Wy zijn van nature kinderen des toorns, ende onbequaem tot alle goet, ende van ons selven niet hebbende dan sonde. Gelijck oock David seyt; Sy zijn alle afgeweken, t'samen zijnse stinckende geworden, daer en is niemant die goet doet; oock niet een. Want het goet dat wy willen, dat en doen wy niet; ende dat om de sonde die in ons woont. Van dese inwoonende sonde getuygt David, dat wy in sonden ontfangen ende geboren zijn, ende in deselve voortgaen. Want al het gedichtsel der gedachten van 's menschen herte is t'allen dage alleenlick boos van sijner jeugt aen.

Nu dewijle wy aldus in den toorn Godts, ende in de schaduwe des doots, ja in de helle ende verdoemenisse liggen, so is ons Christus, het licht der werelt verschenen, ende de Sonne der gerechtigheyt opgegaen; die overgelevert is om onse sonden, ende opgeweckt om onse rechtveerdigmakinge, ende heeft ons oock mede levendigh gemaeckt, daer wy doot waren door de misdaden ende de sonden, ende heeft ons deselve quijtgescholden, ende uytgewischt het hantschrift dat tegen ons was in insettingen bestaende, ende dat selve uyt het midden wechgenomen, ende aen het kruys genagelt: waer door hy alle onse vyanden overwonnen heeft, als doot, duyvel, helle, ende de verdoemenisse der wet; gelijck als Godt

door den Propheet Hoseam geseyt heeft, O doot, waer is uw prickel? O helle, waer is uwe overwinninge? Maer Gode zy danck, die ons de overwinninge gegeven heeft door onsen Heere Iesum Christum: die oock (nae de belofte Godts) den duyvel den kop vermorselt heeft; in wiens gewelt wy gevangen lagen, door de overtredinge ende sonden.

Nu so heeft Godt, om ons daer uyt te verlossen, sijn allerliefste pant gegeven, namelick, sijnen eenigen geliefden Sone, in den welcken de Vader sijn welbehagen heeft, ende gebiedt hem te hooren. Den welcken hy tot eene versoeninge ende rantsoengelt gegeven heeft. Want alsoo lief heeft Godt de werelt gehadt, dat hy sijnen eenighgeborenen Sone gegeven heeft, op dat een yegelick die in hem gelooft, niet en vergae, maer het eeuwige leven hebbe. Insgelijcks; Hier in is de liefde Godts tegen ons geopenbaert, dat Godt sijnen eenighgeborenen Sone gesonden heeft in de werelt, op dat wy souden leven door hem. Ende dit is het eeuwige leven, dat sy u kennen (seyt Christus) den eenigen waerachtigen Godt, ende Iesum Christum, dien gy gesonden hebt. Hy is de waerachtige MESSIAS, die in de werelt gekomen is, in de volheyt des tijts, waerachtigh Godt, om het gewelt des satans te verbreken; ende waerachtigh mensche, om onse Middelaer voor Godt te wesen, op dat hy, die onder de wet gevangen lagen, verlossen soude. Hy is dat onbesmette Lam, dat voor onse smetten geslacht ende geoffert is, tot een versoeninge voor alle onse sonden: gelijck Iesaias klaerlick getuygt. Ende daer hy rijck was, is hy om onsent wille arm geworden, op dat hy ons door sijne armoede soude rijck maken. Want alle sijne goederen heeft hy ons geschoncken, alle sijne weldaden, alle sijne gerechtigheyt, verdienste ende heyligheyt. Ende hier voor moeten wy hem met den geloove omhelsen, ende met liefde ende gehoorsaemheyt danckbaer zijn. Ende wie en soude hem niet lief hebben, die ons eerst lief gehadt heeft? Doe wy nogh sijne vyanden waren, heeft hy ons verlost ende versoent; hoe veel te meer sullen wy behouden worden door sijn leven, nu wy sijne vrienden geworden zijn? Niemant en heeft meerder liefde dan dese, dat yemant sijn leven sette voor sijne vrienden: het welck Christus als de goede Herder bewesen heeft. Dat hy sijnen Vader gehoorsaem is geworden tot den doot, ja den doot des kruyces. Ende is eenen kleynen tijt minder geworden dan de Engelen, van wegen het lijden des doots; op dat hy door Godts genade voor allen den doot soude smaken: waer door hy met heerlickheyt ende eere is gekroont. Oock is hy de waerachtige Samaritaen, die olie ende wijn in onse wonden gegoten heeft, dat is, dat hy sijn dierbaer bloet voor onse sonden vergoten heeft, ende ons met sulck eenen dieren prijs gekocht heeft. Want wy en zijn niet (seyt Petrus) verlost met gout ofte silver; maer door het dierbaer bloet Christi, als eens onbestraffelicken ende onbevleckten Lams. Want wy en zijn niet verlost door 't bloet der bocken ofte kalveren; maer hy is door sijn eygen bloet eenmael ingegaen in het heyligdom, een eeuwige verlossinge te wege gebracht hebbende. Oock heeft de Godt ende Vader onses Heeren Iesu Christi ons getrocken uyt de macht der duysternisse, ende overgesett in het Koninckrijcke des Soons sijner liefde; in den welcken wy de verlossinge hebben door sijn bloet, namelick de vergevinge der sonden.

Aengemerckt dat wy dit sekerlick weten, dat wy alleene, sonder alle onse verdiensten, (want wy geene en hebben, waerom wy onnutte dienstknechten zijn,) door den doot ende de weder-opstandinge Christi, de eeuwige saligheyt verkrijgen: so moeten wy met een vast betrouwen tot den throon der genade gaen, op dat wy barmhertigheyt mogen verkrijgen, ende genade vinden, op die tijt wanneer ons hulpe van noode sal zijn. Ende naedien dat wy alle wijle hulpe van noode hebben, so moeten wy tot hem gaen. Want hy seyt by den Propheet David; Roept my aen in den dagh der benaeuwtheyt: Ick salder u uythelpen. Ende; Of schoon een moeder haer kint vergate, so en sal ick doch u niet vergeten. Gelijck Christus selve in 't Euangelie seyt; Komt herwaerts tot my alle die vermoeyt ende belast zijt, ende ick sal u ruste geven: ende gy sult ruste vinden voor uwe zielen. Tot wien souden wy anders henen gaen? Hy heeft de woorden des eeuwigen levens, ende het Leven is in hem geopenbaert. Hy is dat hemelsche Manna, dat onse zielen eeuwiglick versaedt: dat hemelsche broot, wie daer van door den geloove eet, en sal nimmermeer hongeren, ende wie sijn bloet drinckt, en sal nimmermeer dorsten.

Wederom so roept Christus by Ioannem klaerlick, seggende; So yemant dorstet, die kome tot my ende drincke. Die in my gelooft, gelijckerwijs de Schrift segt, stroomen des levenden waters sullen uyt sijnen buyck vloeyen. 't Welck zijn de wercken des Heyligen Geests. So wie van dat levende water drincken sal, dien en sal in eeuwigheyt niet dorsten: maer het water dat ick hem sal geven, sal in hem worden een fonteyne van water springende tot in het eeuwige leven. Gelijck Godt door den Propheet Iesaiam seyt; O alle gy dorstige, komt tot de wateren, ende gy die geen gelt en hebt, komt koopt ende etet, ja komt koopt sonder gelt, ende sonder prijs, wijn ende melck. Daerom laet ons tot dese fonteyne gaen om onser verkoelinge; ende niet tot gebrokene backen, die geen water en houden: want uyt sijne volheyt hebben wy alle ontfangen, oock genade voor genade. Want de wet is door Mosem gegeven, maer de genade ende de waerheyt is door Iesum Christum geworden.

Hy is de Waerachtige Middelaer die tusschen Godt ende ons staet, om onse Voorsprake te wesen tegen alle onse beschuldigers: want daer is een Middelaer tusschen Godt ende de menschen, te weten, de mensche Christus Iesus. Daerom is hy oock de Middelaer des Nieuwen Testaments, op dat de doot daer tusschen gekomen zijnde, tot versoeninge der overtredingen die onder het eerste Testament waren, de gene die geroepen zijn de beloftenisse der eeuwiger erve ontfangen souden. Waerom hy oock volkomelick kan saligh maken de gene die door hem tot Godt gaen, also hy altijt leeft om voor haer te bidden. Ende Ioannes hier mede overeenkomende, seyt; Indien yemant gesondigt heeft, so hebben wy eenen Voorsprake by den Vader, Iesum Christum den rechtveerdigen. Ende hy is een versoeninge voor onse sonden: ende niet alleen voor de onse, maer oock voor de sonden der geheeler werelt. Te weten, voor alle volcken en natien der geheeler werelt, die hen tot Godt waerachtelick bekeeren. Want het Lam is van den beginne geslacht voor de geloovige: gelijck Christus selve seyt, dat Abraham sijnen dagh gesien heeft, ende is verblijdt geweest.

So dan en is Godt geen aennemer des persoons. Want Godt en is niet alleen der Ioden Godt, maer oock der Heydenen: naedemael hy een eenigh Godt is die de Besnijdenisse rechtveerdigen sal uyt het geloove, ende de Voorhuyt door het geloove. Want door het geloove heeft hy ons gerechtveerdigt, sonder de wercken der wet. Nae welcker maniere oock David seyt, dat de saligheyt zy alleen des menschen, welcken Godt de gerechtigheyt toerekent sonder wercken: daer hy spreeckt; Saligh zijnse welcker ongerechtigheden vergeven zijn, ende welcker sonden bedeckt zijn: Saligh is de man, welcken de Heere de sonde niet toe en rekent.

So dan wy nu gerechtveerdigt zijnde uyt den geloove, so hebben wy vrede by Godt door onsen Heere Iesum Christum, door welcken wy oock de vrymoedigheyt hebben, ende den toegangh met vertrouwen, om in te gaen in het hey-

ligdom door sijn bloet, waer door hy vrede gemaeckt heeft tusschen Godt ende ons: want hy is onse waerachtige vrede, so dat wy nu niet meer en hebben te vreesen. Want Paulus seyt; So Godt voor ons is, wie sal tegen ons zijn? Wie sal beschuldinge inbrengen tegen de uytverkorene Godts? Godt is 't die rechtveerdigh maeckt. Wie is 't die verdoemt? Christus is 't die gestorven is, ja dat meer is, die oock opgeweckt is: die oock ter rechterhant Godts is, die oock voor ons bidt. Wie sal ons scheyden van de liefde Christi? Verdruckinge, of benaeuwtheyt, of vervolginge, of honger, of naecktheyt, of gevaer, of sweert? Daerom al hebben wy de dagelicksche wercksonde ende andere in ons blijvende, so en moeten wy niet kleynmoedigh wesen. Want de Heere seyt door Iesaiam; Al waren uwe sonden als scharlaken, sy sullen wit worden, als sneeuw; al waren sy root, als karmesijn, sy sullen worden als witte wolle: ende dit geschiet door Christum, die ons van onse sonden gewasschen heeft in sijnen bloede. Waer van de Doop een teecken is, ende het Avontmael is ons oock een teecken, dat wy verlost zijn door de offerhande Christi eenmael aen het kruys volbracht, op dat hy ons verlossen soude van den toekomenden toorn, ende van alle ongerechtigheyt, ende hemselven een eygen volck soude reynigen, yverigh in goede wercken, waer door Godt gepresen zy.

Nu dit sekerlick wetende, dat wy door Christum met Godt versoent zijn, so behooren wy (achtervolgende Godts woort) een gantsche begeerte te hebben, om ontslagen te zijn van dit sterflick lichaem, waer door wy moeten komen tot de heerlicke erffenisse aller kinderen Godts, die ons in de hemelen bereydt is. Dit selve heeft Paulus dat uytverkoren vat Godts begeert, daer hy seyt; Ick elendigh mensche! wie sal my verlossen uyt het lichaem des doots ende der sonde? Voorder seyt hy nogh; Wy weten, dat so ons aerdsche huys deses tabernakels gebroken wort, wy een gebouw van Godt hebben, een huys niet met handen gemaeckt, maer eeuwigh, in de hemelen: want oock in desen suchten wy, verlangende met onse woonstede, die uyt den hemel is, overkleedt te worden. Wy hebben dan altijt goeden moet, ende weten dat wy inwoonende in het lichaem, uytwoonen van den Heere: daerom hebben wy meer behagen om uyt het lichaem uyt te woonen, ende by den Heere in te woonen. Nogh seyt Paulus; Wy weten dat het gantsche schepsel t'samen sucht: ende niet alleen dit, maer oock wy selve die de eerstelingen des Geests hebben, suchten in ons selven, verwachtende de aenneminge tot kinderen, namelick de verlossinge onses lichaems. Ende dewijle wy gasten ende vreemdelingen op der aerden zijn; wie en soude niet t'huys in sijn vaderlant begeeren te zijn? Want wy wandelen hier in 't afwesen, ende door geloove, ende niet door aenschouwen. Want wy sien nu door eenen spiegel in een duystere reden, maer alsdan sullen wy sien aengesicht tot aengesicht: wy sullen hem sien gelijck hy is. Wie en soude niet verlangen nae dese aenschouwinge, dewijle wy sien dat de heylige mannen Godts daer nae verlangt hebben? Gelijck wy in den 42sten Psalm aldus lesen; Gelijck een hert schreeuwt nae de waterstroomen; alsoo schreeuwt mijne ziele tot u, o Godt. Mijne ziele dorstet nae Godt, nae den levendigen Godt: wanneer sal ick ingaen, ende voor Godts aengesichte verschijnen? Mijne tranen zijn my tot spijse dagh ende nacht; om dat sy den gantschen dagh tot my seggen, Waer is uwe Godt? Dese onuytsprekelicke heerlicke aenschouwinge Godts is soo groot, (soo de Propheet seyt,) dat de ooge niet en heeft gesien, ende de oore niet en heeft gehoort, ende in het herte des menschen niet en is opgeklommen, 't gene Godt bereydt heeft dien die hem lief hebben. Wederom seyt David; Een dagh in de voorhoven des Heeren, is beter dan elders duysent: Ick koos liever aen den dorpel in het huys mijnes Godts te wesen, dan lange te woonen in de tenten der godtloosheyt. Hoe lieflick zijn uwe wooningen, o Heere der heyrscharen! Welgelucksaligh zijnse die in uw huys woonen: sy prijsen u gestadelick. Sy sullen overvloedelick versadigt worden van de vettigheyt uwes huyses, ende gy sultse te drincken geven uyt de beke uwer wellusten. Want by u is de fonteyn des levens: ende in uw licht sien wy het licht. Dit is de lustige wooninge daer Christus van seyt by Ioannem; In het huys mijns Vaders zijn veele wooningen: andersins so soude ick het u gesegt hebben: ick gae henen om u plaetse te bereyden. Ende so wanneer ick henen sal gegaen zijn, ende u plaetse sal bereydt hebben, so kome ick weder, ende sal u tot my nemen, op dat gy oock zijn meugt daer ick ben. Te weten, in het nieuwe Ierusalem; welcke stadt de sonne noch de mane niet en behoeft, dat sy in deselve souden schijnen: want de heerlickheyt Godts heeftse verlicht, ende het Lam is hare keerse. Daer sal Godt alle tranen van onse oogen afwisschen; ende de doot en sal niet meer zijn: dewelcke de laetste vyant is, dien de Heere onder sijne voeten werpen sal. Daer heeft Godt een heerlicke bruyloft bereydt, alwaer wy met Abraham, ende Isaac, en Iacob sullen aensitten in het Koninckrijck der hemelen. Ende saligh zijnse die tot dit Avontmael van de bruyloft des Lams geroepen zijn.

Nu tot dit Avontmael en konnen wy niet komen, dan door den doot. Daerom seyt Paulus; Het leven is my Christus, ende het sterven is my gewin. Ende soo haest als de geloovige van hier verscheyden, so gaen sy in de eeuwige ruste: gelijck Christus seyt; Ick wil dat daer ick ben, aldaer oock mijn dienaer zy. Wederom; Die mijn woort hoort, ende gelooft hem die my gesonden heeft, die heeft het eeuwige leven, ende en komt niet in de verdoemenisse: maer is uyt den doot overgegaen in het leven. Het welck oock klaerlick te bemercken is in den moordenaer, als hy gebeden ende geseyt heeft; Heere, gedenck mijner, als gy in uw Koninckrijcke sult gekomen zijn. Waer op hem Christus heeft geantwoordt; Heden sult gy met my in het paradijs zijn. Daerom seyde Paulus wel, (hier mede overeenkomende;) Ick hebbe begeerte om ontbonden te worden, ende met Christo te zijn. Salomon seyt oock, dat het stof wederom tot aerde keert, als het geweest is: ende de geest weder tot Godt keert, die hem gegeven heeft. Het welck oock klaerlick blijckt in het voorbeelt van Enoch ende Elias, die beyde opgenomen wierden in den hemel; alwaer ons burgerschap ende wandel is, waer uyt wy oock den Saligmaker verwachten, namelick den Heere Iesum Christum: die ons vernedert lichaem veranderen sal, op dat het selve gelijckformigh worde sijnen heerlicken lichame.

Ende tot dese verheerlickinge en konnen wy niet komen, ten zy door veel lijdens. Hier van seyt Iesus Sirach een schoone reden; Mijn kint, seyt hy, indien gy komt om den Heere te dienen, so bereydt uwe ziele tot versoeckinge. Daer in gy u oock verheugen sult, nu een weynigh tijts bedroeft zijnde door menigerley versoeckingen. Maer de Godt aller genade, die ons geroepen heeft tot sijne eeuwige heerlickheyt in Christo Iesu, die sal u, na dat gy een weynigh tijts sult geleden hebben, volmaken, bevestigen, verstercken, ende fondeeren. Wederom seyt Paulus; So wy met Christo lijden, so sullen wy oock met hem verheerlickt worden. Want ick houde 't daer voor, dat het lijden deses tegenwoordigen tijts niet en is te weerdeeren tegen de heerlickheyt, die aen ons sal geopenbaert worden. Want onse lichte verdruckinge, die seer haest voorbygaet, werckt ons een gantsch seer uytnement eeuwigh gewichte der heer-

lickheyt. Ende David seyt; Des avonts vernacht het geween; maer des morgens is 'er gejuich. Daerom verblijdt u, indien gy gemeynschap hebt aen het lijden Christi: op dat gy oock in de openbaringe sijner heerlickheyt u moogt verblijden ende verheugen. Ende Iesus heeft oock buyten de poorte geleden: so laet ons dan tot hem uytgaen buyten de legerplaetse, sijne smaetheyt dragende. Want daer in heeft Christus ons een exempel nagelaten, op dat wy sijne voetstappen souden navolgen. Wederom seyt Petrus; Dewijle Christus voor ons in het vleesch geleden heeft, so wapent gy u oock met de selve gedachte, namelick dat wie in het vleesch geleden heeft, die heeft opgehouden van de sonde. Voorder seyt Iacobus oock; Acht het voor groote vreugde, mijne broeders, wanneer gy in velerley versoeckingen valt. Ende Paulus seyt oock; Wy roemen in de verdruckingen: wetende dat de verdruckinge lijdsaemheyt werckt, ende de lijdsaemheyt beproevinge, ende de beproevinge hope; ende de hope en beschaemt niet. Daerom en moeten wy de kastijdinge des Heeren niet kleyn achten, noch bezwijcken als wy van hem bestraft worden: want dien de Heere lief heeft, kastijdt hy; ende hy geesselt eenen yegelicken sone dien hy aenneemt. Dit magh men sien Hebr. 12. doorgaens. Daerom weest lanckmoedigh, ende versterckt uwe herten: want de toekomste des Heeren genaeckt. Neemt oock tot een exempel des lijdens ende der lanckmoedigheyt, de Propheten, die in den name des Heeren gesproken hebben. Siet, wy houdense gelucksaligh die verdragen: want wy hebben de verdraegsaemheyt Iobs gehoort, ende het eynde des Heeren gesien: dewelcke ons een exempel der volstandigheyt nagelaten hebben. Want wy sien dat Christus door het lijden des doots, met eeuwige heerlickheyt is gekroont. Daerom seyt oock Christus; Die vostandigh sal blijven tot den eynde, die sal saligh worden. Ende Paulus seyt; Ick hebben den goeden strijt gestreden, ick hebbe den loop ge-eyndigt, ick hebbe het geloove behouden: voorts, is my wechgelegt de kroone der rechtveerdigheyt, welcke my de Heere, de rechtveerdige Rechter, in dien dagh geven sal; ende niet alleen my, maer oock allen die sijne verschijninge lief gehadt hebben. Insgelijcks, Iacobus seyt; Saligh is de man die versoeckinge verdraegt: want als hy beproeft sal geweest zijn, so sal hy de kroone des levens ontfangen, welcke de Heere belooft heeft den genen die hem lief hebben.

Om dese kroone der rechtveerdigheyt te verkrijgen, so moeten wy vroomelick strijden tegen alle onse vyanden, die ons van alle zijden bevechten, ende insonderheyt tegen den listigen aenloop des duyvels: daer tegen so neemt aan de geheele wapenrustinge Godts, op dat gy den boosen met al sijn gewelt konnet wederstaen. Van sijnen strijt seyt oock Petrus, dat onse tegenpartye de duyvel omgaet als een briesschende leeuw, soeckende wien hy soude mogen verslinden: den welcken wederstaet, vast zijnde in het geloove; ende hy sal van u vlieden. Dan desen wederstant ende overwinninge hebben wy van Godt door Christum, die den satan onder onse voeten verplettert, in wiens gewelt ende stricken wy gefangen lagen. Hy is de overste deser werelt, dien Christus buyten geworpen heeft: ende hebben wy also door hem de overwinninge gekregen, ende zijn oock sijner deelachtigh door ons geloove. Hy is de oude slange, die ons soeckt te verslinden, die oock onse eerste ouders verslonden heeft, ende bijt ons oock nogh in de versenen: waerom hy oock een menschenmoorder van den beginne genaemt is.

Daerom tegen sijn listige moorderye moeten wy neerstigh op onse wacht zijn, als Petrus seyt; Zijt nuchteren, ende waeckt. Namelick, met den gebede. Want, gelijck Christus seyt, wy en weten noch tijt noch ure, wanneer dat de Heere komen sal. Maer weet dit, dat so de heere des huys geweten hadde in welcke nachtwake de dief komen soude, hy soude gewaeckt hebben. Daerom zijt oock gy bereidt: want des menschen Sone sal komen ter ure als wy niet en waken, maer beginnen onse mededienstknechten te slaen, ende te eten ende te drincken met de dronckaerts: so sal de Heere komen, ende ons in stucken houwen, ende ons deel setten met de geveynsde; daer sal weeninge zijn, ende knerssinge der tanden, daer de worm niet en sterft, ende het vyer niet uytgebluscht en wort. Want wy weten seer wel, dat de dagh des Heeren alsoo sal komen, gelijck een dief in der nacht: ende wanneer wy sullen seggen; Het is vrede, ende sonder gevaer: dan sal een haestigh verderf ons overkomen, gelijck de barensnoot eene bevruchte vrouwe. Daerom wacht uselven, dat uwe herten niet te eeniger tijt beswaert en worden met brasserye, ende dronckenschap, ende sorgvuldigheden deses levens, ende dat u die dagh niet onvoorsiens over en kome. Want gelijck een strick sal hy over ons komen, ofte gelijck de blicksem die snellick geschiet. Waeckt dan tot aller tijt, biddende dat gy meugt weerdigh geacht worden te ontvlieden alle dese dingen die geschieden sullen, ende te staen voor den Sone des menschen. Maer dese weerdigheyt, te staen voor den Sone des menschen, bestaet in een reyn onbevleckt ende onwanckelbaer geloove, dat door de liefde werckt: waer mede wy Christum met alle sijne verdiensten ende weldaden ontfangen ende omhelsen. Welck geloove wy moeten uytdrucken met een reyn leven, gelijck Iacobus seyt. Ende van dese reynigheyt seyt Christus by Mattheum; Saligh zijn de reyne van herten: want sy sullen Godt sien. Ende de voornaemste reynigheyt leyt in het herte. Want, soo Christus seyt, uyt het herte komen voort, boose bedenckingen, dootslagen, overspelen, hoereryen, dieveryen, valsche getuygenissen, lasteringen. Dese dingen zijn 't die den mensche ontreynigen. Daerom volgt de vruchten des Geests, welcke zijn dese: liefde, blijtschap, vrede, lanckmoedigheyt, goedertierenheyt, goetheyt, geloove, sachtmoedigheyt, matigheyt ofte kuyscheyt, rechtveerdigheyt, ende waerheyt. Daerom; Ten zy dat wy wederom geboren worden, so en konnen wy in het Koninckrijcke Godts niet ingaen. Ia, gelijck Christus seyt; Indien gy u niet en verandert, ende wort gelijck de kinderkens, (te weten, in de boosheyt,) so en sult gy in het Koninckrijck der hemelen geensins ingaen. Daer en sal niet inkomen yet dat ontreynigt, ende grouwelickheyt doet, ende leugen spreeckt. Als oock Paulus klaerlick getuygt.

Nu dewijle de wet Godts dese volkomenheyt van ons vereyscht, gelijck geschreven staet; Vervloeckt is een yegelick die niet en blijft in al het gene geschreven is in het Boeck der wet, om dat te doen. Gelijck oock Iacobus seyt; Wie in een sal struyckelen, die is schuldigh geworden aen allen. Wederom; Welcke mensche de wet sal doen, die sal door deselve leven. Maer wy en volbrengen het allerminste gebodt niet volkomelick. Gelijck Iesus Sirach seyt; Wanneer wy meynen voleyndigt te hebben, alsdan beginnen wy maer. Ende al waer 't, dat wy deden al het gene ons bevolen is, so en doen wy maer 't gene wy schuldigh zijn te doen. Waerom dat wy door de wet in Godts rechtveerdigen toorn verdoemt liggen. Dan hier toe hebben wy een seker remedie ende middel, namelick Christum, die ons (gelijck Paulus seyt) verlost heeft van den vloeck der wet, ende heeft de gerechtigheyt Godts voor ons voldaen, vrede makende, ende heeft den middelmuer des afscheydsels gebroken, namelick de wet der geboden in insettingen bestaende, ende onse sonden quytgescholden, ende het hantschrift uytgewischt, ende aen het kruys genagelt. Ende voor dese groote liefde Christi, behooren wy hem wederom lief te hebben, ende danckbaer te zijn met goede wercken, ende in

hem waerachtelick te gelooven, dat hy ons alle dese schoone weldaden geschoncken heeft. Want die tot Godt komen wil, moet gelooven, dat hy een belooner is der gene die hem soecken: Want de rechtveerdige sal door sijn geloove leven. Wy besluyten dan, dat de mensche door het geloove gerechtveerdigt wort, sonder de wercken der wet. Ende al is 't, dat wy met Christo wat lijden, so moeten wy niet kleynmoedigh wesen: want wy sien op Christum selve, dewelcke, doe hy om onse sonden geslagen wiert, niet wederom geslagen en heeft, maer verduldelick geleden. Ende al is 't, dat de godtloose in grooten voorspoet leven, gelijck David ende de Propheten getuygen, so en moeten wy ons niet verwonderen, noch ook niet struyckelen, maer ons vertroosten, versekert zijnde, dat haer eynde de eeuwige doot zy. Godt rucktse uyt, als schapen ter slachtinge. Daerom is 't te verwonderen, dat de geloovige nogh niet meer tegenspoet en hebben, achtervolgende de heerlicke vreugt, die hen bereydt is: ende daerentegen, dat de godtloose nogh niet meer voorspoet en hebben, dan sy doen, nae de grouwelicke verdoemenisse die hen aenstaende is. Daerom al is 't, dat de beproevinge der geloovigen ongelijck zy, so kan oock de opstandinge der dooden ongelijck zijn.

Ende hier in hebben wy eenen grooten troost, dat alle geloovige ten jongsten dage sullen verrijsen. Ende Paulus, hier over redeneerende, seyt; Indien daer geen opstandinge der dooden en is, so en is Christus oock niet opgeweckt, so is onse predikinge ydel, ende so worden wy oock bevonden valsche getuygen Godts: in den eersten Sendbrief aen die van Corinthen, cap. 15. doorgaens. Ende de wijse der opstandinge hebben wy klaerlick te sien, Ezech. cap. 37., hoe dat wy met vleesch ende been sullen verrijsen. Ende Iob seyt oock klaerlick; Ick weet', mijn Verlosser leeft; ende hy sal de laetste over het stof opstaen: ende als sy na mijne huyt dit doorknaegt sullen hebben; sal ick uyt mijn vleesch Godt aenschouwen. Insgelijcks, Iesaias seyt, dat de aerde, ende Ioannes, dat oock de zee, hare doode geven sullen, die in haer geslapen hebben: want Christus is de opstandinge, de eerstelingh der gene die ontslapen zijn. Doch gy en moet niet onwetende zijn van de gene die ontslapen zijn, op dat gy niet bedroeft en zijt, gelijck als de andere die geen hope en hebben. Want indien wy gelooven dat Iesus gestorven is, ende opgestaen, alsoo sal oock Godt de gene die ontslapen zijn door Iesum, wederbrengen met hem. Want dat seggen wy u door het woort des Heeren, dat wy die levendigh overblijven sullen tot de toekomste des Heeren, niet en sullen voorkomen de gene die ontslapen zijn. Want de Heere selve sal met een geroep, met de stemme des Archangels, ende met de basuyne Godts nederdalen van den hemel: ende die in Christo gestorven zijn, sullen eerst opstaen: Daer na wy die levendigh overgebleven zijn, sullen te samen met haer opgenomen worden in de wolcken, den Heere te gemoete, in de lucht. Want wy alle moeten geopenbaert worden voor den Rechterstoel Christi, op dat een yegelick wechdrage, nae dat hy gedaen heeft, het zy goet, het zy quaet. Dan sal Christus de schapen van de bocken scheyden. Ende hy sal de schapen tot sijner rechterhant setten: dewelcke die lieflicke stemme sullen hooren, Komt gy gesegende mijns Vaders, be-erft dat Koninckrijck, 't welck u bereydt is van de grontlegginge der werelt. Dan sullen wy met groote vrymoedigheyt staen voor het aengesicht der gene, die ons verdruckt hebben. Dan sullen wy blincken, gelijck de sonne, in 't Koninckrijck onses Vaders: Daer sullen wy komen tot de vele duysenden der Engelen. Daer sullen wy met hem als Koningen heerschen in alle eeuwigheyt. Amen. Saligh zijnse, die in het boeck des levens geschreven zijn.

Sommige troostelicke Spreucken der heylige Schrift, om in dootsnooden te bidden.

O HEERE,+ en straft my niet in uwen toorn, ende en kastijdt my niet in uwe grimmigheyt.

O HEERE,+ verquickt mijne ziele; leydt my in 't spoor der gerechtigheyt, om uwes naems wille: zijt met my, ende blijft by my.

Zijt my genadigh,+ HEERE, siet mijne elende aen, van mijne haters [mij aengedaen]; gy die mij verhoogt uyt de poorten des doots.

En weest niet verre van mij,+ want benaeuwtheyt is naeby; want daer en is geen helper.

Op u,+ o HEERE, betrouw' ick, en laet my niet beschaemt worden in eeuwigheyt; helpt my uyt door uwe gerechtigheyt.

Wendt u tot my,+ ende zijt my genadigh; want ick ben eensaem ende elendigh.

Aensiet mijne elende ende mijne moeyte;+ ende neemt wech alle mijne sonden.

Gy zijt mijn steenrotze,+ ende mijne burgt; Leydt my dan, ende voert my om uwes naems wille.

O Godt,+ als ick u aenroepe, so weet' ick, dat gy met my zijt: Want gy hebt mijne ziele gereddet van den doot.

Verbergt uw aengesicht van mijne sonden:+ ende delgt uyt alle mijne ongerechtigheden.

O HEERE,+ en verbergt uw aengesichte niet van my: want my is bange; haest u, verhoort my. Naedert tot mijne ziele, bevrijdtse: ende verlost my.

In den dagh mijner benaeuwtheyt roepe ick u aen,+ want gy verhoort my. Wendt u tot my, zijt my genadigh, ende geeft uwen knecht uwe sterckte.

De banden des doots hebben my omvangen;+ ende de angsten der helle hebben my getroffen: Och, HEERE, bevrijdt mijne ziele.

O HEERE,+ en gaet niet in 't gerichte met uwen knecht: want niemant die leeft sal voor uw aengesichte rechtveerdigh zijn.

Van dese ende diergelijke Spreucken, meugt gy lesen de gantsche Psalmen door.

Nogh sommige Spreucken, den krancken dienende in sijn uyterste.

KOmt herwaerts (seyt de Heere Iesus) tot my alle die vermoeyt ende belast zijt,+ ende ick sal u ruste geven: ende gy sult ruste vinden voor uwe zielen.

Neemt nu met Simon van Cyrenen het kruyce op,+ om het achter Iesum te dragen.

Heeft Iesus,+ op dat hy door sijn eygen bloet het volck soude heyligen, buyten de poorte geleden: so gaet nu tot hem uyt buyten de legerplaetse, sijne smaetheyt dragende.

Waeckt nu een ure met hem,+ ende bidt, op dat gy niet in versoeckinge en komt.

Nu moet gy den drinckbeker drincken,+ dien Christus gedroncken heeft, wanneer sijn sweet wiert gelijck groote droppelen bloets: biddende, dat die van hem voorbyginge; doch dat sijnes Vaders wille geschieden soude.

Segt nu met den moordenaer:+ Heere, gedenckt mijner, daer gy in uw Koninckrijcke gekomen zijt.

O Godt,+ zijt my sondaer genadigh.

Heere,+ sone Davids, ontfermt u mijner.

Heere Iesu,+ ontfangt mijnen geest.

O Godt,+ ick verlange nae u: wanneer sal ick ingaen, ende voor uw aengesichte verschijnen? want mijne ziele dorstet nae u, als een dorre lant.

O Heere,+ gy zijt mijn leven, ende het sterven is [my] gewin.

Ick hebbe begeerte om ontbonden te worden,+ ende met u te zijn.

Ick elendigh mensche!+ wanneer sult gy my verlossen uyt het lichaem der sonde ende des doots?

Ick hebbe meer behagen om uyt het lichaem uyt te woonen,+ ende by u, o Heere, in te woonen.

't Is my beter te sterven dan te leven.+

Doch,+ Heere, uwe wille geschiede.

Vader,+ in uwe handen beveele ick mynen geest.

't Welck ons al te male Godt onse lieve Vader gunne, door de verdiensten sijnes lieven Soons, onses Heeren Jesu Christi. Amen.


Vorige Volgende