De Blauwvoet. Jaargang 1

De Salons

Tentoonstelling der werken van Walter Vaes Kunstverbond

Walter Vaes is een zeer habiel schilder, misschien de habielste onzer Antwerpsche schilders: habiel omdat bevallig; hij bevalt met een heel ingewikkelde en zeer moderne kunst, die echter weining eigen is.

Schilders lijk Walter Vaes zijn heelemaal tijdverschijnsels; het is niet mogelijk zich zoo'n artist voor te stellen een honderd jaar achteruit, een artist die zelf een soort tableau is.

Walter Vaes is een stuk mozaïek; hij glinstert met honderd geslepen steentjes: geen enkel dier steentjes is ons onbekend, we zagen er allen de schittering van bij James Ensor, bij Jacob Smits, bij Lavery, bij De Braeckeleer, bij Van Beers, enz., maar bijeen genomen, naast elkaar gezet, glanzen die perel-schijfjes heel mooi, ze glanzen tot 't beste vermaak uwer oogen en tot bewondering van 't beste publiek.

Want Walter Vaes geniet bijval; hij is een onzer portretschilders ‘à la mode’; hij schildert zeer lieve, zeer fijne portretten, portretten die glimmen met lijze nuanceeringen van vleesch, zooals van Beers er soms aan zijn vrouwenfiguren kon geven. Zie Vaes' portret De kleine Spiegel en Portret van Mejuffer L.v.M. of die anders chiaoscuroistisch streven naar Ensor's lichtmagiek; men gedenke n^o 4 in den catologus, Portretten, dat zeker L'après midi à Ostende poogt nabij te komen. In 't portret van Mejuffer A.M.. heeft Vaes aan Jacob Smits een heel dof-vonkelenden, vurigduisteren achtergrond ontleend. Dit alles is zeer weinig nieuw maar verduiveld net en plezierig; Vaes is een prachtigen assimilateur...

Hetzelfde geldt voor zijne Ensorsche ‘natures mortes’; zie n^r 18, Stil Leven, Doode Hanen enz.

De Vogelaer is daarnaast De Braeckeleer-achtig... En De Kathedraal is men zonder aarzelen geneigd aan Lavery toe te schrijven. En andere doeken doen weer aan andere schilders denken.

Vaes is niet een naäper nochtans.

Maar Vaes is een vlijtig dicipel. En hij is bij veel meesters ter schole gegaan. Hij heeft uit zijn verscheidene lessen nut weten te trekken en in hunne wisselende, soms tegenstrijdige invloeden toch nog eene eenheid te vinden.

Hij dient geprezen om zijne soepele kunde. Walter Vaes is een zeer habiel en een zeer charmant kunstenaar.

_* * _*

Julien Célos
(Forst-zaal)

Een jonge virtuoos der schilderkunst. Verhoopt veel. Schildert vooral, gelijk Baertsoen, gelijk Viérin, gelijk Opsomer, soms gelijk Bosiers, de aspecten van onze oude Vlaamsche steden, hun kronkelige smalle straatjes met lage grijze huisjes en vooral hunne traditioneele begijnhoven.

Doet het, nochtans, niet beter dan zijne voorgangers, omdat hij het met minder overtuiging doet; Mr Célos schijnt weinig van zijn gemoed aan die oude dingen gegeven te hebben en ze af te beelden zonder goed te weten waarom, misschien om hunne schilderachtigheid slechts; hij blijft dan ook altijd op de oppervlakte hunner aandoenlijkheid. Zijne doeken zijn heel net, bevallig maar niet echt. Mr Celos moet, overigens, heel rap werken, zonder al te veel angst, gerustweg. Men begrijpt dat zijne productie heel verschillend moet uitvallen: soms heel banaal - van die banaliteit getuigen de 9/10 der doeken die hier tentoongesteld zijn - soms inniger, beter van impressie: zoo is zijn klein doekje De Molen en zóó zijn groot schilderij Sneeuw in eene Vlaamsche stad waarin fijne kleuren wemelen en waarover de dieper- gevoelde weemoed van een schoon uur weegt...

Celos hoeft op te passen - want hij staat voor twee wegen: den weg naar ‘l'art chic’ en naar de glorie die zekere kunst verschaft, ofwel den weg der eerlijke, voorzichtige, trouwe werkzaamheid hij zal kiezen. 't Is een glinlachende jongen...

Tony van Os
(Kunstverbond)

Een literaire schilder, dat wil zeggen: een schilder die denken kan, die bewust werkt, en een schilder die inniger, fijner voelen kan, voelen lijk een dichter voelt. Voor de schilders is een literair schilder een schilderachtig verschijnsel. Maar dat men ons toelate ons over zoo'n zeldzame gaven te verheugen. Daar waar we zoovele stielmannen aantreffen die niet anders kunnen dan kleuren opeenstrijken - soms met verbazende behendigheid, met eene behendige knapheid die deze van Van Os, als stielman overtreft - en tonen harmoniseeren zonder te weten met welk doel of tot veruiterlijking van welke impressie, voelen we ons gelukkig eens op een jong schilder te loopen, die schilder en artist is. Artist-zijn beteekent: de rijke ontvangenis van het leven te genieten - compleet ontwikkeld zijn in al de vermogens der ziel en met hen allen te samen te streven naar een schoonheidsontroering. Uiterlijke brio heeft met dit psychisch streven heel weinig te maken; stielkennis mag slechts deze ontroering aanvullen, moet ze helpen zich uit te spreken. De emotie is het hoofd-bestanddeel van alle kunst, ook van alle schilderkunst; de kleur is bij den schilder wat bij den schrijver het woord is, namelijk het middel. Het komt er niet op aan woorden naast elkaar te zetten of kleuren opeen te kladden, maar het komt er op aan met woord en kleur uit te drukken de idée, de ontroering, heel het leven van den artist. Welnu bij Tony van Os is dat leven zelf schoon; het is het ingetogen leven van een zeer fijnvoelend mensch, waarvan de klare ziel zich in zijn kunst belijdt, met eerlijkheid en oprechtheid. Zijn schilderijen zijn spiegelen zijner ziel, die de verschillende momenten van zijn ontroering weerkaatsen. Werken lijk Droeve Overvaart, Pieta,⁽¹⁾ De Schelde, Nakend Onweer, Het Vertrek, enz. ontstonden rechtstreeks uit zijn gemoed: idee en aandoening bezielen hunne verven. Liefde, weemoed, bewondering houden ze in; 't zijn zijne gepeinzen, zijne droomerijen, zijne sensaties, 't zijn meer dan schilderijen.

Men bezoeke de tentoonstelling Van Os na deze van Celos, en men zal beter begrijpen de waarde die ik aan de ‘literariteit’ van Van Os hecht. Celos nochtans heeft veel meer brio als schilder, en de schoone schijn. Wat u treft als ge in de Van Os-zaal binnen treedt, dat is daartegen: de ernst. Geen effect-makerij, maar bescheiden, stil, een overtuigen van den toeschouwer. En ineens schijnt u dat ruw, dof, effen werk zoo solied tegenover de blinkende, kleurige breekwaar van Mr Celos.

Schuw verlegen staat ergens in 'n hoekje van de zaal, Tony van Os te praten met een vriend, of loopt zenuwachtig op en af. Het is geen handelsman in schilderijen. Hij zit liever voor zijn doek met zijn borstel in de hand aan de Schelde, waar hij zoo'n verukkelijke uren beleeft en waar de wijde wind waait.....

Daar wordt iets uit den jongen Van Os.....

(1) Zie ‘De Blauwvoet’ van December (n^o 9)

Frans Simons
(Stadsfeestmaal)

Heeft de min of meer schoone en min of meer interessante ‘beeltenissen’ van alle beroemde menschen uit Graeter Antwerp geschilderd: politiekers en kooplui, bankiers en generalen alsmede van hunne wettelijke huisvrouwen.... Ze lachen u permentelijk tegen... En koeien in de weide, met herderinnetjes die tyroliennes zingen: a-la-la-o-o-i-o!

Heeft ook een vrouwenkop geschilderd die ‘Carnaval’ heet en tamelijk oorspronkelijk is, levendig en krachtig.

Een schilder die misschien artist had kunnen zijn en die speculateur is geworden: hij speculeert op den mensekelijken hoogmoed ('t is eene eer door Simons geportreteerd te worden) en op de menschelijke domheid....

Een officieel man dus.....

Romain Steppe en Henri Kokken
(Leyszaal)

Les deux font la paire....

Wat de eene doet voor de zeeschildering, ‘en marine’, doet de andere voor de binnenhuisschildering en de ‘nature morte’

Jaarlijksche uitverkoop van schippekens door Romain Steppe en van kassen en bloemvazen door Henri Kokken. 't Schijnt zelfs dat die twee zich binnenkort associeeren zullen en een naamloos vennootschap stichten voor de fabricatie van schilderijen. De prijs der doeken zal worden vastgesteld per vierkanten centimeter.

Henri Luyten
(Forstzaal)

Werk van een meester maar werk dat we reeds dikwijls zagen; alleen het vinnig portret van Pol de Mont was onbekend. Werk dat in verband blijft met het beste, het kloekste deel onzer kunstoverleveringen en dat niettemin oorspronkelijk is. Maar Luyten is sedert lang een ‘meester’, dat is het gelukkige voor hem, - en het jammere voor ons, aan wien hij geene verrassing meer biedt en die, niettegenstaande onze bewondering, toch verder moeten gaan en elders zoeken bevrediging van onze nieuwe wenschen en van onze jonge verlangens....

De beste tentoonstelling - met deze van Ensor die we huidigen Winter te Antwerpen bijwoonden.

L.V