Biografie Bulletin. Jaargang 17

[p. 3]

[Biografie Bulletin, voorjaar 2007]

Woord vooraf

Het thema van dit bulletin zal bij veel lezers een ongemakkelijk gevoel opwekken: de vie romancée. Want de levensbeschrijving in romanvorm wordt in Nederland, zoals Leen Dorsman in het openingsessay laat zien, als het lelijke stiefzusje van de biografie beschouwd. Dat is al jaren zo. Volgens Johan Huizinga ontstond het in zijn ogen verderfelijke genre in de romantiek, en had het vooral met platte nieuwsgierigheid te maken. Maar omdat dat heel lang ook over de biografie werd gezegd, en we moeilijk kunnen beweren dat de biografie nog steeds niet serieus wordt genomen, moet er nog iets anders aan de hand zijn. Zou het te maken hebben met het gegeven dat niet alle schrijvers van vie romancées zorgvuldig genoeg met de feiten omgaan? Dat ze te weinig onderzoek doen naar dagelijkse gewoonten uit de tijd van hun helden en heldinnen, en hen de verkeerde kleren aantrekken of rijker maken dan ze waren? Of stoort het ons dat innerlijke monologen en dialogen vaak te modern zijn weergegeven? Dorsman verschaft helderheid door de term te analyseren en te herdefiniëren.

Daarnaast onderwierpen verscheidene andere auteurs de meest recente vie romancées aan een kritisch onderzoek. Hein Groen vergelijkt een aantal romans over Henry James met elkaar; Rudolf Dekker bespreekt De thuiskomst, het gefictionaliseerde levensverhaal van Elizabeth Cook door Anna Enquist, en Dik van der Meulen vraagt zich af wie er achter Een vrouw in de schaduw van Dorinde van Oort schuilgaat. Rob van Essen ten slotte vergelijkt verschillende soorten geromantiseerde levensverhalen met elkaar: de vie romancée en de biopic.

De vraag naar de voorwaarden waaraan een biografie moet voldoen, komt in dit nummer op allerlei manieren aan de orde. Zo interviewt Dik Van der Meulen Annejet van der Zijl, die volgend jaar hoopt te promoveren op een biografie van prins Bernhard. Van der Zijl benadrukt de noodzaak van een rode draad in een biografie. Daarnaast stelt ze dat het Biografie Bulletin zich meer zou moeten bezighouden met de inhoudelijke aspecten van de biografie. Ze wordt op haar wenken bediend: aan Joke Linders, Koen Hilberdink (beiden oud-redacteuren) en Dik van der Meulen (huidige redacteur) legden we de vraag voor welke tips zij, wijs geworden door hun eigen ervaringen, aan biografen in spe kunnen geven.

[p. 4]

Verder in dit nummer: Piet Mooren vertelt over de kathedralendrift van Willem Wilmink, Hinke Piersma recenseert de biografie van Gezina van der Molen en Paul van der Steen gaat in op de verschillende biografieën die er over koning Lodewijk Napoleon en diens vrouw Hortense de Beauharnais zijn verschenen. Caroline van Roodenburg bespreekt de biografie van ‘kunstpaus’ H.P. Bremmer en Maarten Steenmeijer kijkt naar de geschiedenis van de popgroep Earth & Fire.

In dit nummer verschijnt, naast de rubrieken ‘Dagboek van een biograaf’ (omgedoopt tot ‘Uit het leven van een biograaf’) en ‘Schrijvershuizen’, een nieuwe column. Frans Meulenberg zal in zijn serie ‘Biografieën in fictie’ ingaan op de rol die biografieën en biografen spelen in de literatuur. Waarmee duidelijk mag zijn dat het laatste woord over de verhouding tussen biografie en verdichting, ondanks het diepgaande en verhelderende onderzoek van Dorsman, nog niet is gesproken.

Dat de discussie over de biografie in Nederland de afgelopen zestien jaar grote hoogten heeft bereikt, laat het in februari gepubliceerde boek Bespottelijk maar aangenaam. De biografie in Nederland zien. Deze bundel, samengesteld door oud bulletin-redacteuren Joke Linders en Arjen Fortuin, bestaat uit vijfentwintig essays en interviews die eerder in Biografie Bulletin verschenen. En dan nog dit: waarschijnlijk vinden de meeste lezers van het Bulletin dat er de laatste jaren voldoende biografieën zijn verschenen. Op onze oproep namen te noemen van mensen die een biografie verdienen werd matig gereageerd. De suggesties die gedaan werden, zijn echter interessant genoeg om te worden opgepakt. Dit zijn ze, in alfabetische volgorde: Achille van Acker (Belgisch premier en vader van de sociale zekerheid in België), Anna Bosboom-Toussaint, Louis Paul Boon, Adolf Deans, Pieter Deans, Anne Frank (door David Barnauw), Marnix Gijsen, François Haverschmidt, De politicus Samuel van Houten, Joseph Luns, de Vlaamse schrijver Philip de Pillecijn, Stijn Streuvels, de Tachtigers en Karel van de Woestijne.

De redactie