Biografie Bulletin. Jaargang 10

[p. 172]

Post

Dordtprijs 1

Het stukje ‘Een chique moment’ over het besluit met de Dordtprijs voor de biografie te stoppen van Leon Hanssen in Biografie Bulletin 2000/1 treft mij om meerdere redenen onaangenaam. Onaangenaam zijn de toonzetting, de werkwijze van de auteur, de hoeveelheid onzin en de insinuaties in het artikeltje. Een poging op persoonlijke titel Hanssen geheel in zijn eigen sfeer te repliceren.

Arjen Fortuin schreef een stukje in NRC Handelsblad op basis van een telefoongesprek met ondergetekende. Uit dat gesprek heeft hij zijn selectie gemaakt. Onvolledig dus en zonder de in dat gesprek aangegeven samenhangen. Ik til daar niet zo zwaar aan omdat wat Fortuin citeert inderdaad zo, of ongeveer zo, is gezegd. Bovendien, is hij er niet op uit de lezer te misleiden. Uit het stukje van Fortuin maakt nu meneer Hanssen op zijn beurt weer zijn selectie en voegt daar een aantal insinuaties en suggestieve vragen aan toe. De lezer moet het nu doen met informatie die eerst door het filter van Fortuin is gegaan en vervolgens door het in meerdere betekenissen meer grove filter van Hanssen.

Hij is naar ik meen zelf biograaf en hoewel ik maar een simpele biografieliefhebber ben kan ik hem een advies geven dat hem nog goed van pas kan komen. Dat advies luidt: indien mogelijk altijd controleren bij de oorspronkelijke bron. Dat levert vollediger en dus betrouwbaarder informatie op. Van leugens van welke soort ook zal ik Hanssen niet beschuldigen, al neem ik hem kwalijk dat hij zich dat zonder enige grond ten opzichte van mij wel veroorlooft. Wel geeft hij de lezer onnodig onjuiste, onvolledige en tendentieuze informatie.

Nee meneer Hanssen, ik bedoel vanzelfsprekend niet dat het alleen aan de (Stichting) Dordtse Academie te danken is dat de belangstelling voor de biografie is toegenomen. Bij de uitreiking van de laatste Dordtprijs aan Cees Fasseur is zowel door de voorzitter van de Stichting als door de voorzitter van de Dordtse Academie uitvoerig stilgestaan bij allerhande initiatieven die hebben bijgedragen aan de toegenomen aandacht voor de biografie. Als eerste werd daarbij Biografie Bulletin genoemd. Nee meneer Hanssen, ik bedoel absoluut niet dat de biografie geen stimulans meer nodig heeft. Ik ben secretaris van geen enkele instelling of organisatie meneer Hanssen. Nee meneer Hanssen, ik vervul geen enkele functie in de Dordtse Academie.

Ja meneer Hanssen, een biografieprijs kan wel degelijk zowel kwaliteit bekronen als meehelpen om wat u raillerend ‘de lopende band’ noemt in werking te stellen. U construeert hier een onnodige en erger, een onlogische tegenstelling.

Ik moet aannemen dat Hanssen weinig exact of althans weinig statistisch onderlegd is. Zou een van de mogelijke verklaringen voor twee-en-eenhalve bekroning van een boek uit de Open Domein reeks wellicht iets te maken kunnen hebben met het feit dat die reeks geheel en al uit biografieën bestaat? Zonder mijn boe-

[p. 173]

kenkast te raadplegen kan ik mij er in een minuut nadenken al een stuk of dertien voor de geest halen die aan de basiseisen voor bekroning voldoen. Waarom deze insinuatie? Het is niet verstandig en weinig kies bovendien van biograaf Hanssen om Open Domein en de Arbeiderspers ter sprake te brengen en al helemaal niet op de wijze waarop hij dat doet.

Ja meneer Hanssen, er zijn soms ook andere belangen in het geding of u en ik dat nu aangenaam vinden of niet. Wie sponsorgelden wil verwerven, zal zijn sponsor iets moeten bieden. De gemeente Dordrecht heeft met een aantal bedrijven in de afgelopen tien jaar een aardig bedrag in onder meer de Dordtprijs gestoken, maar daar betrekkelijk weinig voor teruggezien vrees ik. Toen dus onze tienjarige sponsorcontracten in 1999 afliepen stond men bepaald niet te springen deze te verlengen. Helaas is niet iedereen een particuliere biografiegek zoals ondergetekende. Dat de Dordtprijs in eerste instantie voor tien jaar zou zijn was voor iedereen al elf jaar geleden bij de oprichting van de Stichting Dordtse Academie duidelijk.

Nee, het gebrek aan publiciteit ligt vanzelfsprekend niet aan de biografie maar aan het gebrek aan belangstelling bij de media beste meneer Hanssen. Het genre lijkt mij nu juist zoveel meer publicitaire mogelijkheden te bieden dan bijvoorbeeld een roman of poëziebundel.

Ja meneer Hanssen, zoals onze voorzitter bij de prijsuitreiking heeft gezegd, voelde het bestuur zich inderdaad op enkele punten enigszins gefrustreerd. Ondermeer vanwege de geringe aandacht voor de Dordtprijs maar bijvoorbeeld ook vanwege het feit dat wij er ondanks niet geringe inspanningen niet in zijn geslaagd samenwerking met Vlaanderen te realiseren. Dat kan men de Stichting verwijten maar wij hebben ons best gedaan.

Bij het antwoord op de vraag of het doel van onze Stichting bereikt is, meneer Hanssen, moet het ijkpunt liggen in de in onze stichtingsakte geformuleerde doelen, niet in wat u allemaal van belang vindt, al kan ik het persoonlijk met uw beknopte analyse van de positie van de biografie wel eens zijn. Toen het bestuur in de gegeven omstandigheden eenmaal besloten had te stoppen is besloten dat in 2000 te doen, dat vonden we een mooi getal.

De opmerking dat het u verbaast dat voormalig Academielid Harry Prick niet genomineerd werd, verbaast mij op mijn beurt weer buitengewoon. Wie was het die in Biografie Bulletin, het eerste nummer van 1998, een poging deed het in mijn ogen prachtige en unieke boek van Harry Prick tot de grond toe af te breken? En nu vindt u dat Prick genomineerd had moeten worden? Dat riekt wel erg sterk naar hypocrisie.

Jammer dat u uw teleurstelling (die ik met u deel) over het verdwijnen van de Dordtprijs niet wat evenwichtiger, minder insinuerend en beter geïnformeerd vorm en inhoud hebt willen geven.

Inmiddels zijn verschillende mensen en instanties een beetje geschrokken van het besluit van het bestuur om te stoppen. Het is niet denkbeeldig dat de Dordtprijs wordt gered, wie weet door een conservenfabrikant? Ik hoop het. Op welke wijze, onder welke naam, met welke doelstelling, met welk prijzengeld, met welke jury, met welk reglement, ik

[p. 174]

weet het niet. Het is daarom des te spijtiger dat waar Hanssen vraagt om ‘eindelijk eens een echte biografieprijs’ (na tien jaar met een kennelijk onechte), hij zijn ongenadig licht onder de korenmaat stelt en ons niet meedeelt wat hij onder een ‘echte biografieprijs’ verstaat.

Als het stukje van Hanssen zijn habitus illustreert dan zullen we zijn biografie straks uiterst kritisch moeten lezen vrees ik. We zullen zien.

Dordrecht, Roel Leentvaar

Dordtprijs 2

Het ongewoon juinende stuk van Léon Hanssen in het vorige Biografie Bulletin verleidt me tot een reactie. Dan moet er maar eens helderheid zijn, zeker wanneer Hanssen ook nog juint tegen Open Domein van de Arbeiderspers, een fonds dat ik al in 1997 verliet. Toppunt vind ik dat Hanssen Hary Prick bij de kanshebbers miste, terwijl hij eerst diens boek in gruzelementen heeft gezaagd in dit blad. Ik vind het in elk geval verbijsterend dat hij nu over dit alles zo'n honend woord durft te nemen, want de woorden aan de heer Leentvaar gericht zijn in wezen honend voor de hele inzet voor de Dordtprijs.

Een feit is dat ik jaren geleden Léon Hanssen op basis van ons contact via de Arbeiderspers en Maatstaf het idee aan de hand deed voor de Ter Braak-biografie, zoals ik hem mede binnenloodste in Tilburg. Moet ik soms citeren uit onze brieven, Léon Hanssen? Het staat er overduidelijk, je kreeg een contract met voorschot en ik haalde nog een andere subsidie voor je binnen, terwijl de tijd dúúrde. Ineens komt daar dat piekfijne plan van het Prins Bernhard Fonds dat hoe dan ook - het is tenslotte Ros maar van die Arbeiderspers - de feiten ‘overloopt’ en notabele mensen polst voor biografieën die ik er al lang op had zitten. Van hen heeft Herman de Liagre Böhl zich met Gorter keurig gedragen, maar Hanssen, die te verstaan kreeg dat hij mocht kiezen tussen De Arbeiderspers - zijn gecontracteerde uitgever! - of het Prins Bernhard Fonds - en dan werd het Balans - maar in elk geval de subsidie zou behouden, kóós - en hij kwam mij dat op een late achtermiddag meedelen - voor Balans.

Dietz van de Arbeiderspers is nog in de stormaanval gegaan en ik moest me er, - arme, eenvoudige uitgeversknecht, - wel bij neerleggen. Dat Hanssen meende dat zo'n breuk, waarover we hem voor de rechter hadden kunnen dagen, zo geheel slijt dat hij weer verder in de aanval kan, vind ik achteraf nu toch wel het treurigste wat leven-in-de-uitgeverij-in-Nederland je door de jaren heen kan bezorgen.

Hilversum, Martin Ros

Reactie

Was het niet Huizinga die schreef dat Dordt altijd een bijzonder goed en echt slag Hollanders oplevert? Windt u zich daarom niet op, beste Leentvaar. Want als zoveel anderen was ik alleen maar ‘een beetje geschrokken’ van het bericht dat de Dordtprijs zou worden opgedoekt.

Toen uw tienjarige sponsorcontracten in

[p. 175]

1999 afliepen, besloot u in 2000 ermee te stoppen, want u vond dat een ‘mooi getal’. Ik noemde dat in mijn stukje een ‘chique moment’. Waar maakt men zich in Dordt nou helemaal druk om?

Tijdens het dineetje ter afsluiting van de laatste prijsuitreiking ging het ook al mis, heb ik me laten vertellen. Toen kieperde iemand een glas wijn over het hoofd van een biograaf die zich had verstout een zelfingenomen feestspreker fijntjes op het protocol te wijzen. Van een chique moment gesproken.

Nu dreigt de Dordtprijs nog te worden gered ook. Ja meneer Hanssen, nee meneer Hanssen... U bent zich zeker al flink aan het oefenen in de lakeientaal die nodig is om bij sponsors de indruk te wekken dat men hen wat te bieden heeft? Misschien mag ik in dat verband een kleine tip geven. Blijkbaar bent u gewend alleen die biografieën ‘uiterst kritisch’ te lezen, die geschreven zijn door auteurs wier ‘habitus’ u niet aanstaat. Ik ben zo vrij u aan te raden dat consequent bij alle biografieën te doen. Misschien zult u dan gaan begrijpen wat ik met een ‘echte biografieprijs’ bedoel. We zullen geduldig moeten zijn. Want kennelijk heeft u zich ook aangewend in termijnen van minuten na te denken en oordelen uit te spreken zonder eerst uw boekenkast te raadplegen.

Wie weet spreken we elkaar in 2010 weer. Voorwaar, een bijzonder slag Hollanders.

De tweede reactie doet me denken aan Martin Ros' debuut in de Jerry Springer Show als de beledigde partij in een overspel. Na jaren is hij nog steeds bereid publiekelijk uit zijn vel te springen, hoe willekeurig de aanleiding ook is.

Dat Ros zijn invloed heeft aangewend om mij een betrekking in Tilburg te bezorgen, was mij volledig onbekend, maar als dat waar is, dan wil ik net zo goed geloven dat de prijswinnaars van de Dordtprijs hun uitverkiezing geheel aan hem te danken hebben.

Mocht er ooit een nieuwe biografieprijs komen in Nederland, dan zal ik de initiatiefnemers voorstellen in de naamgeving van die prijs de persoon te eren die zoveel verdiensten heeft gehad voor het genre van de biografie in het algemeen en voor verschillende biografen in het bijzonder. Mijn suggestie is hier te lezen.

Alleen moet Martin Ros niet denken dat hij mij kan imponeren met een rechtszaak die nooit gevoerd is, of dat hij mij een zwijgplicht kan opleggen. Wie met het verleden nog steeds zo overhoop ligt, laat zien dat hij geen stap vooruit heeft gezet.

Amsterdam, Léon Hanssen