Biografie Bulletin. Jaargang 10

[p. 82]

Een chique moment
De Dordtprijs is niet meer
Léon Hanssen

Het doek gaat vallen. Vier maal heeft de Dordtse Academie de afgelopen tien jaar de biografieprijs toegekend. Nog één keer mogen we, op 23 maart aanstaande, zo'n ondraaglijk spannende middag in de oudste stad van Holland beleven, met een glaasje rood en nootjes toe, en dan is het schluss. Want het hoeft niet meer.

‘We wilden met de prijs de belangstelling voor de biografie in Nederland vergroten’, leert ons de secretaris van de Dordtse Academie in NRC Handelsblad. ‘Inmiddels is die enorm toegenomen; er verschijnen biografieën aan de lopende band. Het jaar 2000 leek ons een chique moment om ermee op te houden’.

Bij een chique moment hoort een chique excuus.

Als de heer Leentvaar alleen bedoelt dat het aan de Dordtse Academie en aan niemand anders te danken is dat de belangstelling voor de biografie het afgelopen decennium zo geweldig toenam, dan laat je hem toch bij zijn feestelijke jubileum in die waan. En als hij een leugentje om bestwil opdist om zich van een eervolle aftocht te verzekeren, dan knijp je op zo'n chique moment graag een oogje toe. Want dat een Dordtse Academie zich nu niet meer met ‘lopende band’ werk wil encanailleren, dat spreekt toch voor zich.

Maar als de heer Leentvaar bedoelt dat de biografie nu geen steun meer nodig heeft, dan denk ik - mis, helemaal mis. Want gaat het wel zo goed met de biografie in Nederland? Ik geloof er niets van. Die lopende band is de taal van een conservenfabrikant, niet van een cultuursponsor.

In de kritiek worden de Nederlandse biografieën tot nog toe zeer wisselend en vaak nogal onevenwichtig besproken. Wat men van die kritiek ook moge denken - bijvoorbeeld dat zij vaak méér is geïnteresseerd in haar eigen fantasieën dan dat zij zich verdiept in de concrete bedoelingen van een auteur -, het peil van de Nederlandse biografie is nog lang niet van dien aard dat zij geen stimulans meer nodig heeft.

Een biografieprijs zou ervoor moeten zijn om kwaliteit te bekronen en te bevorderen, niet om een lopende band in werking te zetten.

Na tien jaar Dordtprijs en na tien jaar Werkgroep Biografie (want ook die viert in 2000 haar tweede lustrum, gelukkig zonder af te haken), bestaat er in Nederland nog steeds geen structurele subsidieregeling voor biografieën, wetenschappelijk of populair, literair of

[p. 83]

journalistiek, intellectueel of anti-snob. Nog steeds heeft het biografische genre aan de vaderlandse universiteiten geen vaste voet aan de grond gekregen; nog steeds kijken uitgevers liever de kat uit de boom als een kandidaat zich aanmeldt met een onderwerp waarmee niet meteen te scoren valt.

Intussen draait de lopende band op volle toeren.

Welke biografieën werd het afgelopen decennium de eer vergund door de Dordtse Academie van die band te worden geplukt? Het gaat mij niet om auteursnamen, maar om die van uitgeverijen. Van de vijf bekroonde titels - in 1997 werd de prijs in onvervalste Nobelstijl toegekend aan twee auteurs - zijn er liefst drie afkomstig uit één fonds en één reeks: ‘Open Domein’ van De Arbeiderspers. Of dat louter toeval is, wie zal het zeggen, meneer Leentvaar? Maar zeker is wel dat Open Domein lang niet meer die biografieënmachine is van weleer. Onder de genomineerden voor 23 maart zit geen biograaf meer uit deze reeks.

Gaat het wel zo goed met de biografie in Nederland? Aan het slot van het geciteerde artikel in NRC Handelsblad van 11 februari jongstleden komt de heer Leentvaar met de aap uit de mouw. ‘De promotie van de stad Dordrecht die wij ook voorstonden met de prijs, is wellicht een beetje tegengevallen’.

Wellicht een beetje, of beslist een beetje erg? Moeten we zeker nog medelijden krijgen ook! Die verduvelde biografie toch. Zelfs voor vijf maal vijfentwintigduizend gulden bleek zij niet in staat de stad Dordrecht ‘op te stoten’, in de heerlijke woorden van Lodewijk van Deyssel (ik mis trouwens zijn biograaf Harry G.M. Prick, voormalig jurylid van de Dordtprijs, onder de thans genomineerden, maar dit tussen haakjes), ‘in de vaart der volkeren’.

Zou je dan ook niet de pijp aan Maarten geven?

Het waren tien mooie jaren, meneer Leentvaar. Op de nominatie voor 23 maart staan de biografieën; van respectievelijk een schrijver, een kardinaal en een majesteit. Wie van de drie er gaat winnen? Ach, U vindt vast wel een koninklijke weg om het afscheidsfeestje van de Dordtprijs op te fleuren.

Heus, we zijn niet boos, alleen een beetje verdrietig.

Maar wie geeft ons nu eindelijk een echte biografieprijs?

Noot van de redactie

Dit artikel werd geschreven vóór de toekenning van de Dordtprijs 2000 aan Cees Fasseur