Biografie Bulletin. Jaargang 4

[p. 84]

Signalementen

De biografie in Nederland en België

Harry Poeze en Martin Ros verzorgden ten tweede male een overzicht en bibliografie van de biografie in Nederland en België, ditmaal over de jaren 1991-1992. Maar liefst 257 titels worden beschreven en becommentarieerd, onderverdeeld in de categorieën Algemeen, Geschiedenis en politiek, Wetenschap en techniek, Godsdienst, Literatuur, Beeldende kunst etc.

Over de Luns-biografie van J.G. Kikkert wordt bijvoorbeeld opgemerkt: ‘De nodige anekdotes verlevendigen deze niet diepgravende en meestal lovende biografie.’

Veel bijeengebracht biografisch materiaal, om in te grasduinen voor de liefhebber.

De Biografie in Nederland en België 1991-1992. Overzicht en bibliografie. Kok/Agora, Kampen 1993.

Erf Goed

Bij de feministische uitgeverij Vita wordt literair werk uitgegeven van vrouwelijke auteurs met bijbehorend een biografie als zelfstandige uitgave.

Bij Charles en Charlotte van Willy Corsari verscheen De verrukkelijke kunst van het verhaal: leven en werk van Willy Corsari door Lucie Th. Vermij. Bij De blinde spinners van Elisabeth Keesing verscheen ‘Als ik deed wat ik wilde, dan vertelde ik je dat verhaal’: leven en werk van Elisabeth Keesing door Martje Breedt Bruyn.

Beide boeken verschenen in 1993.

Hella Haasse

De schijnwerpers blijven gericht op Hella Haasse. Haar roman Heren van de thee is al bijna twee jaar lang ‘actueel’, verleden jaar draaide de vrije verfilming van haar novelle Oeroeg in de bioscopen en begin februari ontving zij van de Franse ambassadeur in Nederland de hoge onderscheiding ‘Officier des Arts et des Lettres’. Het Boekenweekgeschenk van dit jaar is door haar geschreven.

Haasse werd ook nog 75 jaar en ter gelegenheid van dit ‘kroonjaar’ richtte het Letterkundig Museum een grote, aan haar gewijde expositie in. Volgens traditie verscheen hierbij een schitterend Schrijversprentenboek.

‘Leven en werk van Hella S. Haasse’ luidt de ondertitel van deze uitgave, maar een vluchtige blik in de inhoudsopgave leert dat de factor ‘werk’ sterk overheerst. Kees Snoek boog zich over de betekenis van Indië / Indonesië in het oeuvre van Haasse; Doeschka Meijsing schreef een essay over Haasse's ‘fictieve’ romans; Rudi van der Paardt wijdde een beschouwing aan haar vroege historische romans en Nelleke Noordervliet analyseerde het latere historische werk. Natuurlijk kunnen deze stuk voor stuk voorbeeldig geschreven essays niet los gezien worden van de persoon Hella Haasse, maar haar levensloop komt toch het mooist tot uiting in de vijf afdelingen foto's die in het boek zijn opgenomen, van tempo doeloe tot onze eigen tijd. Moeder Haasse die zich buigt over een weelderige wieg (natuurlijk van rotan!), waarin de kleine Hella ergens moet liggen. Peuter Hella op een paard, ergens op Oost-Java. De fotogenieke jonge auteur, Oeroeg signerend. De gevestigde schrijfster in een door Metten Koornstra

[p. 85]

ontworpen ‘trein’ bij het Boekenbal 1962. Als laatste foto, symbolisch voor haar actualiteit: Haasse in gezelschap van onder anderen minister d'Ancona en A.F.Th, van der Heijden op het Boekenbal van 1992.

De afbeeldingen zijn voorzien van uitvoerige, informatieve onderschriften en functioneren samen als een kleine biografie-in-beelden. Een korte bio-bibliografie in jaartallen en een uitvoerig register completeren dit fraaie Schrijversprentenboek. (G.V.)

Ik maak kenbaar wat bestond. Leven en werk van Hella S. Haasse. Schrijversprentenboek 35 (Red. M. Haarsma / G. Heemskerk / M. Salverda). Em. Querido's Uitgeverij B.V., Amsterdam / Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, Den Haag 1993 (136 blz.).

Jaarboek Letterkundig Museum

In het tweede jaarboek van het Letterkundig Museum is een aantal in biografisch opzicht interessante artikelen te vinden. Charlet Schneider en Erna Staal geven in vogelvlucht de levensloop van de - vergeten - dichteres Jo Landheer weer, gelardeerd met fragmenten uit haar poëzie. De regels die door hen worden aangehaald tonen echter geen talent dat coûte que coûte voor de eeuwigheid geconserveerd moet worden.

Aad Meinderts ontleent de titel van zijn bijdrage, ‘Uit geil en bloed bestaat dit rotte leven’, aan een kwatrijn van Max Kijzer, waarin de dichtregel voorkomt. Kijzer (1893-1944) was volgens Meinderts sigarenfabrikant, handelsreiziger, denker, journalist, dichter, romancier en knoestige oude boom. De man, niet bang om rumoer te schoppen met een naar het pornografische neigende roman als De verborgen dissonant (1937), overleed uiteindelijk in een Duits concentratiekamp en liet een handvol werken achter.

Via Edith Zuiderent, die bericht over de literaire vriendschap tussen A. Roland Holst en W.L.M.E. van Leeuwen, belanden we in de negentiende eeuw. Gé Vaartjes gebruikt het lange gedicht ‘Het vertrek mijner familie naar de Indien’ van Philippus Pieter Roorda van Eysinga (1796-1856) om de lezers wat meer over hem te melden. De tranen vloeien rijkelijk, de ach's en wee's bij het vertrek zijn niet van de lucht, maar Vaartjes weet niettemin aannemelijk te maken dat zijn held ‘[...] boeiend genoeg [is] om af en toe uit de marge van de historie gelicht te worden.’ (p. 135)

Of er in onze gelederen al iemand bezig is aan een levensgeschiedenis van Maarten 't Hart is mij niet bekend, maar die zal dan zijn of haar voordeel kunnen doen met diens bijdrage over W.G. van de Hulst. 't Hart haalt leesherinneringen op aan deze schrijver van maar liefst 96 titels en vermeldt ‘en passant’ ook nog enkele biografische bijzonderheden, die hij aan een boekje van Rie van Rossum ontleent. Tot slot doet Frédéric Bastet een welhaast dramatische oproep in een bijdrage over schrijversportretten in het Letterkundig Museum. Wie oh wie kan hem helpen aan het filmpje dat toont hoe Couperus over het Haagse Voorhout wandelt, of ongetwijfeld flaneert? Want zoals Bordewijk in zijn Rood paleis schreef: ‘Het fin-de-siècle is flaneren.’ (R.V.)

Jaarboek Letterkundig Museum. Onder redactie van S.A.J. van Faassen, W.R.H. Koop, Aad Meinderts (e.a.). Nummer 2. Letterkundig Museum en Documentatie-centrum, Den Haag 1993 (204 blz.)