Het Bilderdijk-Museum. Jaargang 25

[p. 13]

Alweer een onbekende bedrieger van Bilderdijk!

Op de veiling van de nalatenschap van kunsthandelaar Robert Noortman kwam een groot aantal tekeningen onder de hamer, waaronder een ‘trompe l'oeil of items in several languages relating to King George iii of England, arranged on a blue background’.^1. De tekening werd in de catalogus omschreven als ‘anoniem Duits’ en gedateerd omstreeks 1800.

De trompe l'oeil-tekening is onmiskenbaar van Bilderdijks hand. Centraal staat het portret van koning George iii (1738-1820), met daaromheen teksten en verwijzingen naar deze Engelse vorst. De gehele compositie en de onderlinge schikking van de ‘losse tekeningen’, de wijze waarop de teksten zijn gekalligrafeerd, de tekeningen van wapens, landkaarten en speelkaarten, vertonen grote overeenkomst met andere bedriegers van Bilderdijk, in het bijzonder met de bedrieger die hij omstreeks 1798 aan Friedrich Wilhelm iii wijdde.^2.

Ook aan George iii worden in deze tekening in tekst en beeld allerlei huldeblijken gebracht. Centraal staat de mooie gekalligrafeerde tekst ‘God save the King’, een wapenschild, gekalligrafeerde initialen en enkele Duitstalige gedichten. Al deze fragmenten dekken een grotere landkaart af. Evenals in de Friedrich-bedrieger is een fragment van een speelkaart te zien, waarschijnlijk een verwijzing naar Karel de Grote. De Latijnse tekst rechts van het portret geeft ook een huldeblijk, en wel in vertaling: ‘Moge er voor de wereld altijd zo iemand zijn, en moge hij [George] langdurig die rol vervullen!’^3.

Als in de Friedrich-bedrieger is hier geen sprake van een persoonlijk getinte voorstelling. Uiteraard sluit de bedrieger inhoudelijk wel aan bij Bilderdijks politieke voorkeur. Ook deze tekening, zo blijkt uit een brief van Bilderdijk aan Catharina Wilhelmina, was bedoeld voor de verkoop. De eerstgenoemde ‘King’ is hier George iii, de tweede, Friedrich Wilhelm iii:

I wished, my most dearest, you would make me some Epigrams on the King's head, but only 4, 5, or 6 lines; and if possible, short ones, because verse take up a great deal of time. Then I will paint some more appearances (as they call it) with the King's portrait, and when we have a half a dosen to gather, we will sent it to London. The next weak, I am to send some with the King of Prussia's portrait to B[erlij]n, in order to see them sold there if possible. for, my dear heavenly bliss, I ought to contrive money, by whatever lawfull means it is to be got.^4.

Hoeveel bedriegers zijn er nog van Bilderdijk die we niet kennen?

Ton Geerts

(Zie de afbeelding op de volgende pagina.)

1. Robert & Angelique Noortman Collection, Veilingcatalogus Sotheby's Amsterdam, Amsterdam 17 en 18 december 2007, p. 72, lot 142. Richtprijs bedroeg 1500-2000 euro. Verkocht voor 2750 euro. Huidige verblijfplaats onbekend.

2. Ton Geerts, ‘“Eene opzettelijke misleiding” Drie “nieuwe” bedriegers van Willem Bilderdijk’, Het Bilderdijk-Museum 23 (2006), 1-8.

3. ‘[A]D BRITTANOS / [Hoc] populi gentesque piae, Brittanne, precantur: [Orb]i sit semper talis, et iste diu!’ Met dank aan Piet Gerbrandy voor de vertaling.

4. Bilderdijk aan C.W. Schweickhardt, Brunswijk, 24-28 september 1798; Marinus van Hattum (ed.), Mr. W. Bilderdijk's briefwisseling 1798-1806 (Houten 2007), 191, brief 69.

[p. 14]