Het Bilderdijk-Museum. Jaargang 15
(1998)– [tijdschrift] Bilderdijk-Museum, Het–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 13]
| |
Twee tekeningen bij Bilderdijks Urzijn en ValentijnIn een onlangs aan het Bilderdijk-Museum ter inzage gegeven pakket handschriften uit de nalatenschap van J.W. Willekes, bevindt zich onder andere het handschrift van Bilderdijks romance Urzijn en Valentijn (1795).Ga naar voetnoot1 Bilderdijk voorzag het handschrift van twee tekeningen, die tot op heden onbekend waren. Bilderdijk baseerde zijn romance op de uit Thomas Percy's Reliques of ancient English poetry afkomstige ‘Valentine and Ursine’.Ga naar voetnoot2 Valentijn wordt door koning Pepijn in het woud gevonden, waar hij als vondeling is achtergelaten. Spoedig ontwikkelt de jonge knaap zich tot een waardige ridder en gaat hij zijn eerste strijd aan met een wildeman die in een berenhol leeft en zich voedt met mensenbloed. Nadat Valentijn hem heeft bedwongen en naar het slot heeft meegevoerd, wordt deze getemd en Urzijn genaamd. Valentijn krijgt van de koning een wapen met een ‘hert op gouden grond’. Samen gaan ze op zoek naar Valentijns afkomst. Bij een marmeren kasteel volgt een gevecht met een reus, waarbij Urzijn zijn metgezel het leven redt. In de kelders van het kasteel treffen ze een vrouw aan die reeds twintig jaren gevangen zit. Zij blijkt, wegens vermeend overspel, door haar man verbannen te zijn. Op weg naar haar broer was ze van twee kinderen bevallen. Het eerste werd te vondeling gelegd, het tweede werd door een berin gestolen. Uiteindelijk had de reus haar gevangen gezet. Valentijn herkent haar als zijn moeder Belizante, de vrouw van de Griekse keizer en zuster van koning Pepijn. Urzijn wordt als haar zoon herkend aan een purperen roos die boven het hart is aangebracht. Aan het slot volgt Valentijn Pepijn als koning van Frankrijk op, en Urzijn zijn vader in Griekenland. Evenals met zijn romance Elius (1788), trachtte Bilderdijk met Urzijn en Valentijn zijn vermeende aristocratische afkomst aan te tonen. De broers behoorden tot het geslacht der Urzijnen, waartoe ook de Italiaanse Orsini behoorden en waarvan de graven van Kleef en Teisterbant stamden. In Valentijn herkende hij de stamvader van Catharina Rebecca Woesthoven. Beiden voerden een springend hert in hun wapenschild.Ga naar voetnoot3 In de ‘Toe- | |
[pagina 14]
| |
wijding’ die aan de romance voorafgaat, wordt nogmaals duidelijk welke rol Urzijn en Valentijn in Bilderdijks ideeënwereld spelen: Immers, van hun beide tevens
Daalt ons dierbaar Echtkroost af.
De een is hy, wiens roemrijk wapen
Uw’ Geslachtsnaam oorsprong gaf.
De ander, hy, wiens oude stamboom,
In Held Elius herbloeid,
Door een reeks van zoo veel eeuwen
In verdrukking, echter groeit.Ga naar voetnoot4
De twee tekeningen laten zich niet moeilijk duiden: de eerste verbeeldt de strijd tussen ridder Valentijn en de ruige Urzijn, de tweede toont een compositie van vlaggen, speren en een wapenschild waarin de kenmerken van de twee hoofdfiguren bijeen zijn gebracht, namelijk een springend hert (Valentijn) en een purperen roos (Urzijn). Ton Geerts  |
|