Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap. Deel 76

[p. 3]

[Verslag]

Verslag van de Algemene Vergadering van de Leden van het Historisch Genootschap gehouden op maandag 30 oktober 1961 in Esplanade te Utrecht

Volgens de presentielijst zijn aanwezig de leden en introducé's:

H. Aa

O.L. van der Aa

W. Jappe Alberts

A.J.M. Alkemade

J.A. van Arkel

S. Barendrecht

R.F.P. de Beaufort

E. van Beusekom

K.W.L. Bezemer

M. de Block

D.P. Blok

J.C. Boogman

J.A. Bornewasser

J.W. Bosch

C.D.J. Brandt

J. Brandt-van der Veen

J.C. Brandt Corstius

A.H. Bredero

E.J. Brons

I.J. Brugmans

M.G. Buist

W.J.C. Buitendijk

M. van der Bijl

A.C. Carter (intr.)

J.A. ten Cate

A.E. Cohen

W.Ph. Coolhaas

J. Craeybeckx

W.A.H. Crol

C. Dekker

A.Th. van Deursen

W.J. Diepeveen

J.G. van Dillen

J.H. Dingelhoff (intr.)

Z.R. Dittrich

C.J. van Doorn

B. Dorsman

H.W. von der Dunk

F.J. Duparc

J.C. d'Engelbronner

J.L. van Essen

J.A. Faber

C.N. Fehrmann

H.A. Enno van Gelder

P.C.A. Geyl

K.W. Goonewardena (intr.)

W.J. Goslinga

M.K.E. Gottschalk

J.H.G. de Graaf

J.R. de Groot

C.F. Gülcher

B.U. Haagsma

J. Haak

E. van Hall-Nijhoff

H. Hardenberg

S. Hart

H.F. Heerkens Thijssen

J. Heringa

J.F. Heijbroek

J. van Heijst (intr.)

W.J. van Hoboken

J.H. van den Hoek Ostende

P. Hollenberg

J. Hollestelle

D. de Hoop Scheffer

D. Houtzager

M.E. Houtzager

F.W.N. Hugenholtz

[p. 4]

P.W.A. Immink

H.P.H. Jansen

T.S. Jansma

N.M. Japikse

M.J. Jochems C.M.

Fr. de Jong Edz.

C.M.J. de Jongh

G.J.W. de Jongh

M.W. Jurriaanse

T.J. Kastelein

J.H. Kernkamp

C. van de Kieft

M.E. Kluit

A.F.C. Koch

N. Kolff

R.J. Kolman

W.R.H. Koops

E.H. Korvezee

H. Kroeskamp

G.J. Laman

F.J.E. van Lennep

R. van Luttervelt

N.J. Maarsen

A.F. Manning

W.C. Mees

M.A.P. Meilink-Roelofsz

J. Meilof Yben

W.J.F. Meiners

A.F. Mellink

P. van der Meulen

H.J. Mijjer

A.W.J. Mulder

M.H. Mulders C.S.S.R.

J.F. Niermeijer

D.P. Oosterbaan

J.K. Oudendijk

J.C.H. de Pater

J.Th.W. Payens

E. Pelinck

G.A.W. ter Pelkwijk

L.P.L. Pirenne

J. Platteel

L.J. Plemp van Duiveland

J.M.G. van der Poel

E.P. Polak-de Booy

R.R. Post

J.W. Postma

E.C.M. Prins

E. van Raalte

R. Reinsma

A.E. Revers

M.P.H. Roessingh

M. Roest

H.H. Rowen

C.A. Rutgers

L.J. Ruys

H.H.P. Rijperman

I. Schöffer

L.W.G. Scholten

B.H. Slicher van Bath

J.H. Smit

J.W. Smit

M.C. Smit

J. Steur

J.G. Stork-Penning

J.E.A.L. Struick

J.J. van Stuyvesant Meyen

L.C. Suttorp

F.B.M. Tangelder

A. Telders

J. den Tex

L. van Tongerloo

M.Th. Uit den Bogaard

W.S. Unger

A.J. Veenendaal

H.J. van der Vegt

A.J. van de Ven

G.H. Verbist C.J.

F.E.M. Vercauteren

P.J.H. Vermeeren

J.H. de Vey Mestdagh

W. Vinkhuyzen van Maarssen

A.J. Vis

G.J. de Voogd

H. Voorn

C.W. van Voorst van Beest

M. de Vroede (intr.)

S.L. van der Wal

H. Wansink

E.H. Waterbolk

J.M. Welcker

H. van Werveke

W.J. Wieringa

A.W. Willemsen

J.J.C.P. Wilson

H.J. Wilzen

J.M. van Winter

P.J. van Winter

C. Wiskerke

J.J. Woltjer

A.M. van der Woude

J.W. Wijn

W. Zappey (intr.)

K.M.C. Zevenboom

[p. 5]

S.B.J. Zilverberg

S.H.A.M. Zoetmulder

A. Zijp

Drie handtekeningen waren onleesbaar.

De voorzitter, prof. dr. C.D.J. Brandt, opent te circa kwart voor elf de vergadering met de volgende rede:

Dames en Heren.

Het is mij wederom een groot genoegen U welkom te heten op de Algemene Vergadering en U, de traditie getrouw, van deze plaats af verslag te mogen doen over het afgelopen jaar.

Ik begin graag met een speciaal woord van welkom te richten tot de beide sprekers van vandaag, dr. J. Craeybeckx en prof. dr. J.C. Boogman. Eerstgenoemde is voor velen onzer geen onbekende; de titel van zijn voordracht met het uitdagende vraagteken zal ongetwijfeld menigeen tot een reis naar Utrecht hebben verlokt. Dat ons medebestuurslid prof. dr. J.C. Boogman zijn onderwerp heeft gekozen uit een periode, waarin hij zo bij uitstek thuis is, heeft onze verwachtingen voor vanmiddag extra gespannen.

Het verheugt mij, dat ik dit jaar ons erelid prof. dr. H. van Werveke wederom welkom mag heten, omdat mij dit de gelegenheid biedt aan deze trouwe bezoeker van onze Algemene Vergaderingen van deze plaats namens U allen de hartelijke gelukwensen aan te bieden met het eredoctoraat, hem ter gelegenheid van de 65ste dies natalis door de Utrechtse Universiteit verleend.

Een andere trouwe bezoeker uit België van deze bijeenkomst zullen wij, helaas, voorgoed moeten missen. Prof. dr. F. van Kalken, die, als hij maar enigszins kon, met zijn vrouw naar Utrecht kwam om althans in onze ochtendzitting blijk te geven van zijn belangstelling voor het Genootschap en van zijn gevoel van verbondenheid met de Nederlandse historie en historici is begin april overleden. Het Genootschap zal deze vriendelijke en hartelijke persoonlijkheid niet vergeten.

I feel happy to be able to direct a special word of welcome to dr. Rowen, one of the American members of our Society, who,

[p. 6]

as everybody knows, has edited for our Genootschap the Relation of Pomponne.

In de samenstelling van ons bestuur kwam ook dit jaar geen verandering.

Het aantal van de gewone leden van het Genootschap bedraagt momenteel 665 (673), dat van de ereleden 11 (11), terwijl wij aan buitenlandse leden er 64 (78) tellen.

Thans ga ik over tot wat uiteraard de hoofdzaak is van mijn verslag: de stand van de uitgaven van ons Genootschap. Sinds onze vorige Algemene Vergadering is U toegezonden de Correspondentie-Van den Bosch, door prof. dr. W.Ph. Coolhaas overgenomen van wijlen prof. dr. F.C. Gerretson en niet zonder moeilijkheden en tegenslagen tot een goed einde gebracht. Ik had verleden jaar reeds gelegenheid hem met het tot stand brengen van deze belangrijke publikatie geluk te wensen.

Tegelijk met deze uitgave heeft U het 74ste deel in de reeks van de B. en M. bereikt, dat door allerlei omstandigheden buiten onze schuld niet vóór de vorige Algemene Vergadering kon verschijnen. Het verheugt mij daarom te mogen vaststellen, dat het onze eerste secretaris, op wie het grootste deel van de zorg voor onze publikaties drukt, ditmaal is gelukt om het 75ste deel van de B. en M. nog net voor onze samenkomst van vandaag bij U in huis te brengen.

Dit laatste is niet mogelijk geweest met het tweede deel van het Thorbecke-archief, waarvan de druk meer tijd heeft gevraagd dan ik in mijn vorig verslag kon voorzien. De druk is thans echter zo ver gevorderd, dat dit omvangrijke deel van ongeveer 30 vel, dat tot 1825 (Thorbecke's vertrek naar Gent) loopt, wanneer er zich geen bijzondere omstandigheden voordoen, in januari a.s. zal kunnen verschijnen. Ondertussen heeft de bewerkster, mevrouw dr. J. Brandt-van der Veen, reeds een begin gemaakt met de voorbereidingen van de uitgave van het derde deel, dat, naar wij hopen, einde 1964 of begin 1965 het licht zal kunnen zien.

In één opzicht komt deze verschuiving van de toezending van het Thorbecke-archief deel II misschien nog wel goed uit ook. Want anders zouden wij U in 1962 geen deel van onze Werken hebben kunnen toezenden, omdat geen van onze medewerkers zover is gevorderd, dat zijn manuscript in het begin van het volgend jaar ter perse zou kunnen worden gelegd, terwijl ons bestuur bovendien het nodige geld dient te reserveren om in 1963 de verschijning van de twee, eventueel zelfs drie delen van

[p. 7]

de nieuwe uitgave van de Kroniek van Melis Stoke mogelijk te maken. De bewerker, ons medebestuurslid prof. dr. F.W.N. Hugenholtz, heeft ons nl. meegedeeld, dat hij het noodzakelijk achtte om de delen tekst en commentaar tegelijk te laten verschijnen. Ons bestuur heeft zich bij deze opvatting van de bewerker aangesloten. Aangezien prof. dr. F.W.N. Hugenholtz zijn copij op de afgesproken tijd nl. tegen het einde van 1962, gereed hoopt te hebben, heeft ons bestuur de verschijning van deze herdruk, die in feite een gehele nieuwe uitgave zal worden, geraamd op ongeveer een jaar later.

Jaar in jaar uit heb ik in dit verslag melding gemaakt van de uitgave van het Archief-Van der Meulen en, helaas, heb ik dit meestal in mineur moeten doen. Maar ditmaal kan ik een opgewekter geluid laten horen; er is een lichtschijn in deze door ons bestuur zo betreurde duisternis gekomen. Onze eerste secretaris, prof. dr. J.H. Kernkamp, die dit archief zo goed kent en die al eerder had verklaard, deze uitgave op zich te willen nemen, mits hij maar de nodige, ja onmisbare wetenschappelijke assistentie hierbij zou kunnen vinden, ziet nu de mogelijkheid voor een dergelijke bijstand in de tweede helft van 1962 aanwezig. Onder voorbehoud, dat deze mogelijkheid werkelijkheid zal worden, heeft onze eerste secretaris zich bereid verklaard om deze uitgave op zich te nemen, hetgeen betekent, dat hij en zijn toekomstige assistenten in deze zich allereerst zullen zetten aan de verdere bewerking van het materiaal dat mej. dr. M. Simon Thomas bij haar dood in nog onafgewerkte toestand heeft moeten achterlaten. Ik behoef U wel niet te zeggen, hoezeer ons bestuur zich verheugt, dat er nu toch een reële kans lijkt te zijn, dat er eindelijk schot in deze publikatie gaat komen.

Eveneens doet het mij genoegen, dat ik in dit verslag weer eens melding kan maken van een uitgave, die al jarenlang op ons program staat en waarvan ons bestuur, eerlijk gezegd, wel eens is gaan betwijfelen, of daar nog nooit iets van terecht zou komen, ik bedoel het tweede deel van de Bentinck-papieren. Prof. dr. P. Geyl heeft enkele jaren geleden in de persoon van ds. Meiners, candidaat in de geschiedenis, iemand gevonden, die zich niet slechts bereid verklaard heeft om assistentie te verlenen, maar ook inderdaad aan het werk is gegaan. En deze arbeid is thans zelfs zover gevorderd, dat volgens de laatste berichten het einde ervan - laat ik mij voorzichtig uitdrukken - in het zicht komt. Naar ik aanneem zal prof. Geyl dan nog wel

[p. 8]

vrijwat werk moeten verzetten voordat het manuscript geheel persklaar is, maar dat neemt niet weg, dat het gereed komen van deze publikatie in afzienbare tijd mogelijk lijkt en dat ons bestuur bij het opstellen van een schema van onze te verwachten uitgaven hiermee reeds nu rekening zal moeten gaan houden.

Er is nog een uitgave, die ons bestuur wel bijzonder graag voltooid zou willen zien, die van de Gouverneurs-rapporten, waarvan prof. dr. A.J.C. Rüter de bewerker is. Zozeer stelt ons bestuur prijs op de voltooiing van deze uitgave, dat het zich tot de bewerker gewend heeft met de vraag of hij kans zag het handschrift van het laatste deel per 1 september 1962 gereed te hebben, in welk geval wij hem de toezegging meenden te kunnen doen, dat dit werk in de loop van 1963 zou kunnen verschijnen. Jammer genoeg heeft prof. dr. A.J.C. Rüter ons moeten mededelen, dat hij bij zijn vele andere werkzaamheden geen kans zag ons deze toezegging te doen. Wij begrijpen dit en hebben er ons bij neergelegd. Maar het gevolg zal, vrezen wij, zijn, dat deze uitgave, gezien het programma dat wij moeten afwerken in de eerstkomende jaren, gezien ook wat er in die tijd van de financiën van het Genootschap gevergd zal worden, op zijn allervroegst in eind 1964, maar naar ik vrees pas in 1965 zal kunnen verschijnen.

Tenslotte wil ik nog melding maken van een belangrijke uitgave, die wel niet rechtstreeks door ons Genootschap geschiedt, maar waarbij het toch zeer nauw betrokken is. Enige tijd geleden is bij een groep Nederlanders met speciale belangstelling voor de geschiedenis van Nederlands-Indië de gedachte gerezen om te komen tot een uitgave van Bescheiden betreffende het regeringsbeleid in Nederlands-Indië uit de jaren 1900-1942. Deze groep heeft zich, nadat deze denkbeelden een meer concrete vorm hadden gekregen, gewend tot de Organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek met verzoek om een ruime subsidie ten einde zo'n uitgave mogelijk te maken. Het bestuur van Z.W.O. heeft zich hiertoe bereid verklaard, mits garantie werd gegeven voor de wetenschappelijkheid van deze uitgave. De initiatiefnemers hadden zich intussen reeds tot ons bestuur gewend met de vraag, of het bereid zou zijn deze publicatie, waaraan voor het Genootschap geen financiële verplichtingen verbonden waren, onder zijn wetenschappelijke hoede te nemen. Ons bestuur, dat het belang van de totstandkoming van deze uitgave zeer wel inzag, heeft gemeend deze taak op zich te moeten nemen, te eerder omdat het in de persoon van de bewerker, dr. S.L.

[p. 9]

van der Wal, reeds een waarborg had voor het wetenschappelijk peil ervan. Ons bestuur heeft daarop een commissie van toezicht op de publikatie aangewezen onder voorzitterschap van prof. dr. I.J. Brugmans, in welke commissie twee van onze bestuursleden zitting hebben genomen. Bewerker en commissie zijn het afgelopen jaar reeds met hun werkzaamheden aan deze uitgave begonnen.

Dames en Heren, leden van ons Genootschap, mijn jaarlijkse taak als verslaggever is hiermede ten einde. U zult, hoop ik, gemerkt hebben, dat Uw bestuur niet stil zit en bij voortduring het oog gericht houdt op de toekomst en.... op de financiën.

Het is geen gewoonte om in dit verslag melding te maken van gelegenheden, waarbij Uw bestuur officieel vertegenwoordigd is. Ditmaal wil ik op deze goede gewoonte echter één uitzondering maken. In april herdacht de firma J.B. Wolters, onze uitgever, het feit van zijn 125-jarig bestaan. Wij hebben in deze mijlpaal in de historie van de firma Wolters alle aanleiding gevonden om door onze aanwezigheid bij de plechtig- en feestelijkheden van die dag te getuigen van onze waardering voor de steeds zo prettige samenwerking met onze uitgeverij. Ook te dezer plaatse wil ik gaarne uitdrukking geven aan de wens van het Genootschap, dat deze plezierige samenwerking tot in lengte van jaren zal blijven bestaan.

Ik verklaar de Algemene Vergadering van het Historisch Genootschap, gevestigd te Utrecht, voor geopend.

Na de rede van de voorzitter volgt een koffiepauze. Hierna wordt de vergadering heropend en krijgt dr. J. Craeybeckx (Gent) het woord voor zijn voordracht over: Alva's Tiende Penning, een mythe?